Thông thường, việc ghi chép thường mang đến cho chúng ta – những là những bạn học sinh, sinh viên đang ngồi trên ghế nhà trường một cảm giác nhàm chán, tẻ nhạt. Bởi nhiều yếu tố tác động như: Lời giảng của giáo viên quá khô khan, bài giảng lướt qua nhanh chóng hay đặc biệt hơn là việc ghi chép không hiệu quả đã khiến vốn kiến thức của nhiều người bị thụt lùi so với những bạn cùng trang lứa. Giờ đây, hãy cùng tham khảo 7 phương pháp ghi chép này để cải thiện tình hình học tập và ghi nhớ của bản thân nhé!
1. Phương pháp Cornell
Phương pháp Cornell phù hợp cho mọi công việc ghi chép dù là trong học tập hay các cuộc họp, thảo luận. Với những ưu điểm như giúp cho việc ghi chú, sắp xếp thông tin và ghi nhớ được nhanh hơn, tóm tắt một cách có hệ thống các thông tin quan trọng, trích xuất đầy đủ các ý chính trong quá trình ghi chép và giảm thời gian xem lại nội dung, phương pháp này được đông đảo những người yêu thích việc ghi chép tin và sử dụng.
Bằng cách chia trang giấy thành 3 phần: 3-4 dòng cuối cho mục Tóm tắt (Summary), vẽ một đường thẳng chia phần còn lại thành 2 phần, bên trái khoảng 1/3 dành cho Gợi ý (Cue), và 2/3 bên phải dành cho Ghi chú (Notes). Sau đó bạn viết ở phần Ghi chú (Notes) các bài giảng tại lớp hoặc những nội dung khi bạn đọc sách. Khi học xong, bạn đọc sơ lại phần bài giảng (notes) và ghi những từ khóa Gợi ý vào cột bên trái ngang với phần ghi chú những nội dung như: từ quan trọng, tiêu đề, ngày tháng, tác giả. Bước này giúp bạn nhanh chóng tìm ra được vị trí của từng phần, cũng như ý chính của phần đó. Cuối cùng, bạn tóm tắt cả trang Ghi chú vào phần Tóm tắt bên dưới.
Ưu điểm của phương pháp ghi chú Cornell bao gồm:
- Khuyến khích học sinh xem lại và tóm tắt thông tin để ghi nhớ tốt hơn
- Giữ ghi chú có tổ chức và dễ dàng xem lại
- Giúp học sinh học những ý tưởng và thuật ngữ quan trọng nhất
- Với sự tập trung chủ yếu vào việc tóm tắt thông tin, Phương pháp Cornell giúp mọi người tiết kiệm thời gian khi ôn tập sau này.
Những nhược điểm của phương pháp ghi chú Cornell bao gồm:
- Không phù hợp với bài giảng nặng về thuật ngữ, thống kê
- Yêu cầu tóm tắt thông tin ngay sau bài giảng
- Cần chuẩn bị các trang ghi chú trước khi giảng
- Phương pháp Cornell thường hướng đến các chủ đề trừu tượng với ý tưởng trung tâm hơn là sự kiện và dữ liệu.
2. Phương pháp Outline
Hay còn được gọi với cái tên khác là Skeleton Prose. Phương pháp này được xem là kiểu ghi chú phổ biến nhất với đại đa số. Ở phương pháp này, các thông tin được sắp xếp thành từng đoạn với tiêu đề rõ ràng và mỗi phần được trình bày theo đúng trình tự, vì vậy phương pháp Outline thực sự rất phù hợp cho thể loại sách, báo. Loại phương pháp ghi chú này có những ưu điểm sau: Cách ghi chép truyền thống, đặc biệt nổi bật đối với giới trẻ Việt Nam. Nó làm cho việc ghi chú trở nên dễ dàng và nhanh chóng hơn rất nhiều vì bạn chỉ cần lắng nghe và ghi chú một cách thụ động.
