Bệnh Parkinson được coi là một căn bệnh phổ biến khi những nhân vật nổi tiếng như Muhammad Ali và Michael J. Fox đã mắc phải căn bệnh này và được công chúng biết đến rộng rãi. Những tác động của căn bệnh này đối với khả năng vận động, thăng bằng và phối hợp là điều ai cũng biết, thường bắt đầu bằng các triệu chứng khó nhận biết như run nhẹ ở một tay hoặc cứng khớp ở các chi. Việc các triệu chứng này xuất hiện ở những người nổi tiếng đã đưa căn bệnh Parkinson trở nên phổ biến hơn trong nhận thức của công chúng, làm nổi bật nhu cầu cấp thiết là phải hiểu rõ nguyên nhân gây bệnh. Sau đây là 15 nguyên nhân gây ra căn bệnh Parkinson.
- Đột biến gen
- Độc tố từ môi trường
- Thoái hóa liên quan đến tuổi tác (lão hóa)
- Căng thẳng oxy hóa và viêm
- Rối loạn chức năng ty thể
- Thể Lewy
- Trục não-ruột
- Chấn thương sọ não (TBI)
- Viêm thần kinh
- Rối loạn chức năng tự thực
- Chế độ ăn uống và dinh dưỡng
- Rối loạn giấc ngủ
- Phơi nhiễm kim loại nặng
- Nhiễm trùng do vi-rút
- Thay đổi nội tiết tố
Đột biến gen
Một số đột biến gen đã được xác định có liên quan đến sự phát triển của căn bệnh này. Ví dụ, đột biến ở các gen LRRK2, PARK7, PINK1 và SNCA có thể góp phần gây ra căn bệnh này. Những gen này chịu trách nhiệm cho nhiều quá trình tế bào và điều hòa quá trình sản xuất dopamine. Các đột biến di truyền ở những gen kể trên có thể phá vỡ các quá trình này, dẫn đến thoái hóa các tế bào thần kinh sản xuất dopamine trong não.
(Theo: National Institute of Health)
Độc tố từ môi trường
Thuốc trừ sâu và thuốc diệt cỏ có chứa paraquat và rotenone là thành phần hoạt tính đặc biệt có liên quan đến việc gây ra bệnh Parkinson. Các hóa chất này có thể gây ra stress oxy hóa và rối loạn chức năng ty thể ở tế bào thần kinh, dẫn đến chết tế bào thần kinh. Những người sống ở vùng nông thôn hoặc những người làm nghề nông có thể tiếp xúc nhiều hơn với các chất này.
(Theo: National Institute of Health)
Thoái hóa liên quan đến tuổi tác (lão hóa)
Mặc dù lão hóa không phải là nguyên nhân gây ra bệnh Parkinson nhưng nó làm tăng đáng kể khả năng mắc bệnh do tác động tích lũy của nhiều quá trình thoái hóa khác nhau. Khi con người già đi, các tế bào thần kinh sản xuất dopamine trong não sẽ suy giảm tự nhiên. Sự tích tụ tổn thương tế bào theo thời gian có thể làm suy yếu khả năng sản xuất và điều chỉnh dopamine của não, dẫn đến các triệu chứng vận động đặc trưng của bệnh Parkinson.
(Theo: National Institute of Health)
Căng thẳng oxy hóa và viêm
Căng thẳng oxy hóa (Stress oxy hóa) là kết quả của sự mất cân bằng giữa các gốc tự do và chất chống oxy hóa, dẫn đến tổn thương tế bào. Trong não, stress oxy hóa có thể gây tổn thương tế bào thần kinh, đặc biệt là những tế bào sản xuất dopamine. Các tế bào miễn dịch của não, được gọi là microglia, trở nên hoạt động quá mức để phản ứng với những tác nhân gây căng thẳng này, giải phóng các cytokine gây viêm có thể gây tổn thương tế bào thần kinh và thúc đẩy sự tiến triển của bệnh Parkinson.
(Theo: National Institute of Health)
Rối loạn chức năng ty thể
Ty thể là nguồn năng lượng mạnh mẽ bên trong tế bào và chức năng thích hợp của chúng rất quan trọng đối với sự sống còn của tế bào. Trong bệnh Parkinson, ty thể trong các tế bào thần kinh sản xuất dopamine bị suy yếu, dẫn đến giảm sản xuất năng lượng và tăng sản xuất các loại oxy phản ứng. Sự thiếu hụt năng lượng đó có thể gây ra cái chết của các tế bào thần kinh, đặc biệt là những tế bào ở vùng chất đen của não, rất quan trọng đối với khả năng kiểm soát chuyển động.
