“Hội chứng bệnh trong nhà” là gì? Vì sao môi trường trong nhà cũng có thể sinh bệnh?

Đã bao giờ bạn cảm thấy cơ thể mình không được khỏe khi ở lâu trong một căn phòng hay tòa nhà nào đó mà không tìm được nguyên nhân rõ ràng? Nếu đúng như vậy thì rất có khả năng bạn đã gặp phải “hội chứng bệnh trong nhà” – một hiện tượng ít khi được nhắc đến nhưng cũng không phải là hiếm gặp. Hãy cùng BlogAnChoi tìm hiểu nhé!

Ở trong nhà cũng có thể bị bệnh?

Hội chứng bệnh trong nhà (sick building syndrome – SBS) là tên gọi của một vấn đề sức khỏe xảy ra khi sống trong một tòa nhà hoặc không gian kín nào đó, có thể là do chất lượng không khí trong nhà không tốt. Theo Ủy ban An toàn Sản phẩm Tiêu dùng của Mỹ, khoảng 30% các tòa nhà xây mới và được tu sửa có chất lượng không khí kém. Tuy nhiên nguyên nhân chính xác của hiện tượng này vẫn chưa được khẳng định rõ ràng.

Chẩn đoán SBS đôi khi không dễ dàng, vì có nhiều triệu chứng đa dạng và giống với các bệnh thông thường khác, chẳng hạn như cảm lạnh. Điểm đặc trưng để nhận biết SBS là các triệu chứng được cải thiện sau khi bạn rời khỏi tòa nhà “đáng nghi”, và chỉ tái phát khi bạn quay lại đó.

Nếu bạn nhận thấy các triệu chứng lặp đi lặp lại dường như xuất hiện mỗi khi ở trong một tòa nhà cụ thể nào đó, thì có khả năng là bạn đã mắc hội chứng này rồi.

Hội chứng bệnh trong nhà có biểu hiện như thế nào?

Các triệu chứng của SBS có thể ảnh hưởng đến da, hệ hô hấp và hệ thần kinh, nhưng thường bị nhầm với cảm lạnh hoặc cúm. Các triệu chứng thường gặp là:

• Viêm họng
• Khó thở, tức ngực
• Các triệu chứng giống dị ứng, chẳng hạn như hắt hơi, sổ mũi
• Cảm giác nóng rát ở mũi
• Phát ban da khô, ngứa
• Đau đầu, chóng mặt
• Khó tập trung, hay quên
• Mệt mỏi, đau nhức khắp người, cáu gắt
• Buồn nôn
• Sốt, ớn lạnh

Nếu đã mắc chứng dị ứng hoặc các bệnh về đường hô hấp, bạn có thể sẽ thấy các triệu chứng nghiêm trọng hơn, ví dụ như những người bị hen suyễn có nguy cơ cao lên cơn hen do SBS.

Cũng cần lưu ý rằng triệu chứng của SBS ở mỗi người có thể khác nhau. Mặc dù tất cả những người ở lâu trong một không gian nhất định có thể mắc phải một số triệu chứng nêu trên, nhưng triệu chứng của từng người có thể thay đổi rất đa dạng. Một số người hoàn toàn không thấy gì bất thường, trong khi những người khác vẫn bị ảnh hưởng sau khi đã rời khỏi tòa nhà – có thể là do đã tiếp xúc nhiều lần hoặc quá lâu dài.

Nguyên nhân nào gây ra hội chứng bệnh trong nhà?

