Lòng bàn tay son, hay còn gọi là ban đỏ lòng bàn tay hoặc Palmar Erythema, là tình trạng da ở lòng bàn tay chuyển sang màu đỏ, thường thấy ở phần mô gần gốc ngón tay và mép lòng bàn tay. Dù hiện tượng này thường không gây đau hay ngứa, nhiều người vẫn cảm thấy vùng da đỏ có chút ấm hoặc nóng hơn bình thường. Trong một số trường hợp, tình trạng này không đi kèm với bất kỳ bệnh lý nào và hoàn toàn vô hại. Tuy nhiên, ban đỏ lòng bàn tay cũng có thể là dấu hiệu cảnh báo một số rối loạn sức khỏe nghiêm trọng như bệnh gan, rối loạn nội tiết hoặc các bệnh tự miễn. Việc nhận diện sớm và đúng nguyên nhân có thể giúp bạn điều trị kịp thời và phòng ngừa biến chứng.
Lòng bàn tay son là gì?
Lòng bàn tay son hay ban đỏ lòng bàn tay là hiện tượng da ở lòng bàn tay trở nên đỏ bất thường, chủ yếu ở khu vực mô gần gốc các ngón tay và mép hai bên. Tình trạng này có thể xuất hiện ở một hoặc cả hai tay và thường không kèm theo đau đớn hay bong tróc da. Tuy không phổ biến nhưng khi xuất hiện, lòng bàn tay son có thể là dấu hiệu cảnh báo một tình trạng sức khỏe nào đó đang diễn ra trong cơ thể.
Triệu chứng đặc trưng
- Lòng bàn tay chuyển sang màu đỏ tươi hoặc đỏ hồng, đặc biệt là ở phần gò thịt dưới ngón tay và mép ngoài lòng bàn tay.
- Thường không đau, không ngứa và không gây khó chịu.
- Có thể kèm theo cảm giác ấm hoặc nóng nhẹ ở vùng da bị đỏ.
- Một số trường hợp có thể bị đỏ cả lòng bàn chân.
Lòng bàn tay son thường là một biểu hiện chứ không phải là bệnh lý độc lập, vì vậy cần chú ý đến các triệu chứng đi kèm khác nếu có.
Nguyên nhân gây ra lòng bàn tay son
Vì sao lòng bàn tay bị đỏ?
Lòng bàn tay son xảy ra khi các mao mạch nhỏ dưới da giãn nở, làm tăng lưu lượng máu đến bề mặt da. Hiện tượng này có thể phân thành hai loại chính:
- Ban đỏ nguyên phát: Xảy ra một cách tự nhiên, không do bệnh lý hay tác nhân bên ngoài gây ra.
- Ban đỏ thứ phát: Là triệu chứng đi kèm của các bệnh lý nền như bệnh gan, rối loạn hormone hay bệnh tự miễn.
Lòng bàn tay son nguyên phát
Ban đỏ vô căn
Đây là tình trạng xuất hiện tự phát mà không rõ nguyên nhân cụ thể. Các chuyên gia chưa xác định được nguyên nhân chính xác gây nên, và vì không gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe, nên tình trạng này ít được nghiên cứu sâu.
Ban đỏ do di truyền (bệnh Lane)
Ban đỏ lòng bàn tay di truyền thường xuất hiện ngay từ khi sinh ra hoặc trong thời thơ ấu. Tuy nhiên, có những trường hợp chỉ xuất hiện ở tuổi trưởng thành. Bệnh có thể di truyền qua nhiều thế hệ hoặc chỉ xuất hiện gián đoạn. Vì tình trạng này không gây tổn hại sức khỏe nên nhiều trường hợp không được phát hiện.