Ưu điểm của phương pháp ghi chú phác thảo bao gồm:
- Ghi chú trực quan rõ ràng và có tổ chức
- Giúp người ghi chú rút ra kết nối giữa các chủ đề một cách tự nhiên
- Ghi chú phác thảo dễ dàng chuyển đổi thành ghi chú ôn tập hoặc câu hỏi học tập
- Vì phương pháp dàn ý đơn giản và rõ ràng nên có thể giúp người ghi chép tiết kiệm thời gian khi ôn tập và học tập sau này.
Những nhược điểm của phương pháp ghi chú phác thảo bao gồm:
- Ít có lợi hơn cho những ghi chú đòi hỏi nhiều đồ thị và sơ đồ
- Yêu cầu nội dung bài giảng có tính kết cấu chặt chẽ
- Có thể khuyến khích ghi chú quá nhiều
- Vì phương pháp phác thảo yêu cầu bạn phải chừa khoảng trống cho các ghi chú chủ đề phụ nên bạn có thể tập trung hơn vào việc lấp đầy khoảng trống thay vì thu hẹp nội dung quan trọng nhất.
3. Phương pháp Mind Map
Ưu điểm của phương pháp này là có thể sử dụng bản đồ để giúp ích cho việc ghi chú. Hình ảnh dễ lưu trữ trong não hơn là đọc toàn bộ trang văn bản. Bạn có thể có tất cả thông tin trên một tờ giấy. Đồng thời Mind Map còn giúp bạn sáng tạo và phát triển thêm những ý tưởng mới. Nó rất dễ nhớ và có thể được sử dụng cho việc ôn lại các bài kiểm tra hay ôn thi. Bên cạnh đó, phương pháp này cho phép bạn sử dụng kí hiệu và chữ viết tắt để ghi chú và nhớ thông tin dễ dàng hơn. Tuy nhiên, phương pháp này cũng có nhiều khuyết điểm như khó cho việc tư duy khi có nhiều chữ và nhiều thông tin, mất nhiều thời gian hơn việc ghi chép thông thường và người bình thường không có đủ thời gian nếu vẽ Mind Map trong quá trình tập trung nghe giảng.
Ưu điểm của phương pháp ghi chú bản đồ bao gồm:
- Hiệu quả cho việc ôn tập và nghiên cứu bằng cách sắp xếp lại các ghi chú gốc thành bản đồ
- Khuyến khích học tập sâu và hiểu biết về các chủ đề phức tạp
- Thúc đẩy học tập trực quan và thu hồi trí nhớ
- Phương pháp lập bản đồ rất hấp dẫn về mặt hình ảnh và là một cách tuyệt vời để viết lại các ghi chú ban đầu của bạn trong quá trình học tập hoặc ôn tập.
Nhược điểm của phương pháp ghi chú bản đồ bao gồm:
- Cần thận trọng trong việc sử dụng không gian để đảm bảo tất cả các ghi chú đều nằm gọn trong một bản đồ
- Yêu cầu sửa lại ghi chú để tránh nhầm lẫn
- Có thể tốn thời gian nếu không rõ các ý tưởng phân nhánh với nhau như thế nào
- Phương pháp lập bản đồ không phải lúc nào cũng lý tưởng để ghi lại lượt ghi chú đầu tiên của bạn vì rất khó để đánh giá xem bạn sẽ cần bao nhiêu khoảng trống.
4. Phương pháp 8Q Matrix
Ma trận 8Q (hay còn gọi là Ma trận 8 hướng) là một cách tiếp cận một chủ đề cụ thể dựa trên một loạt câu hỏi (Wh trong tiếng Anh). Các câu hỏi phức tạp bao gồm What – cái gì, Why – tại sao, Who – ai, When – khi nào, Where – ở đâu, How – như thế nào, và What Else – cái gì khác. Chủ thể của bảng là ô nằm ở giữa trung tâm, còn được gọi là “ô hạt nhân”. Tám ô xung quanh chứa tám câu hỏi mở rộng ghi lại các thông tin dựa trên cấu trúc -Wh về chủ đề liên quan đến ô hạt nhân. Ưu điểm của phương pháp này là giúp bạn không mất nhiều thời gian như bản đồ tư duy, đồng thời tích hợp lượng kiến thức từ nhiều tài liệu khác nhau, tư duy một cách có hệ thống, cải thiện kiểu trình bày và giúp cho thông tin ngắn gọn, súc tích hơn.
