Nếu là GenZ, chắc chắn bạn đã từng nghe đến hội chứng FOMO. Nhưng hội chứng FOMO là gì, vì sao nó lại mang đến những tác động tiêu cực với con người và cách vượt qua nỗi sợ FOMO này như thế nào, cùng tìm hiểu nhé.
FOMO có nghĩa là gì?
FOMO có thể tấn công bất kỳ ai, bất kỳ lúc nào, bất kỳ nơi đâu. Các nghiên cứu ước tính rằng gần 70% người lớn mắc phải FOMO.
FOMO là viết tắt của fear of missing out (sợ bỏ lỡ). Thuật ngữ này được một người đàn ông tên là Patrick McGinnis đặt ra vào năm 2004 trong một bài báo ông viết cho một tờ báo sinh viên trong thời gian học tại trường Kinh doanh Harvard. Kể từ đó, khái niệm này đã trở nên phổ biến và thịnh hành do sự gia tăng của phương tiện truyền thông xã hội. Từ điển tiếng Anh Oxford định nghĩa FOMO là “nỗi lo lắng rằng một sự kiện thú vị hoặc hấp dẫn có thể đang diễn ra ở nơi khác, thường được khơi dậy bởi các bài đăng được nhìn thấy trên phương tiện truyền thông xã hội”.
Một lời giải thích phổ biến cho lý do tại sao mọi người trải qua FOMO là nó được thúc đẩy bởi bản năng tránh mất mát tự nhiên của chúng ta, còn được gọi là sự sợ mất mát. Ví dụ, bạn có thể cảm thấy lo lắng về việc bạn bè của mình ở bên nhau mà không có bạn vì khả năng họ sẽ tạo ra những trò đùa hoặc ký ức mới mà bạn sẽ không được tham gia. Chúng ta có thể có động lực để tránh hoặc giảm khả năng mất mát thứ gì đó mà chúng ta cho là tốt hơn tình hình hiện tại của mình bằng mọi cách cần thiết, thậm chí là bằng chính tổn thất của mình.
Một yếu tố bổ sung có thể làm tăng FOMO của một người là sự tô hồng cuộc sống của mọi người trên phương tiện truyền thông xã hội và xu hướng so sánh bản thân với người khác của con người. Mọi người đăng nội dung họ muốn người khác xem và người ta biết rằng mọi người có xu hướng đăng nội dung tích cực hơn là nội dung tiêu cực. Do đó, mọi người đang lựa chọn và/hoặc tăng cường các khía cạnh hoặc sự kiện tích cực trong cuộc sống mà họ muốn chia sẻ, do đó, ảnh hưởng đến nhận thức của người xem về cuộc sống của người đó. Bây giờ, người xem bắt đầu so sánh thực tế của chính họ với một bài đăng mà họ thấy trên phương tiện truyền thông xã hội. Là một người xem, tất cả những gì chúng ta thấy là những khoảnh khắc “tốt đẹp” trong cuộc sống của người khác mà chúng ta không phải là một phần hoặc không được mời tham gia. Chưa kể, chúng ta thấy một luồng nội dung mới lạ liên tục, vì vậy chúng ta luôn được cập nhật về những gì người khác đang làm. FOMO mà chúng ta trải qua được thể hiện bằng việc bận tâm với ý tưởng rằng hoàn cảnh của chúng ta không tốt như nó có thể, điều này tạo ra sự lo lắng và không hài lòng ở thời điểm hiện tại cũng như với sự hài lòng chung về cuộc sống của chúng ta.
Một lời giải thích tiến hóa về khái niệm này thảo luận về FOMO như là một bản năng sinh tồn. Trong suốt chiều dài lịch sử, con người đã dựa vào việc trở thành một phần của cộng đồng hoặc bộ lạc để tồn tại. Trong xã hội hiện đại, chúng ta đã học cách tồn tại mà không cần cộng đồng hoặc bộ lạc do ưu tiên chủ nghĩa cá nhân. Tuy nhiên, mặc dù chúng ta đã thích nghi với cách sống này, nhưng nhu cầu cơ bản của cảm giác được hòa nhập và là một phần của cộng đồng vẫn chưa bị dập tắt. Do đó, khi chúng ta thấy mọi người tham gia vào các hoạt động mà không có chúng ta, điều đó kích hoạt bản năng sinh tồn mà chúng ta luôn có, cho chúng ta biết rằng chúng ta cần được hòa nhập để tồn tại.
