Những điều cần biết về phù hoàng điểm do tiểu đường (DME)

Phù hoàng điểm do tiểu đường (DME) là nguyên nhân chính gây mất thị lực ở những người mắc bệnh tiểu đường. Bệnh xảy ra khi lượng đường trong máu cao làm tổn thương các mạch máu nhỏ ở võng mạc – mô nhạy sáng nằm ở phía sau mắt. Các mạch máu bị tổn thương này rò rỉ chất lỏng vào hoàng điểm – nơi chịu trách nhiệm đảm bảo thị lực sắc nét, chi tiết – khiến hoàng điểm sưng lên và dẫn đến những thay đổi về thị lực. DME ảnh hưởng đến hơn 5% số người mắc bệnh tiểu đường, nghĩa là hơn 21 triệu người mắc bệnh về mắt này. Bằng việc chẩn đoán sớm và điều trị thích hợp, nhiều người mắc DME có thể duy trì thị lực và đảm bảo chất lượng cuộc sống của họ.

Các triệu chứng của phù hoàng điểm do tiểu đường (DME)

Phù hoàng điểm do tiểu đường (DME) phát triển dần dần và ban đầu có thể không gây ra triệu chứng đáng chú ý. Khi chất lỏng tích tụ trong hoàng điểm, những thay đổi về thị lực trở nên rõ ràng hơn, khiến các công việc hàng ngày như đọc và nhận dạng khuôn mặt trở nên khó khăn hơn.

Các triệu chứng có thể khác nhau về mức độ nghiêm trọng, bao gồm:

• Mờ mắt: Các vật thể có thể xuất hiện ngoài tiêu điểm hoặc gợn sóng, khiến việc nhìn thấy các chi tiết nhỏ trở nên khó khăn.
• Màu sắc bị nhạt hoặc xỉn màu: Màu sắc có thể trông nhợt nhạt hoặc kém rực rỡ hơn bình thường.
• Các đốm tối hoặc trống ở trung tâm thị lực: Một số người bị mất thị lực ở những vùng khiến họ khó nhìn thẳng về phía trước. Những người khác có thể nhìn thấy các đốm đen (các chấm hoặc đường kẻ trôi nổi trước tầm nhìn của họ).
• Khó đọc hoặc nhìn gần: Sưng ở hoàng điểm có thể khiến bạn khó tập trung vào các từ hoặc các vật thể nhỏ.

Các triệu chứng của DME có thể trở nên trầm trọng hơn theo thời gian nếu không được điều trị, có khả năng dẫn đến mất thị lực nghiêm trọng hoặc mù lòa.

Nguyên nhân gây phù hoàng điểm do tiểu đường là gì?

Phù hoàng điểm do tiểu đường là biến chứng của bệnh võng mạc tiểu đường. Bệnh võng mạc tiểu đường phát triển khi bạn có lượng đường trong máu cao trong thời gian dài, điều này có thể làm hỏng các mạch máu nhỏ trong võng mạc.

Khi các mạch máu này yếu đi, chúng có thể bị rò rỉ chất lỏng hoặc bị tắc nghẽn, làm giảm oxy đến võng mạc. Lúc này, mắt sẽ cố gắng phát triển các mạch máu mới dễ bị rò rỉ hoặc chảy máu vào hoàng điểm. Nếu chất lỏng tích tụ, hoàng điểm sẽ sưng lên, dẫn đến mắt bị mờ hoặc thị lực méo mó.

Khi các mạch máu này yếu đi, chúng có thể bị rò rỉ chất lỏng hoặc bị tắc nghẽn, làm giảm oxy đến võng mạc. Lúc này, mắt sẽ cố gắng phát triển các mạch máu mới dễ bị rò rỉ hoặc chảy máu vào hoàng điểm. Nếu chất lỏng tích tụ, hoàng điểm sẽ sưng lên, dẫn đến mắt bị mờ hoặc thị lực méo mó.