(Theo: National Institute of Health)
Thể Lewy
Một dấu hiệu bệnh lý chính của bệnh Parkinson là sự xuất hiện và tích tụ của thể Lewy, là các chất kết tụ bất thường của protein alpha-synuclein. Đối với bệnh nhân mắc bệnh Parkinson, protein này bị sai lệch và tích tụ trong các tế bào thần kinh, tạo thành các chất kết tụ độc hại này. Khi alpha-synuclein bị gấp sai này tích tụ, nó sẽ phá vỡ các chức năng bình thường của tế bào, bao gồm cả quá trình truyền synap và vận chuyển nội bào.
(Theo: National Institute of Health)
Trục não-ruột
Nghiên cứu gần đây đã làm nổi bật vai trò của trục não-ruột trong bệnh Parkinson. Hệ vi sinh đường ruột, có hàng nghìn tỷ vi khuẩn cư trú trong hệ tiêu hóa, có thể ảnh hưởng đến sức khỏe não bộ thông qua nhiều cơ chế khác nhau. Sự mất cân bằng trong hệ vi sinh đường ruột có liên quan đến bệnh Parkinson. Vi khuẩn đường ruột bất thường có thể tạo ra các chất chuyển hóa có hại và gây ra tình trạng viêm, có thể lan đến não qua dây thần kinh phế vị.
(Theo: National Institute of Health)
Chấn thương sọ não (TBI)
Những người từng bị chấn thương đầu từ trung bình đến nặng có nguy cơ mắc bệnh cao hơn khi lớn tuổi. TBI có thể gây tổn thương ngay lập tức cho mô não và gây viêm mãn tính, cả hai đều có thể góp phần làm thoái hóa các tế bào thần kinh sản xuất dopamine. Chấn thương đầu tái phát, như đã thấy ở các vận động viên và những người làm một số nghề nghiệp nhất định, có thể làm trầm trọng thêm nguy cơ này.
(Theo: Mayo Clinic)
Viêm thần kinh
Viêm mãn tính ở não có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau, bao gồm nhiễm trùng, phản ứng tự miễn dịch và tiếp xúc với độc tố thần kinh. Các tế bào microglia hoạt hóa, các tế bào miễn dịch thường trú của não, giải phóng các chất ức chế gây viêm như cytokine và chemokine để đáp ứng với các mối đe dọa được nhận thức. Mặc dù phản ứng này ban đầu là bảo vệ nhưng việc kích hoạt microglia kéo dài có thể tạo môi trường gây viêm có hại làm tổn thương các tế bào thần kinh.
(Theo: Frontiers)
Rối loạn chức năng tự thực
Tự thực là một quá trình sinh lý liên quan đến sự phân hủy và tái chế các thành phần tế bào bị hư hỏng. Tự thực thích hợp rất cần thiết để duy trì sức khỏe và chức năng của tế bào. Tuy nhiên, trong bệnh Parkinson, có bằng chứng cho thấy tự thực bị suy yếu, dẫn đến sự tích tụ các protein bị hư hỏng như alpha-synuclein trong tế bào thần kinh. Sự suy yếu này có thể là kết quả của đột biến gen và các yếu tố môi trường và sinh lý khác.
(Theo: National Institute of Health)
Chế độ ăn uống và dinh dưỡng
Một số chế độ ăn uống và thiếu hụt chất dinh dưỡng có liên quan đến việc tăng nguy cơ bệnh Parkinson. Ví dụ, chế độ ăn nhiều chất béo bão hòa và ít chất chống oxy hóa có thể dẫn đến căng thẳng oxy hóa và viêm trong não, làm trầm trọng thêm tổn thương tế bào thần kinh. Ngoài ra, sự thiếu hụt các chất dinh dưỡng thiết yếu như vitamin D, axit béo omega-3 và một số vitamin trong nhóm B có thể làm suy yếu các cơ chế bảo vệ thần kinh.