Mặc dù FOMO có thể đóng vai trò là động lực để làm những việc như ra khỏi nhà, chọn một con đường sự nghiệp nhất định và thử các hoạt động mới, nhưng nó cũng có thể liên quan đến sự gia tăng trầm cảm, căng thẳng, lo âu. Với sự gia tăng các mối quan tâm về sức khỏe tâm thần do hiện tượng này gây ra, cũng như sự gia tăng sử dụng phương tiện truyền thông xã hội, khái niệm này nên được người dùng phương tiện truyền thông xã hội và các chuyên gia sức khỏe tâm thần coi trọng. Phương tiện truyền thông xã hội đã trở thành một phần nổi bật của xã hội, khiến FOMO khó có thể điều chỉnh nếu không có các công cụ phù hợp.
Các thuật ngữ liên quan đến FOMO
Lấy cảm hứng từ FOMO, một số khái niệm liên quan khác cũng đã xuất hiện. Một số trong số này có liên quan chặt chẽ đến trải nghiệm FOMO, trong khi một số khác có cách tiếp cận hơi khác một chút:
- FOBO (Fear of Better Options) : Đây là nỗi sợ rằng bạn đang bỏ lỡ những lựa chọn thay thế có khả năng tốt hơn.
- MOMO (Mystery of Missing Out) : Điều này ám chỉ nỗi sợ rằng bạn đang bỏ lỡ điều gì đó nhưng lại không có bất kỳ manh mối nào về việc bạn đang bỏ lỡ điều gì.
- FOJI (Fear of Joining In) : Nỗi sợ chia sẻ thông tin trên mạng xã hội nhưng không nhận được phản hồi nào.
- JOMO (Joy of Missing Out) : Đây là cảm giác trái ngược với FOMO và ám chỉ cảm giác tích cực khi bị bỏ lỡ hoặc ngừng sử dụng mạng xã hội.
Nguyên nhân gây ra hội chứng FOMO
Kể từ khi mạng xã hội ra đời, FOMO đã trở nên rõ ràng hơn và được nghiên cứu thường xuyên hơn. Mạng xã hội đã thúc đẩy hiện tượng FOMO theo nhiều cách. Phương tiện truyền thông xã hội tạo ra tình huống mà bạn so sánh cuộc sống thường ngày của mình với những điểm nổi bật trong cuộc sống của người khác.
Do đó, cảm giác “bình thường” của bạn trở nên lệch lạc và bạn có vẻ tệ hơn những người bạn cùng trang lứa. Bạn có thể thấy những bức ảnh chi tiết về bạn bè đang tận hưởng khoảng thời gian vui vẻ mà không có bạn, đây là điều mà mọi người có thể không dễ dàng nhận ra ở các thế hệ trước.
Phương tiện truyền thông xã hội tạo ra một nền tảng để khoe khoang; đó là nơi mà mọi thứ, sự kiện và thậm chí cả hạnh phúc đôi khi dường như đang cạnh tranh. Mọi người đang so sánh những trải nghiệm hoàn hảo nhất, đẹp nhất của họ, điều này có thể khiến bạn tự hỏi mình đang thiếu điều gì.
Tác động tiêu cực của hội chứng FOMO
Nghiên cứu cho thấy rằng trải nghiệm của mỗi cá nhân có thể khác nhau. Những người cô đơn hoặc tránh giao tiếp xã hội có xu hướng trải qua nhiều FOMO hơn và mức độ căng thẳng, trầm cảm và lo lắng cao hơn. Những người thích dành thời gian một mình ít có khả năng trải qua FOMO hơn.