Thuật ngữ “hội chứng bệnh trong nhà” được sử dụng khi không thể tìm ra được nguyên nhân chính xác gây nên các triệu chứng của bạn. Nhưng trên thực tế có nhiều yếu tố tiềm ẩn mà bạn có thể kể ra với bác sĩ khi đi khám, chẳng hạn như:

• Tòa nhà có hệ thống thông gió kém
• Nhiều bụi trong không khí
• Khói thuốc lá
• Phòng có ánh sáng kém
• Màn hình máy tính gây mỏi mắt
• Sự hiện diện của nấm mốc, phân côn trùng, động vật
• Các hóa chất như formaldehyde (chủ yếu được tìm thấy trong đồ nội thất và sàn bằng gỗ) hoặc các chất tẩy rửa, amiăng trong vật liệu xây dựng, v.v.
• Thuốc trừ sâu
• Khí carbon monoxide do đốt than, khí ozone từ hoạt động của máy in và máy fax
• Nhiệt độ cao, độ ẩm thấp
• Trường học hoặc nơi làm việc nhiều áp lực, môi trường không thân thiện, ồn ào

Thông gió không tốt

Hệ thống thông gió lý tưởng sẽ giúp đưa không khí cũ thoát ra ngoài và đưa không khí mới trong lành vào thay thế. Một trong những lý do khiến bạn mệt mỏi và thậm chí bị bệnh sau các chuyến bay dài là do không khí bên trong máy bay không được đổi mới, tức là bạn phải hít lại không khí cũ chứa đầy CO2 mà tất cả mọi người đã thở ra.

Hiện tượng ứ đọng không khí thực sự có thể gây ngộ độc ở những khu vực đông dân cư hoặc trong các tòa nhà ở đô thị chật hẹp, phòng thí nghiệm, cơ sở công nghiệp, v.v.

Thiếu độ ẩm

Độ ẩm cao trong không khí tạo điều kiện cho các loại vi khuẩn và nấm phát triển gây bệnh hen suyễn, dị ứng và một số vấn đề khác về hô hấp. Ở chiều ngược lại, độ ẩm thấp sẽ gây khô da, ngứa mắt và họng, chảy máu mũi và xoang.

Tiếp xúc lâu với không khí quá khô sẽ gây ra nhiều vấn đề nghiêm trọng hơn, khiến bạn dễ bị cảm cúm và các bệnh nhiễm trùng khác. Các chuyên gia y tế khuyến cáo độ ẩm nên nằm trong khoảng 40-60%, lý tưởng nhất là 35% đến 45%.

Sự thay đổi nhiệt độ

Đây là một nguyên nhân phổ biến gây căng thẳng tại nơi làm việc. Cơ thể mỗi người rất khác nhau về nhiều yếu tố như lượng mỡ, lượng cơ, giới tính, tuổi tác, nội tiết tố, v.v. nên không thể có nhiệt độ ổn định để tất cả mọi người đều cảm thấy thoải mái. Như vậy trong các tòa nhà sẽ luôn có những người bị căng thẳng và không thể làm việc hiệu quả hết công suất.

Các hạt vật chất trong không khí

Bụi, sợi vải, bào tử nấm và các chất ô nhiễm hóa học như chất tẩy rửa, khí ozone từ máy photocopy và máy in, carbon monoxide, amiăng là những chất gây kích ứng nguy hiểm gây ra các triệu chứng bất thường trên cơ thể.

Ánh sáng không phù hợp

Dù là bệnh viện, thư viện, lớp học hay văn phòng công sở thì một căn phòng đủ ánh sáng sẽ ngay lập tức nâng cao tâm trạng và tăng năng suất của những người ở trong đó, giúp cho họ cảm thấy tràn đầy năng lượng.

Tuy nhiên phòng có ánh sáng quá mạnh, chói mắt, nhấp nháy hoặc thiếu sáng cũng có thể gây tác dụng rất tiêu cực cho con người, chẳng hạn như chứng đau đầu và mỏi mắt.

Với nhiều yếu tố tiềm ẩn như trên, rất khó để xác định một nguyên nhân duy nhất gây ra SBS. Bạn có thể nói chuyện với người phụ trách vệ sinh nơi làm việc, học tập của mình để loại bỏ các yếu tố nguy cơ này và xác định nguồn gốc của vấn đề.

Hội chứng bệnh trong nhà có ảnh hưởng đến con người như thế nào?

