Nồng độ men gan cao có nghĩa là gì? Những điều bạn cần biết để bảo vệ sức khỏe gan

Gan là một trong những cơ quan quan trọng bậc nhất trong cơ thể. Nó đóng vai trò trung tâm trong quá trình tiêu hóa, chuyển hóa các chất dinh dưỡng và loại bỏ độc tố. Để hoàn thành các nhiệm vụ này, gan cần sự hỗ trợ của các loại men – những protein đặc biệt giúp xúc tiến các phản ứng hóa học một cách hiệu quả. Tuy nhiên, khi nồng độ men gan trong máu tăng cao, đó có thể là tín hiệu cảnh báo gan đang gặp vấn đề. Vậy men gan là gì, tại sao men gan cao, có nguy hiểm không và làm thế nào để kiểm soát? Cùng tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây nhé!

Men gan là gì?

Men gan là các loại enzyme do gan sản xuất, đóng vai trò thúc đẩy các phản ứng sinh hóa cần thiết cho hoạt động sống, như:

• Chuyển hóa chất dinh dưỡng từ thức ăn.
• Loại bỏ chất độc hại khỏi máu.
• Hỗ trợ tiêu hóa.

Các loại men gan phổ biến nhất gồm:

• ALT (Alanine aminotransferase)
• AST (Aspartate aminotransferase)
• ALP (Alkaline phosphatase)
• GGT (Gamma-glutamyl transferase)

Thông thường, các enzyme này nằm trong tế bào gan. Khi tế bào gan bị tổn thương, men gan sẽ được giải phóng vào máu với nồng độ cao hơn bình thường. Kết quả xét nghiệm máu có thể phát hiện sự gia tăng này.

Nồng độ men gan cao có ý nghĩa gì?

Khi chỉ số men gan vượt ngưỡng bình thường, điều này không phải lúc nào cũng báo hiệu về một bệnh lý gan nghiêm trọng. Có nhiều nguyên nhân khác nhau dẫn đến tình trạng men gan cao như thay đổi sinh lý, dùng thuốc hoặc các bệnh lý tiềm ẩn. Tuy nhiên, nếu nồng độ men gan vẫn duy trì ở mức cao trong thời gian dài thì đó có thể là dấu hiệu cho thấy gan đang bị tổn thương hoặc viêm.

Nếu không được kiểm soát và điều trị kịp thời, tình trạng này có thể tiến triển thành xơ gan – một dạng tổn thương gan vĩnh viễn – thậm chí dẫn đến ung thư gan.

Nguyên nhân gây tăng men gan

Có rất nhiều yếu tố có thể khiến men gan tăng cao, bao gồm:

1. Uống rượu quá mức

Rượu là “kẻ thù” lớn của gan. Uống quá nhiều rượu có thể gây tổn thương gan và làm tăng nồng độ men gan. Nếu không được điều trị kịp thời và đúng cách, bệnh gan liên quan đến rượu có thể tiến triển thành xơ gan.

2. Gan nhiễm mỡ liên quan đến rối loạn chuyển hóa (MASLD)

Gan nhiễm mỡ liên quan đến rối loạn chuyển hóa là một trong những nguyên nhân phổ biến nhất gây tăng men gan. MASLD – trước đây gọi là gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD) – xảy ra khi mỡ tích tụ trong gan. Một dạng nghiêm trọng hơn nữa là viêm gan nhiễm mỡ liên quan đến rối loạn chuyển hóa (MASH), đặc trưng bởi tình trạng tổn thương tế bào gan và viêm. Nếu không kiểm soát, MASH có thể tiến triển thành xơ gan và ung thư gan.

3. Viêm gan siêu vi

Viêm gan do virus, đặc biệt là viêm gan B và C mạn tính, có thể gây tổn thương lâu dài đến gan, dẫn đến tăng men gan kéo dài. Các bệnh nhiễm trùng này có thể tiến triển thành xơ gan.

4. Tác dụng phụ của thuốc

Một số loại thuốc nhất định có thể gây tổn thương gan và làm tăng men gan. Ví dụ:

• Thuốc giảm đau chứa acetaminophen (như Tylenol)
• Thuốc điều trị cholesterol (statin)
• Thuốc kháng sinh nhóm macrolid
• Thuốc chống co giật, thuốc lao
• Một số loại thực phẩm chức năng, thảo dược không rõ nguồn gốc

5. Rối loạn di truyền

Một số bệnh lý di truyền có thể gây tích tụ chất độc trong gan, dẫn đến tăng men gan. Ví dụ:

• Bệnh Wilson: Gây tích tụ đồng trong gan, não, mắt. Quá nhiều đồng có thể gây tổn thương các tế bào và mô gan, dẫn đến tăng men gan.
• Thiếu hụt alpha-1 antitrypsin: Gây tích tụ protein AAT bất thường trong gan. AAT có thể tích tụ trong gan và gây tổn thương, dẫn đến nồng độ men gan cao hơn.
• Bệnh Hemochromatosis: Bệnh di truyền này khiến cơ thể hấp thụ quá nhiều sắt hơn bình thường. Lượng sắt dư thừa có thể gây tổn thương các mô và cơ quan gan, dẫn đến tăng nồng độ men gan.