Tác động tiêu cực đến sức khỏe tinh thần
Một trong những hệ quả nghiêm trọng nhất của FOMO là ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe tinh thần. Khi kết hợp với thói quen sử dụng mạng xã hội quá mức, FOMO có thể làm gia tăng cảm giác lo âu và ngăn bạn sống trọn vẹn trong hiện tại. Ngoài ra, việc mải miết nghĩ về những điều mình đang bỏ lỡ và không ngừng so sánh bản thân với “cuộc đời đáng mơ ước” của người khác cũng dễ làm suy giảm lòng tự trọng của bạn. Kết quả là bạn càng cảm thấy căng thẳng và dần tin rằng mình không thể sánh bằng bạn bè hay những người cùng trang lứa.
FOMO còn có mối liên hệ hai chiều chặt chẽ với các cảm xúc tiêu cực khác như buồn chán và cô đơn. Do đó, nếu bạn đang cảm thấy mất kết nối với cuộc sống cá nhân hoặc công việc, bạn sẽ dễ bị cuốn vào nỗi sợ bỏ lỡ và cảm thấy lạc lõng, thiếu động lực hơn.
Dễ bị quá tải
Vì sợ bị bỏ lỡ, bạn có thể dễ dàng gật đầu với mọi lời mời – từ những buổi tụ họp nhỏ đến các sự kiện xã hội – chỉ để xua đi cảm giác bị đứng ngoài cuộc. Về lâu dài, điều này thường dẫn đến tình trạng quá tải, kiệt sức và làm bạn xao lãng việc chăm sóc sức khỏe.
Giảm khả năng tập trung
Tình trạng FOMO thường gắn liền với thói quen liên tục kiểm tra điện thoại để cập nhật thông tin từ người khác. Hành vi này không chỉ làm suy giảm khả năng tập trung, mà còn dễ dẫn đến sai sót và khiến bạn khó duy trì chất lượng công việc hoặc học tập như mong muốn.
Cách để giảm thiểu hội chứng FOMO
May mắn thay, có những bước bạn có thể thực hiện để hạn chế FOMO nếu đây là điều bạn thường xuyên gặp phải.
Nghiên cứu cho thấy nỗi sợ bỏ lỡ có thể bắt nguồn từ sự bất hạnh và không hài lòng với cuộc sống và những cảm xúc này có thể thúc đẩy chúng ta sử dụng mạng xã hội nhiều hơn. 8 Vấn đề là việc tương tác nhiều hơn với mạng xã hội có thể khiến chúng ta cảm thấy tồi tệ hơn về bản thân và cuộc sống của mình, chứ không phải tốt hơn.
Biết rằng những nỗ lực của chúng ta nhằm xoa dịu cảm giác FOMO thường có thể dẫn đến những hành vi làm trầm trọng thêm tình trạng này. Tuy nhiên, hiểu được vấn đề nằm ở đâu có thể là bước đầu tiên tuyệt vời để vượt qua nó. Những điều sau đây có thể giúp ích.
Phát triển khả năng tự nhận thức
Một trong những bước nền tảng để vượt qua FOMO là rèn luyện khả năng tự nhận thức – khả năng hiểu rõ cảm xúc, nhu cầu và động lực thực sự của mỗi người. Bạn có thể bắt đầu hành trình này bằng cách tự đặt những câu hỏi như: “Điều gì đang khiến mình cảm thấy sợ bỏ lỡ?”, “Mình thường dễ bị thu hút bởi những gì?”, “Đâu mới là những lĩnh vực quan trọng và xứng đáng để mình quan tâm?”.
Nghiêm túc trả lời những câu hỏi này sẽ giúp bạn nhận diện cảm xúc của mình, xác định những yếu tố hay hoàn cảnh dễ khơi dậy cảm giác FOMO, đồng thời làm rõ những điều thực sự quan trọng và có ý nghĩa đối với bạn. Từ đó, bạn có thể từng bước loại bỏ những yếu tố gây xao nhãng từ thế giới bên ngoài và chuyển sự chú ý trở lại với cuộc sống hiện tại cũng như những giá trị đích thực của riêng mình.
