Mề đay (Hives/urticaria) là một phản ứng da thường gặp, xuất hiện dưới dạng các nốt sần hoặc mảng nổi đỏ trên da. Tình trạng này có thể khiến bạn ngứa ngáy, khó chịu nhưng đa phần không nghiêm trọng và thường tự khỏi. Trong nhiều trường hợp, việc sử dụng thuốc kháng histamine không kê đơn có thể giúp giảm nhanh triệu chứng. Tuy nhiên, nếu mề đay kéo dài hoặc có những dấu hiệu bất thường, bạn nên chú ý theo dõi và đi khám để được điều trị phù hợp.
Mề đay trông như thế nào?
Mề đay (Hives/urticaria) thường xuất hiện dưới dạng các nốt sần hơi nhô lên so với bề mặt da, có màu hồng nhạt hoặc gần với màu da. Nếu ấn nhẹ vào giữa vết sần, vùng này thường chuyển sang màu trắng – đây là hiện tượng điển hình của mề đay. Các nốt sần thường đi kèm với vùng da xung quanh bị ửng đỏ, ngứa rát.
Thông thường, mỗi đợt mề đay chỉ kéo dài từ vài phút đến vài giờ, hiếm khi quá 24 giờ. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, mề đay có thể tái phát liên tục trong nhiều tuần hoặc nhiều tháng.
Làm sao biết mình có bị mề đay không?
Việc phân biệt mề đay với các loại phát ban da khác không phải lúc nào cũng dễ dàng. Nếu bạn có những biểu hiện lạ trên da mà nghi ngờ là mề đay – đặc biệt khi mề đay lan rộng trên cơ thể, kéo dài hơn 6 tuần, có dấu hiệu liên quan đến dị ứng,…thì nên đến gặp bác sĩ da liễu hoặc chuyên gia dị ứng để được chẩn đoán chính xác.
Các xét nghiệm có thể bao gồm:
- Xét nghiệm máu để kiểm tra kháng thể dị ứng
- Xét nghiệm da (skin prick test) để phát hiện chất gây dị ứng
Tuy nhiên, ngay cả sau khi thực hiện các xét nghiệm, nhiều trường hợp vẫn không tìm được nguyên nhân rõ ràng. Thực tế, có khoảng 50% người bị mề đay mạn tính không xác định được lý do gây ra tình trạng này.
Cách làm dịu triệu chứng mề đay tại nhà
Ngay cả khi bạn không biết chính xác nguyên nhân gây mề đay, vẫn có nhiều cách để làm giảm cảm giác ngứa ngáy và khó chịu:
- Chườm lạnh: Dùng khăn sạch bọc đá viên và đắp lên vùng da bị ảnh hưởng vài lần mỗi ngày.
- Tránh nóng bức: Nhiệt độ cao có thể khiến triệu chứng nặng hơn.
- Thư giãn tinh thần: Căng thẳng có thể khiến mề đay trầm trọng thêm.
- Dùng thuốc kháng histamine không kê đơn: Giúp giảm ngứa và sưng hiệu quả.
- Mặc đồ rộng, thoáng khí: Ưu tiên chất liệu cotton mềm mại, tránh cọ xát vào da.
Với trường hợp mề đay mạn tính, có thể cần sử dụng thuốc điều hòa miễn dịch như Xolair (omalizumab). Nếu phương pháp này không hiệu quả, bác sĩ sẽ cân nhắc các lựa chọn điều trị khác phù hợp hơn.
Khi nào cần đi cấp cứu?
Dù mề đay thường lành tính nhưng đôi khi nó có thể là dấu hiệu ban đầu của sốc phản vệ – một tình trạng nguy hiểm đến tính mạng. Hãy đến cơ sở y tế ngay nếu bạn có những biểu hiện sau:
- Khó thở hoặc nuốt nghẹn
- Chóng mặt, hoa mắt, ngất xỉu
- Nhịp tim đập nhanh
- Sưng môi, lưỡi hoặc cổ họng
Những triệu chứng này cho thấy phản ứng dị ứng nghiêm trọng, cần được cấp cứu ngay lập tức.
Nguyên nhân gây mề đay
Phản ứng dị ứng
Khoảng 20% dân số sẽ bị nổi mề đay ít nhất một lần trong đời, thường là do phản ứng dị ứng. Khi tiếp xúc với chất gây dị ứng, cơ thể giải phóng histamine – một chất hóa học khiến mạch máu giãn ra, dẫn đến sưng, ngứa và nổi mẩn.
Các dị nguyên thường gặp gồm:
- Thực phẩm: Trứng, sữa, đậu phộng, hải sản…
- Thuốc: Kháng sinh, aspirin, NSAID (thuốc giảm đau, hạ sốt không steroid), opioid…
- Vật nuôi, phấn hoa, mủ cao su
Tác nhân vật lý
- Không chỉ dị ứng, mề đay còn có thể xuất hiện do các tác động vật lý như:
- Căng thẳng tâm lý
- Tập thể dục nặng
- Nhiệt độ quá nóng hoặc quá lạnh
- Tiếp xúc với ánh nắng, nước, mồ hôi
- Mặc quần áo bó sát, áp lực cơ học lên da
Nhiễm trùng
Nhiễm virus hoặc vi khuẩn cũng có thể kích hoạt phản ứng miễn dịch gây mề đay:
- Virus: Viêm gan, bạch cầu đơn nhân, cảm cúm, viêm họng
- Vi khuẩn: Nhiễm trùng xoang, viêm đường tiết niệu, áp xe răng, viêm họng liên cầu,…
Bệnh lý nền và rối loạn miễn dịch
Một số bệnh tự miễn có thể liên quan đến tình trạng mề đay, như:
- Lupus
- Bệnh tuyến giáp
- Bệnh celiac (dị ứng gluten)
- Bạch biến
- Bệnh bạch cầu
Mề đay mạn tính
Nếu tình trạng mề đay kéo dài hơn 6 tuần, bạn có thể đã bị mề đay mạn tính. Việc tìm ra nguyên nhân trong trường hợp này thường khó khăn hơn. Các chuyên gia nghi ngờ có thể liên quan đến các cơ chế tự miễn – nghĩa là chính cơ thể đang tấn công các mô của mình. Ngoài ra, vi khuẩn Helicobacter pylori trong dạ dày cũng được cho là có liên quan đến một số trường hợp.
Mề đay có lây không?
Câu trả lời là không. Mề đay không phải bệnh truyền nhiễm nên không thể lây từ người này sang người khác. Tuy nhiên, nếu không điều trị hoặc tiếp xúc lại với tác nhân kích thích, mề đay có thể tái phát nhiều lần.
Mề đay là một phản ứng phổ biến của da với các tác nhân như dị ứng, nhiễm trùng hoặc tác động vật lý. Tuy thường lành tính và tự khỏi nhưng một số trường hợp có thể gây nguy hiểm nếu không được xử lý kịp thời. Nếu bạn từng bị mề đay tái phát nhiều lần, đừng ngần ngại tìm đến bác sĩ da liễu để được tư vấn kỹ hơn và tìm phương pháp điều trị lâu dài hiệu quả.
Nguồn tham khảo: What Are Hives, and How Are They Treated? (Michelle Pugle) – Verywell Health
Bạn có thể quan tâm:
Các bạn có thể giúp mình trở nên tốt hơn bằng cách để lại ý kiến của bạn về bài viết ở phần bình luận.