Môi trường trong nhà tốt có thể tác động tích cực đến thể chất và tinh thần của con người. Bạn có thể cảm nhận được điều đó ngay khi bước vào một không gian dễ chịu và thoải mái.

Ở các cơ quan, công sở hay trường học, chất lượng không khí trong nhà tốt sẽ giúp năng suất làm việc cao hơn. Theo một nghiên cứu gần đây của Đan Mạch, học sinh trong các phòng có không khí tốt sẽ đạt kết quả cao hơn 8% so với ở các phòng có không khí kém chất lượng. Tại các cửa hàng hay quán ăn, môi trường dễ chịu sẽ khiến mọi người muốn dành thời gian ở đó lâu hơn, cũng tức là doanh thu sẽ nhiều hơn và cửa hàng được yêu thích hơn.

Những tác dụng có lợi rất dễ nhận thấy, nhưng điều đáng ngạc nhiên là không khí trong nhà kém chất lượng có thể ảnh hưởng tiêu cực đáng kể đến sức khỏe con người và hoạt động kinh tế. Hội chứng bệnh trong nhà không chỉ là nguyên nhân hàng đầu khiến năng suất lao động giảm và nhân viên vắng mặt ở các công ty, mà còn gây hại nhiều hơn thế nữa.

Ví dụ, Viện Quốc gia về An toàn và Sức khỏe Nghề nghiệp của Mỹ ước tính vào năm 2012 rằng “khoảng 31% bệnh hen suyễn mới khởi phát ở người lớn là do tiếp xúc liên quan đến công việc và 23% bệnh hen suyễn sẵn có ở người lớn bị nặng lên do công việc”. Nếu tiếp xúc với môi trường đó lâu dài, người bệnh sẽ không còn đáp ứng với điều trị y tế nữa.

Chi phí hằng năm trên cả nước Mỹ dành cho bệnh hen suyễn do tiếp xúc với ẩm ướt và nấm mốc bên trong các tòa nhà là 3,5 tỷ USD, theo số liệu của Phòng thí nghiệm Quốc gia Lawrence Berkeley. Thiệt hại kinh tế tổng thể do các vấn đề sức khỏe này gây ra là không thể tưởng tượng được.

Một nghiên cứu ở châu Âu cho thấy cứ 6 người thì có 1 người đang sống hoặc làm việc trong các tòa nhà không tốt cho sức khỏe – tương đương với toàn bộ dân số của nước Đức. Theo thống kê của Hiệp hội Dịch vụ Thiết kế Tòa nhà, có tới 70% người lao động phàn nàn về không khí trong nhà kém, ảnh hưởng tiêu cực đến năng suất và sức khỏe của họ.

Thực ra SBS không phải là một vấn đề mới lạ, mà đã được chú ý kể từ những năm 1980. Nhiều nghiên cứu đã được thực hiện để tìm hiểu nguyên nhân của nó và các biện pháp giúp cải thiện chất lượng không khí trong nhà, nhưng đến nay SBS vẫn là một hiện tượng phổ biến ở nhiều nơi.

Nhiều nước hiện đang đối mặt với vấn đề sức khỏe nghiêm trọng làm tiêu tốn rất nhiều chi phí, đó là do người dân phải hít thở không khí ngột ngạt trong các tòa nhà ẩm mốc. Còn Đại học Y khoa Hoàng gia của Vương quốc Anh ước tính các chất ô nhiễm không khí trong nhà “gây ra ít nhất là vài nghìn ca tử vong mỗi năm ở Vương quốc Anh. Và chi phí chăm sóc sức khỏe tốn hàng chục triệu bảng Anh.”

Hội chứng bệnh trong nhà được chẩn đoán như thế nào?

Để chẩn đoán SBS, bác sĩ sẽ loại trừ các vấn đề khác có thể gây ra triệu chứng tương tự, chẳng hạn như cảm lạnh, hen suyễn hoặc dị ứng. Bạn cũng sẽ được hỏi về môi trường làm việc và sinh sống hằng ngày.

