Năm 2023 sắp đến, chúng ta lại chuẩn bị đón một cái Tết nữa, nhưng không phải ai cũng biết rõ việc chuẩn bị mâm cúng 30 tết cần gì? Văn cúng, cách cúng 30 Tết như thế nào là chuẩn nhất? Hãy cùng tìm hiểu trong bài hướng dẫn cụ thể, chi tiết dưới đây nhé.
Cúng 30 tết, cúng Tất niên là gì?
Cúng 30 Tết còn được gọi là cúng Tất niên, lễ Tất niên hay tiệc Tất niên là một nghi thức đánh dấu sự kết thúc của một năm và chuẩn bị đón chào năm mới.
Cúng Tất niên là tục lệ thờ cúng tổ tiên từ ngàn đời nay của người Việt. Lễ cúng Tất niên hay cúng 30 Tết không chỉ là nét đẹp trong văn hóa truyền thống, coi gia đình là cái gốc mà còn thể hiện tấm lòng của con cháu với tổ tiên, trời đất, các bậc thần linh. Trong ngày 30 Tết, mọi người trong gia đình sẽ cùng nhau chuẩn bị các công việc đón Tết như dọn dẹp nhà cửa, lau chùi đồ đạc, trang hoàng, bày trí bàn thờ với mâm ngũ quả, hoa tươi, đèn nến thật trang trọng.
Việc cuối cùng của chiều ngày 30 Tết, các thành viên trong gia đình sẽ quây quần bên nhau chuẩn bị mâm cỗ cúng Tất niên dâng lên tổ tiên và các bậc thần linh. Mọi người cùng nhau tổng kết, nhìn lại một năm đã qua và sẵn sàng chào đón năm mới.
Cúng 30 Tết có cần đúng ngày?
Xét về ngữ nghĩa, “tất” nghĩa là xong, là hết, “niên” là năm, Tất niên là hết một năm. Vì thế lễ cúng Tất niên thường được tiến hành vào ngày cuối cùng của năm. Thông thường, các gia đình cúng Tất niên vào chiều tối ngày 30 tháng Chạp (nếu là năm đủ) hoặc ngày 29 tháng Chạp (nếu là năm thiếu).
Tuy nhiên những năm gần đây, cũng có nhiều gia đình hiện đại cúng Tất niên sớm hơn, không nhất định phải cúng vào đúng ngày cuối năm, tùy theo hoàn cảnh của từng gia đình. Theo các chuyên gia phong thủy, việc này không phạm, miễn sao gia chủ thành tâm dâng lễ và khấn vái là được. Ngoài ra, một số gia đình khác cẩn thận xem ngày giờ đẹp để cúng Tất niên.
Chuẩn bị mâm cúng 30 Tết cần gì?
Theo truyền thống, lễ cúng 30 tết còn gọi là lễ tất niên thường được tổ chức vào chiều ngày 30 Tết (hoặc 29 Tết nếu tháng Chạp không đủ 30 ngày). Tuy nhiên, ngày nay, các gia đình có thể sắp xếp tổ chức tiệc tất niên sớm hơn một chút tùy thuộc vào hoàn cảnh cụ thể của từng gia đình.
Vào ngày cúng tất niên, cả đại gia đình thường tụ tập, quây quần bên mâm cơm tất niên, cùng nhau trò chuyện, cùng nhau thưởng thức các món ăn truyền thống và cùng tổng kết lại một năm đã qua.
Lễ cúng 30 Tết cần chuẩn bị hoa tươi (cành đào, mai nhỏ cắm lọ), quả tươi và một ít vàng mã. Mâm cỗ cúng đặt ở một chiếc bàn con bên dưới ban thờ. Mâm ngũ quả và hoa tươi đặt trên ban thờ, nhưng không đặt trước chính giữa bát hương, mà nên để ở hai bên.
Mâm cỗ cúng 30 Tết của miền Bắc
Ở miền Bắc, một mâm cúng tất niên truyền thống thường gồm những món sau:
- Bánh chưng (xôi)
- Gà luộc
- Dưa hành
- Giò nạc, giò thủ
- Món xào
- Nem rán
- Rau nộm
- Món ninh, canh mọc
- Cơm 3 bát
Ngoài các món mặn, gia chủ dâng hoa tươi hoặc cành đào nhỏ, trầu cau, trà rượu, gạo muối.
Với các gia đình cúng chay thì có thể dâng cúng mâm cơm chay đơn giản hơn: Bánh chưng chay, chè kho, chè bà cốt (chè con ong), cơm, đậu rán, giò chay, canh củ quả chay hoặc canh măng chay, nộm đu đủ, xôi đậu xanh.
Mâm cỗ cúng 30 Tết của miền Trung
Miền Trung vào dịp tết cúng khá lạnh tuy nhiên không đặc trưng như ở miền Bắc. Người miền Trung coi trọng sự thành tâm “có gì thảo nấy” dâng lên ông bà. Các món ăn thường thấy trong mâm cỗ cúng ngày 30 Tết không quá cầu kỳ bao gồm:
- Bánh chưng, bánh tét
- Giò lụa
- thịt đông
- Bò kho mật mía
- Chè, bánh ngào
- Hành/kiệu/su hào cà rốt muối
- Thịt heo luộc
- Cá chiên hay ram.