Ưu điểm của phương pháp 8Q Matrix
- Không tốn nhiều thời gian như mindmap
- Tổng hợp được kiến thức từ nhiều tài liệu khác nhau
- Tư duy có hệ thống
- Cải thiện khả năng trình bày
- Ngắn gọn, súc tích thông tin
Nhược điểm của phương pháp 8Q Matrix
- Không phù hợp với các môn học như giải phẫu
- Không so sánh được nhiều dữ liệu một lúc như tạo bảng
- Dễ lạc với rất nhiều câu hỏi
5. Phương pháp “đóng hộp”
Được biết đến với cái tên khác là The Boxing Method. Ban đầu, phương pháp này chưa được biết đến rộng rãi nhưng đã dần trở nên phổ biến theo thời gian. Tất cả các ghi chú liên quan đều được đóng lại trong các hộp, mỗi hộp đại diện cho một phần quan trọng của ghi chú, giúp bạn trong việc giảm thời gian đọc và tìm kiếm. Phương pháp này hiệu quả khi bạn cần chia một chủ đề hoặc một bài học cụ thể thành hai phần khác nhau. Những ưu điểm mà phương pháp này mang lại là giúp cho việc phân tách và sắp xếp ghi chú của bạn dưới dạng hộp. Đồng thời còn cải thiện sự tập trung trong khi đọc. Cải thiện khả năng ghi nhớ những nội dung cần thiết hay các kết nối chủ yếu giữa các hộp ghi chú. Phương pháp này khá thích hợp cho những bạn hay ghi chú trên iPad.
Ưu điểm của phương pháp ghi chú boxing bao gồm:
- Khuyến khích người học viết lại ghi chú vào hộp, điều này giúp củng cố khả năng ghi nhớ
- Giúp cải thiện khả năng ghi nhớ bằng cách thể hiện trực quan các ý tưởng và cách chúng kết nối
- Thúc đẩy sự rõ ràng và ngắn gọn do nhu cầu cô đọng các ghi chú vào hộp
- Phương pháp ghi chú boxing phù hợp với những người thích ưu tiên tính thẩm mỹ cho ghi chú của mình và thích sáng tạo.
Những nhược điểm của phương pháp ghi chú boxing bao gồm:
- Không phù hợp với những người muốn có giải pháp nhanh chóng, hiệu quả và phân cấp
- Yêu cầu đã có hiểu biết hiện tại về cách kết nối các ý tưởng
- Có thể khiến người học mất tập trung vào hình thức của ghi chú thay vì tập trung vào nội dung
- Phương pháp boxing không có ý nghĩa đối với những bài giảng hoặc cuộc họp không bao gồm nhiều ý tưởng cốt lõi hoặc chủ đề không dễ gán vào các ô cụ thể.
6. Phương pháp Sketchnotes
So với sơ đồ tư duy thì phương pháp Sketchnotes đòi hỏi bạn cần dành sự tập trung nhất định. Đây là phương pháp ghi chú chủ yếu kết hợp giữa hình ảnh và chữ viết mà bên cạnh đó, bạn cần vẽ nên một bức tranh sống động nhưng vẫn bao hàm đầy đủ những ý tưởng và thông tin quan trọng. Sử dụng phương pháp này, khi tạo số liệu thống kê, bạn có thể nhớ lại hầu hết những gì đã học trong bài dù cho có nhắm mắt lại. Mỗi lần nhìn lại bạn cũng cảm thấy nhẹ nhàng hơn so với một bài học chỉ đầy chữ là chữ.