Bạn có thể ghi chép lại các triệu chứng của mình mỗi ngày, ghi lại thời gian và địa điểm xuất hiện, khi nào chúng biến mất, và hãy mô tả các triệu chứng càng cụ thể càng tốt.

Hội chứng bệnh trong nhà được điều trị như thế nào?

Nguyên tắc điều trị chủ yếu là giảm nhẹ các triệu chứng và tránh tiếp xúc với các tác nhân gây ra chúng.

Các loại thuốc chữa dị ứng không cần kê đơn có thể giúp giảm ngứa ở mắt, mũi và da. Thuốc trị hen suyễn có thể được sử dụng để làm giảm khó thở hay thở khò khè.

Bạn cũng có thể thay đổi môi trường xung quanh mình để giảm bớt các yếu tố tiềm ẩn gây ra triệu chứng. Các biện pháp đơn giản bao gồm:

• Sử dụng các chất tẩy rửa không có mùi
• Hút bụi thường xuyên
• Thay bộ lọc không khí vài tháng một lần (hoặc thường xuyên hơn, nếu cần thiết)
• Duy trì độ ẩm thích hợp trong không khí – các chuyên gia khuyến cáo mức tối ưu là từ 40 đến 70%
• Kiểm tra trong nhà có nấm mốc hay không
• Sử dụng các loại màn hình có tính năng chống mỏi mắt
• Thay bóng đèn khi cần thiết, có thể dùng đèn LED để ánh sáng dịu nhẹ hơn

Phòng ngừa hội chứng bệnh trong nhà như thế nào?

Rất khó để biết chính xác liệu một không gian nào đó có chứa các yếu tố tiềm ẩn gây hại cho cơ thể hay không. Tuy nhiên bạn vẫn có thể thực hiện các biện pháp phòng ngừa để giảm nguy cơ mắc SBS, bao gồm:

• Thường xuyên nghỉ giải lao bên ngoài tòa nhà, chẳng hạn như ra ngoài ăn trưa
• Mở cửa sổ để đón không khí trong lành, nếu có thể (nhưng nên tránh làm điều này khi ngoài trời có nhiều khói bụi, phấn hoa)
• Cho mắt nghỉ ngơi bằng cách nhìn ra xa khỏi máy tính
• Tránh ngồi lâu bằng cách đứng tại bàn làm việc hoặc đi bộ xung quanh phòng
• Thận trọng với bất kỳ hóa chất nào trong nhà, chẳng hạn như chất tẩy rửa và thuốc diệt côn trùng

Mời bạn xem thêm những bài viết liên quan của BlogAnChoi:

• Bàn chải đánh răng chạy điện và bàn chải thông thường, loại nào giúp chăm sóc răng miệng tốt hơn?
• 10 quan niệm sai lầm về mụn trứng cá – Kẻ thù số một của làn da và sắc đẹp!
• Tuổi trưởng thành vẫn bị mụn trứng cá? Nguyên nhân vì đâu, và làm gì để khắc phục?
• Muốn giảm nguy cơ mắc bệnh tim, hãy tập thói quen ngủ lành mạnh!
• Giấc ngủ ngon có lợi cho người mắc bệnh tiểu đường như thế nào?

Hãy đón xem BlogAnChoi mỗi ngày để nhận được nhiều thông tin thú vị cho cuộc sống bạn nhé!

Xem thêm

Nếu phải đi cách ly tập trung mùa dịch COVID-19, bạn cần mang theo những gì?

Dịch bệnh đang bước vào giai đoạn diễn biến phức tạp, vì vậy mỗi người chúng ta cần phải chuẩn bị sẵn sàng để ứng biến với mọi trường hợp. Hãy tham khảo danh sách những thứ cần chuẩn bị khi phải đi cách ly tập trung mùa dịch do BlogAnChoi tổng hợp nhé!