Nguyên nhân gây ra chuột rút cơ và cách phòng ngừa hiệu quả

Chuột rút cơ là hiện tượng co thắt đột ngột, không tự chủ và gây đau ở một hay nhiều nhóm cơ trên cơ thể. Tình trạng này có thể xảy ra bất ngờ, kéo dài từ vài giây đến vài phút, khiến người bệnh khó chịu và đôi khi lo lắng. Mặc dù đa số chuột rút không nguy hiểm nhưng nếu xảy ra thường xuyên hoặc kèm theo triệu chứng bất thường, bạn cần chú ý vì đó có thể là dấu hiệu của vấn đề sức khỏe tiềm ẩn.

Chuột rút cơ là gì?

Chuột rút cơ, còn được gọi là co thắt cơ hay “Charley horses”, thường xảy ra khi các cơ co lại một cách bất thường và không thể thư giãn trong thời gian ngắn. Vị trí chuột rút phổ biến nhất là bắp chân, mặt sau của đùi (gân kheo) và mặt trước đùi (cơ tứ đầu đùi). Một số người cũng bị chuột rút ở bàn tay, bàn chân hoặc vùng bụng.

Cảm giác khi bị chuột rút cơ

Chuột rút có thể khiến bạn cảm thấy đau nhói, căng cứng và siết chặt ở vùng cơ bị ảnh hưởng. Nhiều người mô tả cảm giác như có một nút thắt chặt ngay dưới da. Trong một số trường hợp, cơ có thể co giật rõ ràng và sau khi chuột rút chấm dứt, bạn vẫn cảm thấy đau âm ỉ hoặc mỏi cơ trong một thời gian ngắn.

Ai dễ bị chuột rút cơ?

Chuột rút có thể ảnh hưởng đến bất kỳ ai, nhưng phổ biến hơn ở:

• Vận động viên sức bền như người chạy marathon
• Người lớn tuổi, đặc biệt là những người tham gia các hoạt động thể chất kéo dài như đi bộ, leo núi, làm vườn
• Phụ nữ mang thai
• Người mắc các bệnh mạn tính như tiểu đường, suy thận hoặc suy giáp

Nguyên nhân gây chuột rút cơ

Các chuyên gia cho biết không có một nguyên nhân duy nhất gây ra chuột rút cơ. Tuy nhiên, dưới đây là những yếu tố phổ biến có thể dẫn đến tình trạng này:

Sử dụng cơ quá mức hoặc chấn thương

Việc hoạt động thể chất quá sức, đặc biệt là không khởi động kỹ trước khi tập, có thể làm cho các sợi cơ bị mỏi và căng. Điều này dẫn đến co thắt đột ngột – tức là chuột rút. Chuột rút thường xảy ra trong hoặc ngay sau khi vận động mạnh, đặc biệt khi bạn chưa quen với cường độ luyện tập.

Mất nước

Cơ thể cần đủ nước để duy trì hoạt động của các cơ và mô. Khi bạn đổ nhiều mồ hôi mà không bổ sung nước kịp thời, cơ thể sẽ rơi vào trạng thái mất nước. Mất nước làm giảm lượng máu và oxy đến cơ, khiến cơ dễ bị kích thích và co thắt.

Mặc dù một số nghiên cứu cho thấy mất nước không phải là nguyên nhân duy nhất gây chuột rút nhưng nó vẫn là yếu tố góp phần đáng kể, đặc biệt trong môi trường nóng ẩm hoặc khi tập luyện lâu dài.

Mất cân bằng khoáng chất

Các khoáng chất như natri, kali, canxi và magie đóng vai trò quan trọng trong việc co – giãn cơ. Nếu cơ thể thiếu hụt những chất điện giải này, khả năng điều khiển hoạt động của cơ bị rối loạn, dẫn đến chuột rút.

Việc tập thể dục trong thời tiết nóng, đổ mồ hôi nhiều mà không bổ sung khoáng chất thích hợp có thể khiến bạn dễ bị chuột rút hơn.

Một số bệnh lý tiềm ẩn

Nhiều bệnh mạn tính có thể ảnh hưởng đến chức năng thần kinh, tuần hoàn và cơ bắp, dẫn đến chuột rút cơ.

• Suy thận: Khoảng 50% bệnh nhân chạy thận nhân tạo bị chuột rút, đặc biệt ở chi dưới. Tình trạng này ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ và sức khỏe tâm lý.
• Tiểu đường: Người bị tiểu đường, đặc biệt là type 2, thường gặp chuột rút do biến chứng thần kinh ngoại biên. Các dây thần kinh bị tổn thương dễ kích hoạt những co thắt bất thường.
• Suy giáp: Tuyến giáp hoạt động kém có thể làm suy giảm chức năng cơ, dẫn đến tình trạng chuột rút quanh vùng hông, đùi và vai.
• Suy tim: Việc tim bơm máu không hiệu quả làm giảm lượng máu đến cơ, gây ra chuột rút, đặc biệt là vào ban đêm.
• Trầm cảm: Bên cạnh các triệu chứng tinh thần, trầm cảm cũng có thể gây ra đau đầu, rối loạn tiêu hóa và chuột rút cơ, đặc biệt là ở chân.