Ban đỏ trong thai kỳ
Trong thời gian mang thai, sự gia tăng nội tiết tố estrogen và lưu lượng máu có thể khiến lòng bàn tay đỏ lên. Tình trạng này thường xảy ra ở khoảng 66% phụ nữ có làn da sáng và 33% phụ nữ có làn da sẫm màu. Đây là hiện tượng sinh lý bình thường và sẽ tự biến mất sau khi sinh con. Tuy nhiên, đôi khi nó cũng có thể liên quan đến các rối loạn miễn dịch khởi phát do mang thai.
Lòng bàn tay son thứ phát
Tình trạng này là dấu hiệu cảnh báo về các bệnh lý nền trong cơ thể, đặc biệt là các vấn đề về gan, nội tiết, miễn dịch hay da liễu.
Bệnh gan
Một trong những nguyên nhân phổ biến gây lòng bàn tay son là xơ gan. Khi gan bị tổn thương lâu dài, các mô xơ sẹo thay thế mô gan khỏe mạnh, khiến gan hoạt động kém hiệu quả. Lúc này, nồng độ estrogen trong máu tăng cao, gây giãn mao mạch và làm đỏ lòng bàn tay.
Các bệnh gan khác cũng có thể gây ra triệu chứng này, bao gồm:
- Bệnh Wilson: Gây tích tụ đồng trong cơ thể.
- Bệnh nhiễm sắc tố sắt (bệnh thừa sắt, bệnh Hemochromatosis): Khi cơ thể hấp thụ quá nhiều sắt.
Rối loạn tự miễn
Các bệnh tự miễn xảy ra khi hệ miễn dịch nhầm lẫn và tấn công các mô lành của cơ thể, gây viêm mạch và biến đổi lưu thông máu. Nếu ảnh hưởng đến gan hoặc da, nó có thể gây đỏ lòng bàn tay. Một số bệnh tự miễn liên quan đến lòng bàn tay son gồm:
- Viêm gan tự miễn
- Thiếu máu tan máu tự miễn (phá hủy hồng cầu)
- Viêm da cơ ở trẻ em (JDM)
- Hiện tượng Raynaud
- Viêm khớp dạng thấp
- Sarcoidosis
- Xơ cứng bì
- Lupus ban đỏ hệ thống (SLE)
- Bệnh mô liên kết chưa phân loại (UCTD)
Ngoài đỏ lòng bàn tay, bạn còn có thể gặp các triệu chứng khác như mệt mỏi, đau khớp, phát ban, hay thay đổi màu da.
Bệnh da liễu
Một số bệnh về da cũng có thể khiến lòng bàn tay bị đỏ:
- Chàm (eczema): Gây khô, ngứa, viêm da.
- Vảy nến: Gây mảng đỏ và bong vảy bạc.
- Viêm da tiếp xúc: Do tiếp xúc với chất kích ứng như xà phòng, nước rửa tay chứa cồn.
- Erytromelalgia: Hiếm gặp, gây nóng, đỏ và đau rát do rối loạn chức năng mạch máu.
Rối loạn nội tiết và chuyển hóa
Một số rối loạn nội tiết có thể ảnh hưởng đến lưu lượng máu, từ đó làm đỏ lòng bàn tay:
- Cường giáp: Tuyến giáp hoạt động quá mức, làm tăng tốc độ trao đổi chất và lưu lượng máu.
- Bệnh tiểu đường: Khi đường huyết cao kéo dài, các mạch máu bị tổn thương, gây rối loạn tuần hoàn và các thay đổi trên da.
Nhiễm trùng
Một số loại nhiễm trùng, đặc biệt là vi khuẩn hoặc virus, có thể gây viêm hệ thống và giãn mạch:
- Bệnh Brucella: Lây qua sữa chưa tiệt trùng.
- Giang mai bẩm sinh: Lây từ mẹ sang con.
- Viêm gan B, C hoặc D
- Bệnh tủy do vi-rút lymphotropic T-1 ở người (HTLV-1): Virus ảnh hưởng đến tủy sống.
- Trichinellosis: Nhiễm ký sinh trùng từ thịt sống.
- Bệnh Kawasaki: Thường xảy ra ở trẻ nhỏ, gây sưng mạch máu.
