“30 chưa phải là Tết” và trong 8 năm tới đây, Việt Nam sẽ không có ngày 30 Tết. Đến năm 2033, người Việt mới có thể “gặp lại” ngày 30 Tết (30 tháng Chạp). Vì sao vậy?
“30 chưa phải là Tết” và trong 8 năm tới đây, Việt Nam sẽ không có ngày 30 Tết. Đến năm 2033, người Việt mới có thể “gặp lại” ngày 30 Tết (30 tháng Chạp). Vì sao vậy?
Mạng xã hội rần rần chia sẻ thông tin thú vị rằng sau ngày 30 tháng Chạp năm Quý Mão, chúng ta phải đợi 9 năm nữa, tức năm 2033, mới có thể “gặp lại” ngày 30 Tết. Các năm ở giữa giai đoạn này, chúng ta đón khoảnh khắc giao thừa vào đêm 29 tháng Chạp.
Thông tin này khiến nhiều người ngạc nhiên, cảm thấy rất thú vị, nhưng cũng không ít người nghi ngờ, vội dò thử lịch và thích thú nhận thấy đó là sự thật.
Vì sao gần 10 năm nữa mới có ngày 30 Tết?
Theo lịch âm, vào năm đủ, Giao thừa sẽ rơi vào ngày 30 Tết (30 tháng Chạp). Còn vào năm thiếu (năm nhuận), khoảnh khắc này rơi vào ngày 29 Tết. Năm Quý Mão 2023 kết thúc với ngày 30 tháng Chạp, có nghĩa là dịp Tết Nguyên đán Giáp Thìn 2024 vẫn có ngày 30 Tết.
Thế nhưng, từ năm 2024 trở đi, chúng ta sẽ đón Giao thừa vào ngày 29 Tết. Liên tục trong 8 năm (từ 2025 – 2032), tháng Chạp chỉ có 29 ngày. Đến tận năm 2033, lịch âm mới lại có ngày 30 tháng Chạp. Tức là phải chờ đến đến dịp Tết Nguyên đán 2033, chúng ta mới gặp lại đêm 30 Giao thừa đúng nghĩa.
Vì sao phải gần 10 năm nữa mới có ngày 30 Tết? Điều này phụ thuộc vào cách tính phức tạp của lịch âm. Theo lịch âm, số ngày trong tháng được tính dựa trên con số thiên văn vận hành của Trái đất, Mặt trăng và Mặt trời. Nhiều người còn gọi lịch âm là lịch Mặt trăng vì tuân theo chu kỳ trăng tròn.
Vì sao gần một thập kỷ nữa mới có ngày 30 Tết? Điều này liên quan tới thuật toán tính lịch âm. Khác với Dương lịch dựa vào chu kỳ chuyển động của Trái đất xung quanh Mặt trời (làm tròn là 365 ngày, mỗi tháng có 30 hoặc 31 ngày), trong Âm lịch, số ngày trong tháng được tính dựa trên chu kỳ Mặt trăng trong mối tương quan với Trái đất và Mặt trời.
Thời điểm 3 thiên thể này nằm thẳng hàng theo thứ tự Trái đất – Mặt trăng – Mặt trời, người quan trắc đứng trên Trái đất không còn nhìn thấy Mặt trăng, đó là ngày mùng 1 (ngày sóc).
Thời điểm 3 thiên thể này nằm thẳng hàng theo thứ tự Mặt trăng – Trái đất – Mặt trời, đó là thời điểm trăng tròn. Ngày rằm (15 Âm lịch) chưa chắc đã trúng vào lúc trăng tròn, nhưng ngày mùng 1 thì luôn luôn là ngày Sóc.
Thời gian Mặt trăng từ tròn đến khuyết có chu kỳ bình quân 29,53 ngày. Trong khi đó, số ngày của mỗi tháng bắt buộc phải là số chẵn, bởi thế nên mới dẫn đến trong Âm lịch có tháng thừa, tháng thiếu.
Hiện tượng 8 năm liên tục tháng Chạp chỉ có 29 ngày trong giai đoạn 2025 – 2032 chỉ là một sự trùng hợp. Như từ năm 2016 – 2020, đã có chuỗi liên tiếp 5 năm với tháng Chạp đủ 30 ngày.
Ý nghĩa ngày 30 Tết
Dân gian có câu: “Số cô chẳng giàu thì nghèo/ Ngày ba mươi Tết thịt treo trong nhà” để nói về sự chuẩn bị tươm tất của mọi gia đình vào ngày 30 Tết. Dù một năm có bận rộn hay khó khăn, mỗi người đều cố gắng chuẩn bị chỉn chu nhất vào đêm 30 để tạm biệt năm cũ, đón chào năm mới.
30 Tết như một “cột mốc” lớn trong năm. Dù đang ở đâu, đang làm gì thì muộn nhất 30 Tết nhất định phải hoàn thành, ai nấy đều trở về bên gia đình cùng ăn bữa cơm Tất niên và chuẩn bị đón Giao thừa.
Theo quan niệm lâu đời của người Á Đông nói chung và người Việt Nam nói riêng, thời điểm thiêng liêng nhất trong năm chính là Giao thừa. Đây là thời khắc đất trời và con người giao thoa, là khoảnh khắc mà mỗi người sẽ gói ghém những cảm xúc, buồn vui của năm cũ và mong cầu những điều tốt đẹp nhất cho năm mới.
Tháng Chạp với chữ “chạp” là một biến âm của từ “lạp” trong tiếng Hán. Lễ tế thần cuối năm của người Trung Quốc xưa được gọi là Lạp, do đó tháng cuối năm được gọi là Lạp nguyệt. Đây là khoảng thời gian các gia đình thăm nom, sửa dọn phần mộ tổ tiên để chuẩn bị đón Tết.
“Lạp” trong tiếng Hán còn có nghĩa là lễ tất niên, cũng liên quan đến tập tục kể trên.
Từ “Lạp nguyệt” được gọi theo cấu trúc tiếng Việt cùng với sự biến âm để trở thành “tháng Chạp”, một cách gọi khác của tháng cuối cùng năm Âm lịch. Đây cũng là tháng nhiều lễ lạt cúng bái nên dần dần có từ “giỗ chạp”.
Đối với câu hỏi “tháng Chạp là gì”, có một cách lý giải khác như sau: Chữ “lạp” trong tiếng Hán cũng có nghĩa là thịt. Tháng cuối năm, mọi người có xu hướng tích trữ thực phẩm để đối phó với giá rét, đồng thời chuẩn bị ăn Tết, trong đó quý nhất là các loại thịt.
Cuối cùng, dù ngày cuối cùng của năm cũ đó là ngày 29 hoặc 30 thì cũng không ảnh hưởng gì đến các phong tục Tết cổ truyền vẫn được diễn ra bình thường, các hoạt động đón năm mới vẫn như những năm khác, không có gì khác biệt.
Mình rất mong muốn biết ý kiến của các bạn về bài viết này, hãy để lại bình luận giúp mình nhé.