Các yếu tố nguy cơ

Một số yếu tố có thể làm tăng nguy cơ phát triển phù hoàng điểm do tiểu đường, bao gồm:

• Tiền sử bệnh tiểu đường: Một người mắc bệnh tiểu đường càng lâu thì nguy cơ mắc bệnh võng mạc do tiểu đường và DME càng cao.
• Kiểm soát đường huyết kém: Nồng độ glucose (đường) cao có thể dẫn đến tổn thương và rò rỉ mạch máu.
• Huyết áp và cholesterol cao: Tăng lipid máu (cholesterol cao) hoặc tăng huyết áp (huyết áp cao) có thể góp phần làm trầm trọng thêm tình trạng tổn thương mạch máu ở võng mạc.
• Bệnh thận mạn tính: Bệnh thận mạn tính, một biến chứng phổ biến của bệnh tiểu đường, có thể gây suy thận và làm tăng nguy cơ mắc DME.
• Mang thai: Những thay đổi về hormone trong thời kỳ mang thai có thể khiến việc kiểm soát lượng đường trong máu trở nên khó khăn hơn và làm tăng nguy cơ mắc DME.

Chẩn đoán

Các bác sĩ nhãn khoa có thể chẩn đoán DME thông qua một cuộc kiểm tra mắt toàn diện. Ngay cả khi thị lực của bạn có vẻ bình thường thì việc kiểm tra mắt hàng năm vẫn là một trong những cách hiệu quả nhất để theo dõi sức khỏe mắt và ngăn ngừa các biến chứng.

Ngoài việc xem xét tiền sử bệnh án của bạn, bác sĩ chuyên khoa mắt có thể sử dụng các xét nghiệm chẩn đoán sau để chẩn đoán DME:

• Kiểm tra thị lực: Bài kiểm tra này bao gồm việc đọc các chữ cái trên biểu đồ mắt. Nó giúp đo mức độ rõ nét mà bạn có thể nhìn thấy ở các khoảng cách khác nhau.
• Kiểm tra giãn đồng tử: Phương pháp này bao gồm việc sử dụng thuốc nhỏ mắt để làm giãn (mở rộng) đồng tử, cho phép bác sĩ chuyên khoa mắt quan sát võng mạc của bạn và kiểm tra tình trạng sưng và rò rỉ mạch máu.
• Chụp cắt lớp quang học (OCT): Xét nghiệm hình ảnh này tạo ra hình ảnh chi tiết về các mạch máu trong và xung quanh võng mạc, đo độ dày của điểm vàng để phát hiện sự tích tụ dịch.
• Chụp mạch huỳnh quang: Xét nghiệm này bao gồm việc tiêm thuốc nhuộm màu vàng vào tĩnh mạch ở cánh tay của bạn. Khi thuốc nhuộm đi qua các mạch máu, máy ảnh sẽ chụp ảnh các mạch máu trong võng mạc để kiểm tra tình trạng rò rỉ.
• Đo nhãn áp: Xét nghiệm này đo áp suất nội nhãn (áp suất trong mắt của bạn) để loại trừ các tình trạng mắt khác, chẳng hạn như bệnh tăng nhãn áp, có thể ảnh hưởng đến thị lực.

Phương pháp điều trị phù hoàng điểm do tiểu đường

Mục tiêu của điều trị DME là giảm sưng ở điểm vàng (hoàng điểm), cải thiện và bảo vệ thị lực, đồng thời ngăn ngừa mất thị lực thêm. Không có cách chữa khỏi DME nhưng điều trị sớm và liên tục có thể giúp ổn định thị lực và trong một số trường hợp là cải thiện thị lực. Tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của tình trạng bệnh mà sẽ lựa chọn cách điều trị khác nhau.

Tiêm nội nhãn thuốc kháng VEGF (anti-VEGF)

Tiêm nội nhãn bao gồm việc đưa thuốc chống yếu tố tăng trưởng nội mô mạch máu (anti-VEGF) vào dịch kính (phần của mắt chứa đầy chất lỏng giống như gel). Thuốc kháng VEGF giúp làm chậm quá trình mất thị lực và đôi khi cải thiện thị lực bằng cách ngăn chặn một loại protein thúc đẩy sự phát triển và rò rỉ bất thường của mạch máu.

Chuyên gia chăm sóc mắt sẽ gây tê mắt của bạn để ngăn ngừa đau, khó chịu và việc tiêm thuốc chỉ mất vài giây.