Bước 1: Xác định chủ đề chính mà bạn muốn ghi chép và nó cần phải đơn giản, súc tích, dễ nhớ. Sau đó, bạn cần xác định tiếp nội dung cần trình bày là có bao nhiêu ý, liệt kê những ý đó ra một cách ngắn gọn, dễ hiểu.
Bước 2: Xác định bối cảnh để bạn có cách trình bày sao cho hợp lý, bạn dùng Sketchnote để ghi chép, thuyết trình khi họp nhóm hay làm báo cáo trong công việc?
Bước 3: Chọn bố cục cho Sketchnote
Bước 4: Chọn hình ảnh, icon phù hợp, bạn có thể chọn cách ghi chép bằng các nét vẽ đơn, liền mạch, các loại bút màu, hình khối.
Bước 5: Lựa chọn màu sắc chủ đạo cho Sketchnote bằng 1 đến 3 màu chính và bạn cũng đừng nên cho quá nhiều màu vô bản trình bày của mình vì nó sẽ khiến nội dung bị rối.
7. Phương pháp bản đồ
Nếu nội dung khóa học đặc biệt sâu rộng thì phương pháp bản đồ là phương pháp tốt nhất và phù hợp nhất dành cho bạn. Nó giúp bạn sắp xếp các ghi chú của mình bằng cách chia chúng thành các nhánh và thiết lập mối quan hệ giữa các ý tưởng. Đầu tiên, bạn cần viết chủ đề chính ở đầu trang, sau đó đi theo hình rễ cây và chia nhỏ các ý/chủ đề phụ bên dưới ý chính. Kỹ thuật này hoạt động tốt nhất khi bạn có nhiều tài liệu bài giảng và cần sắp xếp các ghi chú của mình một cách có cấu trúc và dễ hiểu. Việc sử dụng phương pháp bản đồ sẽ giúp cho việc ghi chép của bạn trở nên đơn giản và đẹp mắt hơn rất nhiều. Nó có thể được sử dụng để dễ dàng ghi lại thông tin chi tiết và cuối cùng là giúp bạn chỉnh sửa ghi chú một cách dễ dàng.
Ưu điểm của phương pháp bản đồ
- Dễ nhìn và đẹp mắt.
- Có thể sử dụng để ghi chép thông tin chi tiết một cách ngắn gọn.
- Dễ dàng chỉnh sửa ghi chú.
Nhược điểm của phương pháp bản đồ
Khi thực hiện phương pháp này, bạn dễ lãng phí diện tích giấy ghi.
Dễ gây bối rối khi thông tin nằm ở sai vị trí trong quá trình ghi chú.
Mẹo ghi chép hiệu quả trong mọi trường hợp
Bất kể chiến lược ghi chú bạn đã chọn là gì, một số mẹo ghi chú chung đều áp dụng cho tất cả mọi người. Những mẹo ghi chú sau đây có thể giúp bạn đưa việc học của mình lên một tầm cao mới.
Hiểu rõ nội dung ghi chép:
Một trong những điều rút ra chính khi tìm hiểu về các chiến lược ghi chú khác nhau là mối quan hệ giữa phương pháp và loại nội dung là rất quan trọng. Một số phương pháp rõ ràng phù hợp hơn với một số loại nội dung bài giảng hoặc cuộc họp. Ngược lại, một số phương pháp không có lợi cho một số loại nội dung nhất định.
Nội dung bài giảng và cuộc họp thường có cấu trúc hoặc không có cấu trúc, nghĩa là bạn có thể có hoặc không có dàn ý rõ ràng để theo dõi và xây dựng các ghi chú của mình. Ngoài việc có phác thảo hay không, nội dung cũng có thể mang tính khái niệm hoặc dựa trên thực tế. Những điểm khác biệt này sẽ giúp bạn lựa chọn xem bạn cần một phương pháp ghi chú trôi chảy hay có cấu trúc.
