Đã bao giờ bạn tức giận một ai đó, nhưng khi đối chất thì bạn lại rơi vào thế bị động và cuối cùng lại bị họ trách móc ngược lại? Thậm chí, họ còn yêu cầu bạn phải ngừng giận dữ ngay và rồi bạn chấp nhận lỗi sai về mình để duy trì mối quan hệ? Nếu bạn đã từng trong những tình huống như vậy, thì có thể lắm, bạn đã bị người đó thao túng tâm lý. Hãy đọc ngay bài viết này để cùng BlogAnChoi tìm hiểu thêm về Gaslighting Abuse: Thủ thuật thao túng tâm lý đáng sợ như thế nào? Bạn có đang bị thao túng tâm lý?
1. Gaslighting Abuse là gì?
Gaslighting là một hình thức lạm dụng và thao túng tình cảm. Thủ thuật thao túng tâm lý này xảy ra khi kẻ lạm dụng khiến bạn cảm thấy không chắc chắn về niềm tin và nhận thức của mình về vấn đề nào đó. Theo thời gian, kiểu thao túng tâm lý này có thể làm suy giảm lòng tự trọng và sự tự tin của bạn, khiến bạn nảy sinh sự phụ thuộc vào người đang thao túng mình.
Bản thân thuật ngữ này xuất phát từ vở kịch “Gaslight” công diễn năm 1938, sau đó được phát hành dưới tên phim “Gaslight” năm 1940 và 1944. Câu chuyện kể về một người chồng cô lập và thao túng vợ mình với mục tiêu cuối cùng là áp chế cô ấy.
Tiến sĩ Robin Stern, nhà đồng sáng lập và phó giám đốc của Trung tâm Trí tuệ và Cảm xúc Yale, đã góp phần đưa thuật ngữ “gaslight” phổ biến trong cộng đồng với cuốn sách “The Gaslight Effect” xuất bản vào năm 2007.
Gaslighting thường được áp dụng trong các mối quan hệ tình cảm nam nữ nhưng cũng không hiếm các trường hợp thủ thuật thao túng tâm lý được dùng trong các mối quan hệ gia đình, bạn bè. Những người sử dụng thủ thuật thao túng tâm lý của người khác thường gặp vấn đề về tâm lý, nghiêm trọng hơn là bị rối loạn sức khỏe tâm thần. Họ áp dụng phương thức ngược đãi cảm xúc nhằm mục đích lợi dụng sức ảnh hưởng của mình để thao túng người yêu, bạn bè, thành viên gia đình và nắm quyền chủ động trong các mối quan hệ.
2. Dấu hiệu của người sử dụng thủ thuật thao túng tâm lý
Những người sử dụng thủ thuật thao túng tâm lý thường có những dấu hiệu sau đây:
- Nhấn mạnh rằng họ luôn đúng và từ chối xem xét sự thật hoặc yêu cầu của bạn, thậm chí cho rằng bạn quá nhạy cảm hoặc điên rồ khi bày tỏ quan điểm của chính mình.
- Cố gắng phủ nhận ý kiến của bạn bằng mọi cách, cố tình vặn vẹo sự thật chỉ để đổ lỗi về phía bạn khiến bạn hoài nghi về nhận thức của mình.
- Bày tỏ nghi ngờ, quan ngại với những người xung quanh bạn về cảm xúc, hành vi và trạng thái của bạn nhằm mục đích cô lập bạn với những người thân thiết.
3. Các dấu hiệu cho thấy bạn đang bị thao túng tâm lý
Khi bị thao túng tâm lý bạn sẽ liên tục đoán già đoán non, thậm chí là bối rối và không chắc chắn về khả năng nhận thức và tự quyết của bản thân. Một số dấu hiệu nhận biết bạn có phải là nạn nhân của Gaslighting bao gồm:
- Mất niềm tin vào bản thân, cảm thấy mình làm việc gì cũng sai, luôn nhận lỗi về phía mình khi mọi việc diễn ra không như ý muốn mặc dù bạn chằng làm gì sai
- Thường xuyên cảm thấy căng thẳng, lo lắng, hồi hộp mỗi khi tự mình đưa ra quyết định, phụ thuộc quá nhiều vào ý kiến của người khác, cảm giác như đang đánh mất chính mình
- Cảm giác thất vọng về bản thân, liên tục tự hỏi liệu mình có quá nhạy cảm không, tự làm tê liệt cảm xúc của bản thân
- Lựa chọn làm hài lòng người khác thay vì làm hài lòng chính mình, đặt cái tôi cá nhân xuống để mong sự cầu toàn cho mối quan hệ
- Liên tục xem xét lời nói, hành động của bản thân để đảm bảo rằng mình không làm sai bất kỳ điều gì
4. Tại sao người ta lại muốn thao túng tâm lý của người khác?
Tiến sĩ Robin Stern cho rằng thủ thuật thao túng tâm lý là cách thức mà một số người áp dụng để xác nhận bản thân họ. Khi người ta cảm thấy hoài nghi về chính mình, họ cần sự tin tưởng và ủng hộ từ người khác để duy trì cảm giác quyền lực và khả năng kiểm soát vấn đề của họ. Khi ấy, họ sẽ cố tìm cách để thao túng và dẫn dắt để người khác có chung suy nghĩ, từ đó tạo ra cảm giác mình vẫn tốt đẹp trong mắt nhiều người. Lúc ấy, thao túng tâm lý thực chất chỉ là một chiêu trò để tự lừa mình và dối người.
