Ho có đờm là gì? Nguyên nhân và cách điều trị

Ho có đờm (hay còn gọi là ho ướt) là loại ho tạo ra chất nhầy hoặc đờm – một phản ứng bảo vệ của cơ thể để loại bỏ chất kích thích như vi khuẩn, virus và bụi bẩn khỏi đường hô hấp. Nếu bạn thấy có chất nhầy khi ho hoặc cảm giác muốn khạc ra, đó chính là ho có đờm. Dưới đây là những thông tin chi tiết và hướng dẫn điều trị để bạn hiểu rõ và xử lý hiệu quả.

Ho có đờm là gì?

Khi bạn ho và có chất nhầy trong cổ họng hoặc phổi, đó chính là ho có đờm. Chất nhầy (mucus) được tạo ra bởi tổ chức niêm mạc trong mũi, họng và phổi, có chức năng giữ ẩm và bảo vệ đường hô hấp khỏi vi sinh vật và dị vật. Khi bạn khỏe mạnh, chất nhầy thường loãng và trong suốt nhưng khi bạn mắc bệnh hoặc kích ứng, chất nhầy có thể trở nên đặc hơn và có màu vàng, xanh hoặc trắng.

Đờm (sputum) là chất nhầy đặc tích tụ trong phế quản hoặc phổi và khi ho, cơ thể cố gắng tống đờm ra ngoài. Ho có đờm thường nặng hơn khi nằm xuống hoặc vào buổi sáng, do chất nhầy tích tụ cả đêm.

Triệu chứng ho có đờm

• Ho có đờm, chất nhầy có thể trong hoặc đổi màu (trắng/xanh/vàng).
• Tăng tiết đờm, cảm giác đờm có ở lồng ngực hoặc cổ họng.
• Có thể kèm theo khò khè, tức ngực, sốt, khó thở, thay đổi giọng.
• Ho thường nặng hơn vào ban đêm hoặc sau vận động.
• Nếu đờm có màu nâu đỏ hoặc ho ra máu, đó là dấu hiệu nguy hiểm, cần gặp bác sĩ ngay

Nguyên nhân gây ho có đờm

Nhiễm trùng

Virus và vi khuẩn là nguyên nhân phổ biến dẫn đến ho có đờm, gây ra các bệnh nhiễm trùng như cảm lạnh, viêm phế quản cấp tính (ngắn hạn), cảm cúm, lao, viêm phổi,…

Bệnh hô hấp mạn tính

• Hen suyễn: Dù đặc trưng là ho khò khè, hen cũng có thể gây ho ra đờm nếu có viêm mãn tính.
• COPD (viêm phế quản mạn tính + khí phế thũng): Gây ra ho có đờm mạn tính, thường nặng hơn vào buổi sáng.
• Giãn phế quản: Phế quản giãn ra bất thường, sản sinh nhiều đờm, dễ kích ứng ho kéo dài.
• Xơ nang: Do di truyền, đặc trưng bởi đờm dày và dễ nhiễm trùng phổi lặp đi lặp lại.

Tình trạng khác

• Suy tim sung huyết: Đờm có màu hồng, đặc do huyết thanh từ phổi thấm vào.
• GERD (trào ngược dạ dày – thực quản): Axit dạ dày trào lên gây kích ứng họng, dẫn đến ho kéo dài có đờm.
• Ung thư phổi, phù phổi: Hiếm hơn nhưng không thể loại trừ nếu ho kéo dài không cải thiện đi kèm giảm cân, ho ra máu,…

Chất kích thích

• Dị nguyên môi trường: Phấn hoa, lông thú cưng, bụi bẩn, nấm mốc,…có thể kích thích ho do chảy dịch mũi xuống họng.
• Ô nhiễm, khói thuốc: Sau hút thuốc lâu năm, ho có đờm có thể kéo dài do niêm mạc phế quản bị tổn thương.

Phương pháp điều trị ho có đờm

Biện pháp tại nhà

• Uống nhiều nước: Giúp loãng đờm, giảm ngứa rát họng và hỗ trợ tống đờm dễ dàng hơn.
• Dùng máy tạo ẩm: Độ ẩm cao giúp giảm khô cổ họng, tránh ho kích ứng.
• Nâng cao đầu khi ngủ: Giảm lượng đờm chảy xuống cổ họng vào ban đêm.
• Uống trà thảo mộc hoặc mật ong: Mật ong có tác dụng làm dịu cổ họng (không dùng cho trẻ dưới 1 tuổi).
• Tránh chất kích thích: Khói, bụi, phấn hoa là nguồn gây kích ứng ho.