Yếu tố môi trường và thuốc
Một số yếu tố trong lối sống có thể gây lòng bàn tay son, bao gồm:
- Hút thuốc
- Uống rượu nhiều
- Ngộ độc kim loại nặng (như thủy ngân)
Ngoài ra, một số loại thuốc có thể gây giãn mạch hoặc ảnh hưởng đến gan:
- Thuốc điều trị tim (amiodarone)
- Thuốc chống co giật (topiramate)
- Thuốc chẹn beta (metoprolol, propranolol)
- Thuốc giãn phế quản (albuterol)
- Thuốc hạ cholesterol (atorvastatin, rosuvastatin…)
Khi nào nên đi khám bác sĩ?
Bạn nên đến cơ sở y tế nếu xuất hiện tình trạng lòng bàn tay đỏ kéo dài không rõ nguyên nhân kèm theo các triệu chứng như:
- Mệt mỏi không rõ lý do
- Dễ bầm tím, chảy máu
- Sốt
- Đau đầu, trí nhớ suy giảm
- Đau khớp
- Huyết áp cao
- Vàng da hoặc mắt
- Sưng ở bụng, chân hoặc tay
- Ngứa kéo dài
- Đỏ chỉ ở một bên tay
Bác sĩ sẽ làm gì?
Bác sĩ có thể:
- Khám lâm sàng, hỏi về lịch sử dùng thuốc
- Chỉ định làm xét nghiệm máu, nước tiểu
- Siêu âm gan hoặc xét nghiệm hình ảnh khác
- Sinh thiết da (nếu nghi ngờ bệnh da liễu)
- Sử dụng thiết bị phóng đại da (soi da)
Nếu cần, bạn sẽ được giới thiệu đến các chuyên khoa như:
- Chuyên khoa gan mật
- Chuyên khoa miễn dịch – thấp khớp
- Chuyên khoa nội tiết
- Chuyên khoa da liễu
Phương pháp điều trị
Cách điều trị sẽ phụ thuộc vào nguyên nhân gây đỏ lòng bàn tay:
- Nếu do bệnh gan, cần điều trị bệnh lý nền.
- Nếu là do mang thai, tình trạng sẽ tự biến mất sau sinh.
- Nếu do viêm hoặc rối loạn miễn dịch, có thể cần dùng thuốc kháng viêm, corticosteroid hoặc điều trị chuyên biệt.
- Trong một số trường hợp, tiêm Botox (onabotulinumtoxinA) có thể làm giảm đỏ và tăng độ chịu đựng với nhiệt độ.
Phòng ngừa lòng bàn tay son
Không phải lúc nào cũng có thể phòng ngừa tình trạng lòng bàn tay son, đặc biệt nếu nguyên nhân do di truyền hoặc mang thai. Tuy nhiên, bạn có thể giảm nguy cơ bằng cách:
- Tránh tiếp xúc với chất gây kích ứng như xà phòng mạnh hoặc hóa chất
- Duy trì gan khỏe mạnh: Hạn chế rượu, không hút thuốc, kiểm tra định kỳ
- Kiểm soát bệnh lý mãn tính: Như tiểu đường, rối loạn tuyến giáp
- Sử dụng thuốc theo chỉ định bác sĩ, tránh tự ý dùng thuốc
Tóm lại, ban đỏ lòng bàn tay có thể chỉ là hiện tượng lành tính nhưng cũng có thể là dấu hiệu cảnh báo những rối loạn sức khỏe nghiêm trọng. Nếu bạn nhận thấy lòng bàn tay đỏ bất thường, đặc biệt khi kèm theo các triệu chứng khác, hãy chủ động đi khám để được chẩn đoán và điều trị đúng cách.
Nguồn tham khảo/dịch: What Causes Red Palms (Palmer Erythema)? (Brandi Jones, MSN-Ed, RN-BC) – Health
Bạn có thể quan tâm:
Mình mong muốn được nghe những ý kiến của các bạn về bài viết này!