- Cơm 3 bát.
Mâm cỗ cúng 30 Tết của miền Nam
Mâm cỗ cúng tất niên miền Nam cũng rất nhiều món ăn ngon đặc trưng. Trong đó thì không thể thiếu bánh tét, thịt kho tàu, canh khổ qua, chả giò…
- Bánh tét
- Dưa giá củ kiệu
- Thịt kho tàu
- Chả giò chiên
- Khổ qua nhồi thịt
- Cơm 3 chén
Văn khấn cúng 30 Tết
Bài văn khấn cúng 30 Tết trong nhà
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần vái lạy)
Con lạy chín phương Trời, mười phương chư Phật, chư Phật mười phương.
Con kính lạy Đức Đương Lai Hạ Sinh Di Lặc Tôn Phật.
Con kính lạy Đức Quan Thế Âm Bồ Tát cứu nạn cứu khổ chúng sinh.
Con kính lạy các ngài Hoàng thiên, Hậu thổ, chư vị Tôn Thần.
Con kính lạy các ngài Ngũ phương, Ngũ thổ, Long mạch, Táo quân, chư vị Tôn thần.
Con kính lạy các cụ tổ tiên nội – ngoại và chư vị tiên linh.
Hôm nay là ngày 30 tháng Chạp năm …,
Tín chủ (chúng) con là: …, sinh năm: ………,
Hiện đang ngụ tại số nhà: …, ấp/khu phố: …, xã/phường: …, quận/huyện: …, tỉnh/thành phố: …
Giờ phút cuối năm đang gần kề, nay theo vận luật, tống cựu nghênh tân, giờ Tý đầu xuân, đón mừng Nguyên đán, chúng con thành tâm, bày biện hương hoa phẩm vật, nghi lễ cung trần, dâng lên trước án, cúng dường Phật Thánh, dâng hiến Tôn Thần, tiến cúng Tổ tiên, đốt nén tâm hương, dốc lòng bái thỉnh.
Chúng con kính mời: Ngài Bản cảnh Thành hoàng chư vị Đại vương, ngài Bản xứ Thần linh Thổ địa, Hỷ Thần, Phúc đức chính Thần, ngài Ngũ phương, Ngũ thổ, Long mạch Tài Thần, các ngài bản gia Táo phủ Thần quân và chư vị Thần linh cai quản ở trong xứ này. Cúi xin giáng lâm trước án, thụ hưởng lễ vật.
Chúng con lại kính mời: Các cụ tiên linh, Cao tằng Tổ khảo, Cao tằng Tổ tỷ, Bá thúc đệ huynh, Cô di tỷ muội, nội tộc, ngoại tộc, chư vị hương linh, cúi xin giáng phó linh sàng hâm hưởng lễ vật. Tín chủ lại kính mời các vị vong linh tiền chủ, hậu chủ, y thảo thụ mộc ở trong đất này, nhân tiết giao thừa, giáng lâm trước án, chiêm ngưỡng tân xuân, thụ hưởng lễ vật.
Nguyện cho chúng con, tân niên khang thái, ngày đêm tốt lành, thời thời được chữ bình an, gia đạo hưng long, thịnh vượng.
Dãi tấm lòng thành cúi xin chứng giám.
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần vái lạy)
Bài cúng 30 Tết ngoài trời
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần cúi lạy)
Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.
Con lạy quan bộ binh hành khiển đương niên năm…
Tín chủ (chúng) con là: …
Hiện đang ngụ tại: …
Hôm nay là ngày 30 Tết năm…
Chúng con thành tâm sửa biện hương hoa lễ vật, kính dâng lên quan bộ binh khiển đương niên năm… Con xin quan chứng tâm chứng lễ, độ cho gia đình chúng con bước sang năm mới được mạnh khỏe, làm ăn phát đạt, gặp nhiều may mắn, cầu tài đắc tài, cầu lộc đắc lộc, cầu bình an đắc bình an.
Chín tháng đông ba tháng hè vô tai vô ách, vô bệnh, vô hạn cho gia chung chúng con lộc làm lộc ăn, lộc gần mang đến, lộc xa mang lại, buôn bán làm ăn gặp nhiều may mắn, độ cho con cháu nội ngoại được khỏe mạnh, chăm ngoan học giỏi, vâng lời cha mẹ.
Con xin quan độ cho đại gia đình chúng con sang năm… được an khang thịnh vượng, như tâm sở ý, như nguyện sở cầu.
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần cúi lạy)
Văn khấn gia tiên ngày 30 Tết
Hôm nay, ngày…. tháng…. năm…
Tại:……………………………………..
Tín chủ con là….. cùng với toàn gia kính bái..
Nay nhân ngày….