Thuốc kháng VEGF bao gồm:

• Eylea (aflibercept)
• Lucentis (ranibizumab)
• Avastin (bevacizumab)

Tiêm corticosteroid

Đối với một số người, tiêm corticosteroid vào mắt có thể giúp giảm viêm và sưng ở võng mạc. Cách này có thể được sử dụng cùng với tiêm thuốc kháng VEGF hoặc như một phương pháp điều trị độc lập cho những người không đáp ứng tốt hoặc không thể trải qua liệu pháp chống VEGF một cách an toàn.

Thuốc tiêm corticosteroid bao gồm:

• Triamcinolone acetonide
• Ozurdex (thuốc cấy ghép dexamethasone)
• Iluvien (fluocinolone acetonide)

Liệu pháp laser

Liệu pháp laser bao gồm việc sử dụng các xung laser nhỏ để bịt kín các mạch máu bị rò rỉ và giảm sưng điểm vàng.

Liệu pháp laser có thể giúp ổn định và bảo vệ thị lực của bạn nhưng không thể đảo ngược tình trạng mất thị lực. Nhìn chung, liệu pháp này an toàn nhưng có thể có những rủi ro đi kèm như thay đổi độ nhạy sáng, suy giảm thị lực ban đêm và sẹo võng mạc.

Phẫu thuật cắt dịch kính

Phẫu thuật cắt dịch kính là một thủ thuật phẫu thuật để điều trị DME nặng hoặc kháng trị. Quy trình này bao gồm việc loại bỏ dịch kính để điều trị những thay đổi về cấu trúc gây sưng hoàng điểm.

Quy trình này có thể giúp loại bỏ các sản phẩm cuối của quá trình glycation nâng cao (AGE) có thể kéo hoàng điểm và làm trầm trọng thêm DME. AGE là những hợp chất có hại do lượng đường trong máu cao mạn tính (dài hạn) gây ra, góp phần gây viêm và tổn thương võng mạc. Việc loại bỏ các AGE này có thể giúp bảo vệ thị lực ở những người bị DME tiến triển hơn.

Phòng ngừa

Không có cách nào đảm bảo ngăn ngừa phù hoàng điểm do tiểu đường. Bạn có thể giảm nguy cơ bằng các chiến lược như sau:

• Kiểm soát lượng đường trong máu: Kiểm soát lượng đường trong máu bằng cách tuân theo kế hoạch điều trị bệnh tiểu đường có thể giúp ngăn ngừa tổn thương các mạch máu nhỏ ở võng mạc.
• Kiểm soát huyết áp và cholesterol: Huyết áp cao và cholesterol có thể làm trầm trọng thêm tổn thương mạch máu và làm tăng nguy cơ rò rỉ dịch ở võng mạc.
• Khám mắt thường xuyên: Khám mắt hàng năm có thể giúp phát hiện sớm các dấu hiệu của bệnh võng mạc do tiểu đường và phù hoàng điểm do tiểu đường trước khi các triệu chứng phát triển.
• Tập trung vào chế độ ăn uống và thói quen tập thể dục của bạn: Một chế độ ăn uống lành mạnh, cân bằng và tập thể dục thường xuyên có thể giúp hỗ trợ mắt và sức khỏe tổng thể của bạn.

Các tình trạng liên quan

Những người bị phù hoàng điểm do tiểu đường có nhiều khả năng mắc hoặc phát triển các bệnh về mắt liên quan đến bệnh tiểu đường khác. Nhiều tình trạng trong số này có chung nguyên nhân – tổn thương các mạch máu trong mắt do lượng đường trong máu cao kéo dài.

Các tình trạng liên quan đến DME bao gồm:

• Bệnh tăng nhãn áp: Nhóm bệnh về mắt này gây tổn thương dây thần kinh thị giác, thường là do tăng áp lực mắt. Những người mắc bệnh tiểu đường có khả năng mắc bệnh tăng nhãn áp cao gấp đôi so với những người không mắc bệnh tiểu đường.
• Đục thủy tinh thể: Tình trạng đục thủy tinh thể tự nhiên của mắt gây mờ mắt. Bệnh tiểu đường làm tăng nguy cơ mắc bệnh đục thủy tinh thể ở độ tuổi sớm hơn.
• Bong võng mạc: Trong những trường hợp bệnh võng mạc tiểu đường tiến triển nặng, mô sẹo có thể kéo võng mạc ra khỏi phía sau mắt, dẫn đến mất thị lực. Tình trạng sưng tấy liên quan đến DME có thể góp phần gây ra những thay đổi về cấu trúc ở võng mạc, làm tăng nguy cơ này.