Dấu hiệu cảnh báo men gan cao

Trong nhiều trường hợp, người bệnh không có triệu chứng gì rõ ràng khi men gan tăng cao. Đây là lý do vì sao xét nghiệm chức năng gan định kỳ rất quan trọng.

Khi tổn thương gan trở nên nghiêm trọng, một số triệu chứng có thể xuất hiện, bao gồm:

• Vàng da, vàng mắt.
• Mệt mỏi kéo dài.
• Buồn nôn, chán ăn.
• Đau hoặc sưng vùng bụng trên bên phải.
• Thay đổi màu phân hoặc nước tiểu.
• Dễ bầm tím, chảy máu.
• Sưng chân hoặc bụng (phù nề).

Nếu bạn có những dấu hiệu này, hãy đi khám để được xét nghiệm men gan và xác định nguyên nhân.

Làm thế nào để kiểm soát nồng độ men gan cao?

Tùy theo nguyên nhân, bác sĩ sẽ chỉ định phương pháp điều trị phù hợp. Trong nhiều trường hợp, men gan tăng chỉ là tình trạng tạm thời và có thể giảm sau vài tuần mà không cần can thiệp nhiều. Tuy nhiên, bạn vẫn nên thực hiện các bước sau để bảo vệ gan:

1. Thực hiện lối sống lành mạnh

• Giảm cân nếu thừa cân: Chỉ cần giảm 5–10% trọng lượng cơ thể cũng giúp cải thiện chức năng gan rõ rệt.
• Tập thể dục thường xuyên: Ít nhất 150 phút mỗi tuần với các bài tập như đi bộ nhanh, đạp xe, bơi lội.
• Ăn uống khoa học: Tăng cường rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt; hạn chế đường, muối, chất béo bão hòa và thực phẩm chế biến sẵn.
• Hạn chế hoặc ngừng rượu bia.
• Không hút thuốc lá.

2. Dùng thuốc theo chỉ định

Nếu nguyên nhân do viêm gan siêu vi hoặc bệnh di truyền, bác sĩ có thể kê thuốc điều trị lâu dài. Tuyệt đối không tự ý mua thuốc hay thực phẩm chức năng không rõ nguồn gốc.

3. Theo dõi thường xuyên

Xét nghiệm chức năng gan định kỳ giúp theo dõi tiến triển và hiệu quả điều trị. Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể chỉ định sinh thiết gan hoặc xét nghiệm hình ảnh (siêu âm, MRI) để đánh giá chính xác tình trạng gan. Chẩn đoán sớm và điều trị thích hợp là điều cần thiết để ngăn ngừa các biến chứng như xơ gan hoặc tổn thương gan lâu dài.

Phòng ngừa tăng men gan như thế nào?

Phòng bệnh bao giờ cũng tốt hơn chữa bệnh. Bạn có thể áp dụng các biện pháp sau để duy trì và tăng cường sức khỏe gan:

• Kiểm tra sức khỏe định kỳ, đặc biệt nếu bạn có nguy cơ cao (béo phì, tiểu đường, uống rượu thường xuyên…).
• Tiêm vắc-xin viêm gan A và B.
• Quan hệ tình dục an toàn, không dùng chung kim tiêm hoặc vật dụng cá nhân.
• Đọc kỹ hướng dẫn sử dụng và liều lượng khi dùng thuốc.
• Thận trọng khi dùng thảo dược hoặc thực phẩm chức năng.
• Duy trì cân nặng khỏe mạnh.
• Ăn uống cân bằng và tránh chế độ ăn nhiều chất béo bão hòa, carbohydrate tinh chế và đường tinh chế.
• Tập thể dục thường xuyên theo khuyến nghị của bác sĩ.
• Hạn chế hoặc ngừng uống hoàn toàn.
• Ngừng hút thuốc lá.

Tóm tắt

Men gan cao có thể là một dấu hiệu cảnh báo rằng gan của bạn đang bị tổn thương. Dù có thể là tình trạng tạm thời, nhưng nếu kéo dài và không được xử lý kịp thời, nó có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng như xơ gan hoặc ung thư gan.

Do đó, việc kiểm tra chức năng gan định kỳ, duy trì lối sống lành mạnh và tuân thủ điều trị theo chỉ dẫn của bác sĩ là những yếu tố then chốt giúp bảo vệ gan của bạn luôn khỏe mạnh.

Nguồn tham khảo: What Does It Mean When My Liver Enzymes Are High? (Suchandrima Bhowmik) – Health

Bạn có thể quan tâm:

• Thalassophobia (Hội chứng sợ biển) là gì? Nguyên nhân, triệu chứng, cách nhận biết và đối phó
• 10 loại thực phẩm tốt cho tim, giúp ngăn ngừa tắc nghẽn động mạch

Xem thêm

5 điều nên làm trước khi đi ngủ để hỗ trợ ổn định huyết áp

Giữ huyết áp ở mức khỏe mạnh là yếu tố quan trọng trong việc giảm nguy cơ mắc các bệnh lý nghiêm trọng như bệnh tim, đột quỵ và các biến chứng mạch máu. Nhiều người nghĩ rằng chỉ cần chú ý đến chế độ ăn uống và tập luyện ban ngày là đủ để kiểm soát huyết áp. ...