Thử nghiệm các phong cách ghi chú:
So sánh hoặc thậm chí kết hợp các phương pháp khác nhau để tìm ra phương pháp phù hợp nhất với nhu cầu của bạn
Mục tiêu cuối cùng của bạn là tìm ra phương pháp ghi chú phù hợp nhất cho loại nội dung bạn đang xử lý. Để khám phá ra phương pháp tốt nhất, bạn có thể cần thử nghiệm nhiều phong cách khác nhau. Bằng cách so sánh và đối chiếu ưu và nhược điểm của từng phương pháp, cuối cùng bạn sẽ tìm ra cách tiếp cận tốt nhất cho mình.
Hãy nhớ rằng bạn cũng có thể kết hợp nhiều phương pháp ghi chú. Ví dụ: bạn có thể có một trang dành cho các thuật ngữ và sự kiện và một trang khác để lập bản đồ các ý tưởng và khái niệm. Việc áp dụng các ý tưởng ghi chú khác nhau sẽ giúp bạn nghĩ ra một hệ thống tùy chỉnh mà bạn có thể tinh chỉnh theo thời gian.
Xem lại ghi chú sau đó
Học tập hiệu quả không chỉ là ghi chép. Những gì bạn làm với những ghi chú của mình sau một lớp học hoặc cuộc họp cụ thể là rất quan trọng đối với khả năng chuyển những kiến thức mới thu được từ bề mặt đến những phần sâu hơn trong trí nhớ của bạn.
Một số điều bạn có thể làm sau khi xem xét bao gồm:
- Lên lịch một khoảng thời gian để xem lại ghi chú của bạn
- Tạo một bản tóm tắt hoặc tổng quan về ghi chú của bạn
- Tự kiểm tra tài liệu mới
- Viết ra những câu hỏi bạn có
- Làm nổi bật thông tin vẫn chưa rõ ràng
Bằng cách dành thời gian theo dõi và xem lại các ghi chú của mình sau này, bạn sẽ tăng cơ hội thực hiện tốt và ghi nhớ thông tin.
Đặt câu hỏi cho các ghi chép của bạn
Ghi chú hiệu quả là không đủ cho việc học và ghi nhớ thông tin. Bạn cũng phải tham gia vào nội dung và tự kiểm tra, tìm ra lỗ hổng kiến thức của mình và lấp đầy chúng bằng những thông tin còn thiếu. Khi bạn ghi chú, hãy viết ra những câu hỏi để hỏi sau. Đặt câu hỏi là rất quan trọng để hiểu rõ các chủ đề cốt lõi và củng cố kiến thức của bạn.
Ngoài ra, việc dành thời gian với những người hướng dẫn, giảng viên và chuyên gia về chủ đề này sẽ giúp bạn đào sâu kiến thức về các lĩnh vực mà bạn thực sự quan tâm. Bằng cách đặt câu hỏi, bạn có cơ hội đánh giá suy nghĩ của chính mình. Bạn cũng sẽ xác định nơi bạn có thể cải thiện khả năng nắm bắt tài liệu của mình.
Nên viết tay các ghi chú của bạn
Các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra rằng có một mối liên hệ mạnh mẽ giữa tay và não giúp chúng ta học sâu hơn trong khi ghi chú. Mặc dù việc gõ ghi chú là một cách nhanh chóng và hiệu quả để ghi lại thông tin nhưng nó có thể không mang lại hiệu quả ghi nhớ như viết tay.
Tuy nhiên, nhiều người thích ghi chú kỹ thuật số vì chúng dễ dàng truy cập hơn từ mọi nơi. Giữ ghi chú kỹ thuật số cũng là một giải pháp lâu dài. Bằng cách viết ghi chú và sau đó nhập chúng, bạn có thể cải thiện khả năng ghi nhớ lên 75% trong khi chuyển ghi chú của mình sang phiên bản cố định và di động.
Một số thông tin khác:
Mình rất mong nhận được những đánh giá và phản hồi của các bạn về bài viết này. Hãy để lại ý kiến của mình ở phần bình luận nhé!