Tác dụng phụ của thuốc

Một số loại thuốc có thể làm mất cân bằng điện giải hoặc ảnh hưởng đến hệ thần kinh cơ, từ đó làm tăng nguy cơ chuột rút, ví dụ:

• Thuốc lợi tiểu
• Pseudoephedrine (thuốc thông mũi)
• Thuốc chẹn beta (dùng điều trị huyết áp cao)
• Statin (thuốc giảm cholesterol)

Mang thai

Khoảng 50% phụ nữ mang thai, đặc biệt trong tam cá nguyệt cuối cùng, trải qua hiện tượng chuột rút cơ. Nguyên nhân có thể do:

• Thay đổi nội tiết tố và chuyển hóa
• Tăng áp lực lên các dây thần kinh ngoại biên
• Lưu thông máu kém đến chi dưới
• Thiếu hụt khoáng chất

Nguyên nhân ít phổ biến hơn

Ngoài các nguyên nhân chính trên, một số yếu tố ít phổ biến hơn cũng có thể gây chuột rút cơ:

• Chèn ép dây thần kinh: Áp lực lên các dây thần kinh có thể gây co thắt cơ, thường xảy ra ở người có vấn đề cột sống hoặc tư thế ngồi, đứng sai cách.
• Bệnh động mạch ngoại biên (PAD): Gây giảm lưu lượng máu đến chân, khiến bạn cảm thấy đau nhức, chuột rút khi đi bộ hoặc leo cầu thang.
• Xơ gan: Khoảng 88% bệnh nhân xơ gan bị chuột rút cơ nhưng cơ chế chính xác chưa được hiểu rõ.

Khi nào cần đi khám?

Chuột rút thường không nguy hiểm và có thể tự hết. Tuy nhiên, bạn nên gặp bác sĩ nếu:

• Chuột rút xảy ra thường xuyên và không rõ lý do
• Cơn đau kéo dài hoặc rất dữ dội
• Không cải thiện sau khi bổ sung nước, khoáng chất và kéo giãn
• Có kèm theo sưng, đỏ, nóng hoặc yếu cơ
• Chuột rút ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống

Bác sĩ có thể chỉ định xét nghiệm máu để kiểm tra các chỉ số như canxi, kali, magie, chức năng thận hoặc tuyến giáp. Việc điều trị sẽ phụ thuộc vào nguyên nhân cụ thể gây ra chuột rút.

Cách điều trị chuột rút cơ

Hầu hết các cơn chuột rút có thể được giảm nhẹ bằng các biện pháp tại nhà:

• Xoa bóp hoặc kéo giãn cơ nhẹ nhàng ngay khi bắt đầu chuột rút
• Uống nước đầy đủ, đặc biệt sau khi tập luyện hoặc ra nhiều mồ hôi
• Chườm nóng để thư giãn cơ hoặc chườm lạnh nếu vùng cơ bị đau sau chuột rút
• Dùng thuốc giảm đau như ibuprofen hoặc aspirin nếu cần

Trong trường hợp chuột rút liên quan đến bệnh lý nền, bác sĩ có thể kê thuốc đặc trị như thuốc giãn cơ, bổ sung magie hoặc điều chỉnh loại thuốc đang sử dụng.

Cách phòng ngừa chuột rút cơ

Dưới đây là một số lời khuyên giúp bạn ngăn ngừa hoặc giảm nguy cơ chuột rút cơ:

• Khởi động kỹ trước khi vận động và kéo giãn sau khi tập
• Tập thói quen kéo giãn cơ trước khi đi ngủ, đặc biệt nếu bạn thường bị chuột rút về đêm
• Uống đủ nước mỗi ngày: Nam giới khoảng 3 lít, phụ nữ khoảng 2,2 lít
• Cân nhắc bổ sung khoáng chất qua chế độ ăn hoặc đồ uống thể thao nếu bạn hay vận động mạnh
• Duy trì tư thế ngồi – đứng hợp lý, tránh tạo áp lực lên cột sống hoặc dây thần kinh
• Theo dõi các dấu hiệu bất thường ở chân, đặc biệt nếu bạn mắc bệnh mạn tính

Tổng kết

Chuột rút cơ là tình trạng phổ biến, có thể gây đau đớn và ảnh hưởng đến sinh hoạt thường ngày. Mặc dù phần lớn các trường hợp không nghiêm trọng nhưng nếu tình trạng này xảy ra thường xuyên, kéo dài hoặc kèm theo triệu chứng lạ, bạn nên đi khám để được chẩn đoán và điều trị chính xác. Thói quen sống lành mạnh, bổ sung đủ nước và khoáng chất, cùng với luyện tập hợp lý là chìa khóa để phòng ngừa chuột rút hiệu quả.

Bạn có thể quan tâm:

• Các triệu chứng của cholesterol cao và cách giảm cholesterol xấu
• 15 loại thực phẩm tốt nhất giúp giảm cảm giác choáng váng
• 7 dấu hiệu cơ thể thiếu canxi bạn không nên bỏ qua và cách khắc phục hiệu quả

Xem thêm

Thế nào là Self-care thực sự – không chỉ là skincare hay mua sắm

Trong nhịp sống hối hả ngày nay, self-care thực sự đã trở thành một từ khóa quen thuộc, xuất hiện khắp các nền tảng mạng xã hội, từ Instagram đến TikTok. Tuy nhiên, nhiều người vẫn hiểu sai về self-care, cho rằng đó chỉ đơn thuần là thoa kem dưỡng da đắt tiền, đi spa xa xỉ hay mua ...