Sống chung với phù hoàng điểm do tiểu đường

DME là nguyên nhân hàng đầu gây mất thị lực ở những người mắc bệnh tiểu đường nhưng việc chẩn đoán và điều trị sớm có thể giúp bảo tồn thị lực.

Phù hoàng điểm do tiểu đường có thể khiến các công việc hàng ngày như đọc sách, lái xe hoặc nhận diện khuôn mặt trở nên khó khăn hơn. Những điều chỉnh đơn giản như sử dụng kính lúp, tăng cường ánh sáng trong nhà và chuyển sang các tài liệu in cỡ lớn hơn, có thể giúp bạn duy trì sự độc lập (không phụ thuộc vào người khác) và thực hiện các công việc hàng ngày dễ dàng hơn.

Hãy trao đổi với bác sĩ chăm sóc sức khỏe của bạn nếu bạn bị tiểu đường và nhận thấy những thay đổi về thị lực. Với sự chăm sóc và điều trị thích hợp, nhiều người bị DME có thể duy trì thị lực và sự độc lập của mình.

Câu hỏi thường gặp

Phù hoàng điểm do tiểu đường có phải là khuyết tật không?

Phù hoàng điểm do tiểu đường được coi là khuyết tật khi nó làm suy giảm đáng kể thị lực và hạn chế một hoặc nhiều hoạt động chính trong cuộc sống, chẳng hạn như lái xe hoặc làm việc. Những người bị mất thị lực nghiêm trọng do DME có thể được hưởng trợ cấp khuyết tật hoặc hỗ trợ tại nơi làm việc theo Đạo luật Người khuyết tật Hoa Kỳ (ADA). Tuy nhiên, mức độ suy giảm khác nhau và nhiều người kiểm soát DME bằng cách điều trị hoặc sử dụng các thiết bị hỗ trợ thị lực kém.

Bạn nên tránh những gì nếu bị phù hoàng điểm do tiểu đường?

Nếu bạn bị DME, việc kiểm soát lượng đường trong máu là rất quan trọng vì lượng glucose cao có thể làm trầm trọng thêm tình trạng sưng võng mạc và dẫn đến mất thị lực. Điều quan trọng nữa là tránh hút thuốc vì hút thuốc có thể làm hỏng mạch máu và góp phần gây ra các vấn đề về mắt liên quan đến bệnh tiểu đường.

Bạn có thể lái xe khi bị phù hoàng điểm do tiểu đường không?

Lái xe có thể không an toàn nếu DME làm suy giảm đáng kể thị lực trung tâm của bạn, khiến bạn khó nhìn thấy biển báo đường bộ hoặc ước lượng khoảng cách. Một số người bị DME nhẹ hoặc được kiểm soát tốt vẫn có thể lái xe, đặc biệt là khi khám mắt thường xuyên và đáp ứng các yêu cầu về thị lực của tiểu bang. Hãy trao đổi với bác sĩ nhãn khoa để xác định xem bạn có thể lái xe an toàn hay không.

Nguồn: What To Know About Diabetic Macular Edema (DME) của tác giả Lindsay Curtis trên Health

Bạn có thể quan tâm:

• 15 cách cải thiện sức khỏe đường ruột đơn giản, hiệu quả và an toàn mà bạn có thể thực hiện ngay tại nhà
• 11 cách kiểm soát cơn thèm ăn giúp quá trình giảm cân thêm hiệu quả!

Xem thêm

5 tác hại của thức khuya đối với nam giới cực kỳ nghiêm trọng

Thức khuya không chỉ có hại đối với nữ giới mà còn ảnh hưởng nhiều đến nam giới. 5 tác hại của thức khuya đối với nam giới cùng cách từ bỏ thói quen này mà BlogAnChoi tổng hợp sẽ giúp ích cho bạn đấy, xem ngay nhé!