Thuốc không kê đơn (OTC)

• Thuốc long đờm (expectorants): Chẳng hạn guaifenesin giúp làm loãng đờm, khiến đờm dễ khạc ra nhất.
• Các loại siro trị ho: Phù hợp với ho nhiều đờm, có thể kết hợp cùng thuốc long đờm.
• Thuốc kháng histamin: Dùng khi chứng ho có đờm do dị ứng và chảy nước mũi sau.
• Thuốc giãn phế quản dạng hít: Phù hợp khi ho có đờm kèm khò khè nhẹ.

Thuốc kê đơn

• Kháng sinh: Chỉ dùng khi có bằng chứng nhiễm khuẩn (như viêm phổi), không dùng cho ho do virus.
• Thuốc hít điều trị hen hoặc COPD: Corticosteroid dạng hít hoặc giãn phế quản dài hạn.
• Thuốc trị GERD: Thuốc ức chế bơm proton (PPI) giúp giảm trào ngược axit và ho.
• Thuốc điều trị bệnh nền: Như thuốc điều trị xơ nang, phù phổi, hoặc thuốc ung thư nếu có chỉ định.

Cách phòng ngừa ho có đờm

• Tiêm ngừa cúm, viêm phổi — giúp giảm nguy cơ nhiễm trùng đường hô hấp.
• Vệ sinh tay sạch sẽ, đeo khẩu trang khi tiếp xúc với người bệnh.
• Hạn chế tiếp xúc chất dị ứng, hút thuốc, tránh ô nhiễm.
• Duy trì cơ thể khỏe mạnh bằng cách uống đủ nước, chế độ ăn cân bằng, nghỉ ngơi, tập thể dục, giảm stress.
• Tuân thủ điều trị nếu có bệnh mạn tính: hen, COPD, dị ứng, GERD.

Khi nào bạn cần đi khám bác sĩ

• Ho có đờm kéo dài hơn 3–4 tuần không giảm.
• Đờm có màu đục, vàng xanh, có mùi hôi hoặc có lẫn máu.
• Có kèm sốt cao, khó thở, đau ngực, sụt cân không rõ lý do.
• Thấy sưng mắt cá chân, đau họng hạn chế nuốt.
• Bất kỳ triệu chứng nào gây ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống hoặc lo lắng kéo dài.

Trong trường hợp khẩn cấp như ho ra máu nhiều, khó thở cấp, đau ngực dữ dội,…bạn cần đến phòng cấp cứu ngay.

Kết luận

• Ho có đờm là phản xạ bảo vệ của cơ thể, giúp tống đờm ra ngoài.
• Nguyên nhân có thể là nhiễm trùng, bệnh hô hấp mạn tính, bệnh hệ thống hoặc tiếp xúc chất kích thích.
• Phần lớn trường hợp nhẹ có thể tự cải thiện bằng biện pháp tại nhà + thuốc OTC.
• Nếu ho kéo dài, nặng hoặc đi kèm dấu hiệu nguy hiểm, hãy khám bác sĩ để xác định nguyên nhân và điều trị đúng hướng.

Hiểu rõ ho có đờm giúp bạn xử lý và phòng ngừa hiệu quả, bảo vệ sức khỏe đường hô hấp của bản thân và gia đình.

Nguồn tham khảo: Wet Cough: Causes and Treatment (Lacey Muinos) – Everyday Health

Bạn có thể quan tâm:

• Ho khan: Nguyên nhân, triệu chứng và cách khắc phục hiệu quả
• 12 lý do bạn nên ăn nhiều rau lá xanh mỗi ngày
• Tất cả những điều cần biết về bệnh bạch cầu cấp dòng tủy (AML)

Xem thêm

10 cách đơn giản giúp bạn giảm đầy hơi một cách tự nhiên

Cảm giác đầy hơi ở bụng không chỉ khiến bạn khó chịu mà còn có thể ảnh hưởng đến ngoại hình và tâm trạng. Bụng căng tức, khó tiêu hay nặng nề sau bữa ăn là những triệu chứng phổ biến mà ai cũng từng trải qua. Tuy nhiên, chỉ với một vài điều chỉnh nhỏ trong thói quen ...