Áp lực đồng trang lứa và hội chứng “Tôi không đủ giỏi” của giới trẻ

11/05/2025

Áp lực đồng trang lứa hay còn gọi là Peer pressure, là cảm giác bị thúc ép phải hành động, suy nghĩ hoặc sống theo kỳ vọng của ba mẹ, người thân hay ép mình phải bằng bạn bằng bè, cộng đồng hoặc môi trường xung quanh. Trong xã hội hiện đại, nơi mạng xã hội phát triển mạnh mẽ, peer pressure đang ảnh hưởng sâu sắc đến tâm lý và hành vi của giới trẻ.

Khi giới trẻ rơi vào vòng xoáy “Tôi không đủ giỏi”

Giới trẻ ngày nay dễ dàng tiếp xúc với hình ảnh của những người bạn học giỏi hơn, đẹp hơn, thành công sớm hơn… Từ đó, nhiều bạn rơi vào trạng thái liên tục so sánh bản thân, dẫn đến cảm giác mình kém cỏi, không đủ tốt, hoặc không xứng đáng với bất kỳ điều gì.

Trên các nền tảng xã hội, không ít nhiều các bạn trẻ “show” những thành tích của họ lên mục đích là để chia sẻ, để khẳng định sự thành công của mình. Họ là người truyền động lực cho người khác cố gắng, rèn luyện bản thân và học hỏi để phát triển từng ngày nhưng cũng vì điều đó mà tác động vô hình đến sâu trong tiềm thức một số người, âm thầm bào mòn ý chí, khiến nhiều bạn sợ thử thách, ngại bộc lộ bản thân và không dám sống đúng với bản thân mình.

Đây không chỉ là vấn đề tâm lý cá nhân mà còn là hồi chuông cảnh tỉnh về môi trường cạnh tranh và kỳ vọng xã hội quá lớn hiện nay.

Dấu hiệu phổ biến của hội chứng “tôi không đủ giỏi”:

Hay cảm thấy tủi thân, tự ti khi thấy người khác giỏi hơn
Luôn nghi ngờ bản thân, sợ thất bại
Ngại thể hiện quan điểm vì sợ bị đánh giá
Mất động lực học tập, làm việc, luôn luôn nghi ngờ năng lực của mình

Nguyên nhân khiến giới trẻ dễ mất tự tin

Sự kỳ vọng từ gia đình và xã hội

Nhiều bạn trẻ bị áp đặt thành tích hoặc định hướng tương lai từ quá sớm mà không được lắng nghe nguyện vọng cá nhân. Điều này dẫn đến áp lực tâm lý nặng nề, đặc biệt khi không đáp ứng được kỳ vọng. Một số gia đình gây áp lực cho con cái, bắt ép làm những việc con không thích hay cũng chỉ vì thỏa mãn ước mong của mình.

Mạng xã hội và cuộc sống “ảo”

Nền tảng như Instagram, TikTok hay Facebook tạo ra một thế giới “hoàn hảo” – nơi ai cũng xinh đẹp, thành công, giàu có. Điều này khiến giới trẻ càng thêm tự ti về cuộc sống thực tế của mình.

Thiếu môi trường tích cực để phát triển bản thân

Môi trường chính là yếu tố tất yếu để phát triển bản thân, những đứa trẻ được sinh ra trong môi trường tốt có nền tảng sẵn thường có thần thái tự tin, dám nghĩ dám làm. Bên cạnh đó, nhiều học sinh, sinh viên chưa được trang bị kỹ năng sống, kỹ năng giao tiếp hoặc cơ hội thể hiện mình, khiến họ dễ cảm thấy thua kém và sợ bị loại bỏ.

Hệ lụy tâm lý từ peer pressure và sự tự ti

Trầm cảm, lo âu, mất ngủ, tự ti, lúc nào cũng trông mong mình giỏi nhưng cũng chỉ là nổ lực ảo.
Ngại giao tiếp, sợ bước ra khỏi vùng an toàn
Dễ bị thao túng, mất lập trường, không có chính kiến cá nhân
Tăng nguy cơ bắt chước tiêu cực, như đua đòi, sống ảo, bỏ học.

Làm sao để vượt qua peer pressure và lấy lại sự tự tin?

Nhận diện và chấp nhận cảm xúc

Biết rằng mình đang cảm thấy tự ti vì lý do gì là bước đầu để vượt qua. Tự hỏi: “Mình đang so sánh với ai?”, “Tiêu chuẩn đó có thật sự đúng với mình?”

Giảm thời gian trên mạng xã hội

Thực hiện digital detox, chọn lọc nội dung theo dõi để tránh bị ảnh hưởng bởi những “bóng ảnh ảo”. Các bạn trẻ thành công truyền cảm hứng là sự thật, đôi khi bạn cũng nên nỗ lực thật sự, lâu dài để đạt được kết quả, đừng nên bỏ dỡ giữa chừng.

Xây dựng giá trị bản thân qua trải nghiệm thật

Hãy làm điều nhỏ mỗi ngày để hiểu rõ mình hơn – học kỹ năng mới, thử việc bán thời gian, tham gia hoạt động xã hội, hoặc đơn giản là viết nhật ký về hành trình phát triển bản thân.

Chọn đúng môi trường và người đồng hành thật sự

Bao quanh bạn bằng những người tích cực, tôn trọng sự khác biệt và ủng hộ bạn phát triển là điều cần thiết. Họ sẽ là nguồn động lực, không phải áp lực.

Kết luận: Đừng so sánh – hãy sống theo cách của riêng bạn

Áp lực đồng trang lứa không xấu nếu được nhìn nhận đúng cách, nhưng nó sẽ trở thành một “nhà tù vô hình” nếu giới trẻ không học cách đối diện và vượt qua.

Bạn không cần phải giống ai khác, bạn chỉ cần sống đúng với bản thân mình. Hãy đi chậm lại, nuôi dưỡng nội lực và tìm ra con đường phù hợp với chính bạn. Bất cứ ai được sinh ra trên thế giới này đều là phiên bản độc nhất của mình, hãy cứ là chính bạn, không ai phủ nhận bạn khi bạn đang cố gắng tốt lên từng ngày, cứ bình tĩnh, chậm mà chắc!!!

Xem thêm