Thực hành chánh niệm
Chánh niệm (mindfulness) là nghệ thuật chú tâm và sống trọn vẹn trong thời khắc hiện tại. Đây có thể là người trợ thủ đắc lực của bạn trên hành trình vượt qua tình trạng FOMO, giúp bạn hướng sự tập trung vào những trải nghiệm của riêng mình thay vì mãi dõi theo cuộc sống của người khác.
Nếu bạn vừa bắt đầu làm quen với chánh niệm, thiền chánh niệm sẽ là một gợi ý lý tưởng. Bài tập này không yêu cầu quá nhiều thời gian hay kỹ thuật phức tạp, nhưng lại hỗ trợ hiệu quả trong việc kiểm soát căng thẳng và lo âu, xua tan suy nghĩ tiêu cực và mang lại sự bình yên cho tâm trí lẫn cơ thể. Ngoài thiền định, bạn cũng có thể đưa nghệ thuật chánh niệm vào cuộc sống hằng ngày bằng cách dành thời gian cảm nhận sâu sắc những gì đang diễn ra xung quanh. Nhắm mắt và lắng nghe âm thanh chữa lành từ thiên nhiên, cảm nhận làn gió mát lành khẽ lùa qua tóc, hay đơn giản là chậm rãi thưởng thức hương vị thơm ngon của món ăn – tất cả đều là những hành động đơn giản nhưng hữu ích, giúp bạn củng cố sự kết nối với bản thân khi tâm trí bắt đầu bị dao động trước những làn sóng thông tin dồn dập.
Hãy thử cai nghiện kỹ thuật số
Dành quá nhiều thời gian cho điện thoại hoặc ứng dụng mạng xã hội có thể làm tăng FOMO. Giảm mức sử dụng hoặc thậm chí thực hiện cai nghiện kỹ thuật số bằng cách tạm dừng sử dụng các thiết bị kỹ thuật số có thể giúp bạn tập trung hơn vào cuộc sống mà không cần phải so sánh liên tục.
Nếu không thể cai nghiện kỹ thuật số hoàn toàn, hãy cân nhắc hạn chế sử dụng một số ứng dụng mạng xã hội khiến bạn cảm thấy như mình đang bỏ lỡ điều gì đó. Tạm thời xóa các ứng dụng đó, đặt giới hạn hàng ngày về mức độ sử dụng chúng hoặc loại bỏ cảm xúc của bạn để loại bỏ những người khiến bạn cảm thấy tồi tệ về bản thân hoặc cuộc sống của mình.
Viết một cuốn nhật ký
Đăng lên mạng xã hội để ghi lại những điều thú vị bạn làm là điều bình thường. Tuy nhiên, bạn có thể thấy mình để ý quá nhiều đến việc mọi người có xác nhận trải nghiệm trực tuyến của bạn hay không. Nếu đúng như vậy, bạn có thể muốn lưu một số ảnh và kỷ niệm của mình ngoại tuyến và giữ một cuốn nhật ký cá nhân về những kỷ niệm đẹp nhất của bạn, trực tuyến hoặc trên giấy.
Việc ghi nhật ký có thể giúp bạn chuyển sự tập trung từ sự chấp thuận của công chúng sang sự đánh giá cao riêng tư về những điều làm nên cuộc sống tuyệt vời của bạn. Sự thay đổi này đôi khi có thể giúp bạn thoát khỏi chu kỳ của phương tiện truyền thông xã hội và FOMO.
Xây dựng những kết nối thực sự
Bạn có thể thấy mình đang tìm kiếm một mối liên kết lớn hơn khi bạn cảm thấy chán nản hoặc lo lắng, và điều này là lành mạnh. Cảm giác cô đơn hoặc bị loại trừ thực sự là cách não bộ của chúng ta nói với chúng ta rằng chúng ta muốn tìm kiếm mối liên kết lớn hơn với người khác và tăng cảm giác được thuộc về.