(Theo: Parkinson’s Foundation)
Rối loạn giấc ngủ
Rối loạn giấc ngủ, đặc biệt là rối loạn hành vi giấc ngủ REM (RBD), đã được xác định là các chỉ số ban đầu tiềm ẩn và các yếu tố nguy cơ của bệnh Parkinson. RBD liên quan đến việc diễn lại giấc mơ do thiếu tình trạng tê liệt cơ bình thường trong giấc ngủ REM. Các cơ chế cơ bản liên kết rối loạn giấc ngủ với bệnh Parkinson vẫn chưa được hiểu đầy đủ nhưng chúng có thể liên quan đến sự gián đoạn ở các vùng thân não điều chỉnh giấc ngủ và kiểm soát vận động.
(Theo: Cleveland Clinic)
Phơi nhiễm kim loại nặng
Phơi nhiễm với kim loại nặng trong các ngành công nghiệp như khai thác, hàn và sản xuất có thể làm tăng đáng kể nguy cơ mắc bệnh Parkinson do tiếp xúc lâu dài và ở mức độ cao với các chất độc hại này. Các thủ phạm, chẳng hạn như chì, thủy ngân và cadmium, đã được xác định là đặc biệt đáng chú ý. Ví dụ, phơi nhiễm chì có thể phá vỡ hoạt động bình thường của hàng rào máu não, cho phép nhiều độc tố hơn xâm nhập vào não và gây tổn thương tế bào thần kinh.
(Theo: John Hopkins Medicine)
Nhiễm trùng do vi-rút
Vi-rút có thể gây viêm thần kinh và lây nhiễm trực tiếp vào tế bào thần kinh, dẫn đến rối loạn chức năng và tử vong của chúng. Ví dụ, có bằng chứng cho thấy các bệnh do vi-rút như vi-rút cúm và vi-rút herpes có thể làm trầm trọng thêm nguy cơ mắc bệnh Parkinson. Các cơ chế có thể liên quan đến việc vi-rút vượt qua hàng rào máu não và gây tổn thương trực tiếp cho tế bào thần kinh hoặc kích hoạt phản ứng tự miễn dịch nhắm vào não.
(Theo: National Institute of Health)
Thay đổi nội tiết tố
Có bằng chứng cho thấy nồng độ estrogen thấp ở phụ nữ sau mãn kinh có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh Parkinson. Estrogen được cho là có đặc tính bảo vệ thần kinh và sự suy giảm của nó có thể khiến các tế bào thần kinh dễ bị tổn thương hơn. Tương tự như vậy, suy giáp cũng có liên quan đến sự phát triển mạnh mẽ của bệnh Parkinson.
(Theo: National Institute of Health)
Nguồn: Nội dung được dịch từ bài viết Potential Causes of Parkinson’s Identified by Scientists của Grayson West trên Housely
Bạn có thể xem các bài viết có liên quan tại đây:
- Những dấu hiệu cho thấy cơ thể bạn có thể đang chiến đấu với bệnh Parkinson
- 10 dấu hiệu sớm của bệnh đa xơ cứng: Phát hiện và điều trị sớm để kiểm soát bệnh tốt hơn
- 10 lợi ích mà socola đen mang đến cho sức khỏe của bạn
- 13 dấu hiệu nhận biết bệnh suy tim sung huyết sớm mà bạn nên biết
- 10 dấu hiệu của lưu thông máu kém và cách cải thiện
- Reduplicative Paramnesia là gì? Tại sao người bệnh lại cảm thấy các địa điểm được nhân bản?
- Hội chứng ăn đêm (Night Eating Syndrome): Kẻ phá giấc ngủ và đánh cắp vóc dáng của bạn
- Hội chứng Tourette: Bí mật đằng sau những cử động kỳ lạ của người bệnh
- Hội chứng Hikikomori: Tình trạng tự cô lập và những hệ lụy đáng báo động
- Tăng axit uric trong máu là gì? Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị bạn cần biết
- Mát xa cho trẻ sơ sinh: Khi những “cái chạm” của cha mẹ dễ dàng giúp con phòng ngừa nhiều căn bệnh thường gặp
- 7 bước hàng ngày phòng ngừa cảm cúm ở trẻ trong thời điểm giao mùa
- Bệnh cúm cà chua là gì? Triệu chứng, đường lây truyền và cách phòng tránh
Đừng quên theo dõi BlogAnChoi thường xuyên để cập nhật thêm nhiều thông tin thú vị và bổ ích bạn nhé!
Mình rất mong nhận được đánh giá và phản hồi của các bạn để cải thiện chất lượng nội dung.