Kính cẩn sắm một lễ gồm… gọi là lễ mọn lòng thành, kính dâng lên:
Đông trù Tư mệnh Táo phủ thần quân, bản gia tiên sư, bản viên thổ công, liệt vị tôn thần.
Trước linh vị của….
Và các vị tổ bá, tổ thúc, tổ cô, cùng các vong linh phụ thờ theo tiên tổ.
Kính cẩn thưa rằng: Năm cũ sắp hết, ngày Tết tới gần, chuẩn bị mừng xuân.
Kính cáo: Thổ, địa, chư vị linh thần.
Kính mời: Vong linh tiên tổ về với gia đình để cháu con phụng sự.
Cẩn cáo!
Bài cúng 30 tết rước ông Táo về
Nam mô A di đà Phật
Nam mô A di đà Phật
Nam mô A di đà Phật
Con kính lạy chín phương trời, mười phương chư phật, chư phật mười phương
Con kính lạy Đức Đương Lai Hạ Sinh Di Lặc Tôn Phật
Con kính lạy Đức Bồ-tát Quán Thế Âm cứu nạn cứu khổ chúng sinh
Con kính lạy Hoàng thiên, Hậu thổ, chư vị tôn thần
Con kính lạy ngài cựu niên đương cai Hành khiển: Lưu Vương Hành khiển, Ngũ Ôn hành binh chi thần, Nguyễn Tào phán quan.
Con kính lạy ngài đương niên Thiên quan: Chu Vương Hành Khiển, Thiên Ôn hành binh chi thần, Lý Tào phán quan.
Con kính lạy các ngài Ngũ phương, Ngũ hổ, Long mạch, Táo quân, chư vị tôn thần.
Nay là Phút giao thừa năm 2022 Nhâm Dần và 2023 Quý Mão, chúng con là…, sinh năm…, ngụ tại…
Phút thiêng liêng giao thừa vừa tới, năm cũ qua đi, đón mừng năm mới, tam dương khai thái, vạn tượng canh tân. Nay ngài Thái tuế tôn thần trên vâng lệnh Thượng đế giám sát vạn dân dưới bảo hộ sinh linh tảo trừ yêu nghiệt. Quan cũ về triều để khuyết lưu phúc lưu ân. Quan mới xuống thay, thể đức hiếu sinh, ban tài tiếp lộc.
Nhân buổi tân xuân, tín chủ chúng con thành tâm, sửa biện hương hoa vật phẩm, nghi lễ cung trần, dâng lên trước án. Cúng dâng Phật Thánh dâng hiến Tôn thần, đốt nén tâm hương dốc lòng bái thỉnh.
Chúng con kính mời: Ngài Cựu niên đương cai, ngài Tân niên đương cai Thái tuế chí đức Tôn thần, Ngài Bản cảnh Thành Hoàng Chư vị Đại Vương, Ngài bản xứ thần linh Thổ địa, Phúc đức chính thần, các ngài Ngũ phương, Ngũ thổ, Long mạch Tài thần, các bản gia Táo quân và chư vị thần linh cai quản ở trong xứ này, cúi xin giáng lâm trước án thụ hưởng lễ vật.
Nguyện cho tín chủ: Minh niên khai thái, trú dạ cát tường. Thời thời giữ được bình an, gia đạo hưng long thịnh vượng.
Chúng con kính cẩn tiến dâng lễ vật, thành tâm cầu nguyện. Cúi xin chín phương trời, mười phương chư Phật cùng chư vị tôn thần chứng giám phù hộ độ trì.
Nam mô A di đà Phật (cúi lạy)
Nam mô A di đà Phật (cúi lạy)
Nam mô A di đà Phật (cúi lạy)
Văn khấn Thần Tài ngày 30 tết
Nam mô a di Đà Phật!
Nam mô a di Đà Phật!
Nam mô a di Đà Phật!
– Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư phật mười phương.
– Kính lạy ngài Hoàng Thiên Hậu Thổ chư vị Tôn thần.
– Con kính lạy ngày Đông Trù Tư mệnh Táo phủ Thần quân.
– Con kính lạy Thần tài vị tiền.
– Con kính lạy các ngài Thần linh, Thổ địa cai quản trong xứ này.
Tín chủ con là………………………………………………………….
Ngụ tại……………………………………………………………………
Hôm nay là ngày…….tháng…….năm……………………………….
Tôi chủ thành sửa biện, hương hoa, lễ vật, kim ngân, trà quả và các thứ cúng dâng, bầy ra trước án kính mời ngài Thần Tài tiền vị.
Cúi xin Thần Tài thương xót tín chủ, giáng lâm trước án, chứng giám lòng thành, thụ hưởng lễ vật phù trì tín chủ chúng con an ninh khang thái, vạn sự tốt lành, gia đạo hưng long thịnh vượng, lộc tài tăng tiến, tâm đạo mở mang, sở cầu tất ứng, sở nguyện tòng tâm.
Chúng con lễ bạc tâm thành, trước án kính lễ cúi xin được phù hộ độ trì.
Nam mô a di Đà Phật!
Nam mô a di Đà Phật!
Nam mô a di Đà Phật!