Thật không may, tương tác trên mạng xã hội không phải lúc nào cũng là cách để thực hiện điều này—bạn có thể đang chạy trốn khỏi một tình huống tồi tệ ngay đến một tình huống thậm chí còn tồi tệ hơn. Thay vì cố gắng kết nối nhiều hơn với mọi người trên mạng xã hội, tại sao không sắp xếp để gặp gỡ ai đó trực tiếp?
Lên kế hoạch với một người bạn tốt, tạo ra một chuyến đi chơi nhóm hoặc làm bất cứ điều gì xã hội khiến bạn ra ngoài với bạn bè có thể là một sự thay đổi nhịp độ thú vị và có thể giúp bạn thoát khỏi cảm giác rằng mình đang bỏ lỡ điều gì đó. Nó đặt bạn vào trung tâm của hành động.
Nếu bạn không có thời gian để lên kế hoạch, ngay cả một tin nhắn trực tiếp trên mạng xã hội gửi cho bạn bè cũng có thể tạo nên sự kết nối chặt chẽ và thân mật hơn là đăng bài cho tất cả bạn bè và hy vọng nhận được “lượt thích”.
Tập trung vào lòng biết ơn
Các nghiên cứu cho thấy việc tham gia vào các hoạt động nâng cao lòng biết ơn – như viết nhật ký biết ơn hoặc chỉ đơn giản là nói với người khác những gì bạn trân trọng ở họ – có thể nâng cao tinh thần của bạn và mọi người xung quanh bạn.
Một phần là vì bạn khó cảm thấy mình thiếu những thứ mình cần khi tập trung vào sự phong phú mà bạn đã có. Khiến người khác cảm thấy tốt cũng khiến chúng ta cảm thấy tốt.
Lòng biết ơn có thể là một cách mạnh mẽ để làm giảm cảm giác chán nản và lo lắng. Bởi vì bạn cảm thấy tốt hơn về những điều tốt đẹp trong cuộc sống của mình, bạn cũng ít bị cám dỗ đi vào hố thỏ của mạng xã hội và FOMO.
Củng cố lòng tự trọng
Lòng tự trọng thấp là một trong những tác nhân chính có khả năng làm tăng cảm giác FOMO. Vì thế, củng cố lòng tự trọng và điều chỉnh cách bạn nhìn nhận giá trị bản thân sẽ là chìa khóa giúp bạn vượt qua cảm giác sợ bỏ lỡ một cách hiệu quả.
Một số phương pháp bạn nên cân nhắc là thực hành đối thoại tích cực với chính mình và xác định rõ những điểm mạnh của bản thân. Thay vì tự nhấn chìm mình trong những tiếng nói nội tâm tiêu cực như “Ai cũng đang có cuộc sống tuyệt vời hơn mình”, bạn nên học cách thay thế chúng bằng những lời khẳng định tích cực, giúp bạn lấy lại tinh thần và nuôi dưỡng sự tự tin. Đồng thời, hãy thử liệt kê những thành tựu, thế mạnh và lời khen bạn từng nhận được nhằm hướng sự chú ý vào giá trị thật sự của bản thân. Khi liệt kê các thành tựu, đừng quên bổ sung những hành động bạn đã thực hiện để đạt được kết quả đó, ví dụ như “Tôi đã hoàn thành một dự án khó nhờ biết cách quản lý thời gian thông minh và lựa chọn chiến lược làm việc phù hợp”.
Một số thông tin khác:
- Hội chứng hoang tưởng người khác yêu mình (Erotomania) là gì?
- Hội chứng ăn cắp vặt (Kleptomania) là gì: Rối loạn tâm lý hay hành vi lệch lạc?
- Hội chứng Hikikomori: Tình trạng tự cô lập và những hệ lụy đáng báo động
- Hội chứng mệt mỏi mãn tính là gì? Nguyên nhân, triệu chứng và cách khắc phục
- Hội chứng sợ côn trùng (Entomophobia) là gì? Nguyên nhân, tác động và cách khắc phục
Các bạn hãy cho mình biết suy nghĩ của mình về bài viết này, mình sẽ luôn lắng nghe và trân trọng mọi đóng góp của các bạn.