Nhà tâm lý học hôn nhân và gia đình Ana De La Cruz nói rằng: “Tất cả chúng ta đều mang trong lòng những bất an mà ta sợ phải thừa nhận. Khi ai đó cho ta lý do để nghi ngờ bản thân, đồng nghĩa với việc họ đã khiến cho những bất an trong lòng chúng ta sống lại.”
Thao túng tâm lý thường diễn ra qua 3 giai đoạn riêng biệt:
- Sự hoài nghi: Khi nhận thấy một người nào đó có những hành vi thao túng tâm lý, bạn đặt nghi vấn nhưng lại vô tâm xem nhẹ bởi vì cho rằng bản thân không dễ dàng bị thao túng bởi một người nào đó.
- Phòng thủ: Sau một vài lần bị thao túng, dẫn dắt tâm lý, bạn bắt đầu có sự đề phòng.
- Thỏa hiệp: cuối cùng, bạn chấp nhận con người thật của họ để tránh xung đột và làm bất kì điều gì để duy trì mối quan hệ. Thế nhưng sự thỏa hiệp này phá vỡ lớp phòng vệ trong bạn, khiến bạn dần đánh mất bản ngã của chính mình, khiến bản thân phụ thuộc vào người khác.
5. Làm thế nào để đối phó với thủ thuật thao túng tâm lý?
Giữ lấy bản ngã của chính mình: Việc bị thao túng tâm lý có thể khiến bạn đánh mất bản sắc cá nhân. Theo thời gian, bạn bắt đầu cảm thấy mình đã thay đổi không còn là chính mình, tâm hồn trở nên trống rỗng và kiệt quệ. Tập trung vào việc chăm sóc bản thân và các sở thích của mình có thể giúp bạn giữ vững được bản ngã và củng cố niềm tin vào chính mình. Lựa chọn lắng nghe cảm xúc của bản thân trước tiên thay vì cố gắng làm hài lòng người khác.
- Tìm kiếm sự giúp đỡ từ người thân: Khi đối phó với các thủ thuật thao túng tâm lý, điều quan trọng là phải có cái nhìn sâu sắc và sự hỗ trợ tích cực từ những người thân tín. Lắng nghe ý kiến đóng góp từ người thân sẽ giúp bạn có cái nhìn sâu rộng hơn về các vấn đề trong cuộc sống, không hoài nghi bản thân, không phụ thuộc quá nhiều vào bất kỳ ai. Hãy nhớ rằng người ngoài cuộc luôn tỉnh táo hơn người trong cuộc và kẻ sử dụng thủ thuật tâm lý sẽ gặp trở ngại khi thao túng cùng lúc nhiều người.
- Viết nhật ký: Ghi lại những sự việc diễn ra hằng ngày hoặc sử dụng một ứng dụng điện thoại để ghi lại những điểm nổi bật từ một cuộc trò chuyện của bạn không những giúp bạn lưu giữ lại những kỷ niệm đáng nhớ mà còn cung cấp chứng cứ xác thực khiến người khác không thể thao túng, bẻ cong sự thật để đổ lỗi cho bạn. Bên cạnh đó, bạn không cần phải đoán già đoán non hay hoài nghi bản thân mình vì mọi thứ luôn nằm trong tầm kiểm soát của chính bạn. Bạn có thể cảm thấy khó xử khi phải đối chất với ai đó vì những việc đã qua nhưng ghi chú có thể giúp bạn nhận ra điều gì đang xảy ra và nắm quyền chủ động trong mọi tình huống.
[Gaslighting] 6 Hành vi thao túng tâm lý mà bạn không nên thỏa hiệp:
Việc đáng sợ nhất trong cuộc đời chính là bị người khác thao túng tâm lý khiến chúng ta dần đánh mất đi chính mình. Hãy nhớ rằng đánh mất chính mình là đánh mất tất cả. Chính vì vậy, chúng ta phải hết sức tỉnh táo trong các mối quan hệ, đừng hy sinh bản thân mình chỉ để níu kéo một ai đó. Bởi lẽ chỉ có bạn mới có quyền được làm chủ chính mình. Hãy theo dõi BlogAnChoi để thường xuyên cập nhật những thông tin thú vị bạn nhé!
Mời bạn xem thêm các bài viết liên quan:
- Yêu người trưởng thành sẽ như thế nào?
- 5 lý do bạn không nên phụ thuộc vào người yêu để duy trì mối quan hệ lành mạnh
Hãy theo dõi BlogAnChoi để cập nhật nhiều thông tin bổ ích nhé!
