10 cách tránh bị thao túng tâm lý, thoát khỏi mối quan hệ độc hại

Thao túng tâm lý (gaslight hay PUA) không chỉ có trong tình yêu mà các mối quan hệ bạn bè, đồng nghiệp cũng có thể khiến bạn bị ảnh hưởng. Vậy làm cách nào để tránh bị thao túng tâm lý, cùng tìm hiểu nhé.

Trong các mối quan hệ tình cảm, công việc hay mối quan hệ giữa các cá nhân, đôi khi chúng ta gặp phải một số hành vi “thao túng” – đằng sau những lời nói ngọt ngào, hành động quan tâm thực chất là sự thao túng cảm xúc. Vậy, làm sao chúng ta có thể nhận biết và tránh để bản thân rơi vào tình huống bị thao túng tâm lý? Hãy áp dụng những cách này để nắm bắt “điểm yếu” trong lời nói của đối phương và phản công. Hãy tỉnh táo trong mọi tương tác và đừng để bị dắt mũi. Hãy dũng cảm bảo vệ cảm xúc và phẩm giá của bạn và trở thành chủ nhân của chính mình!

Chống thao túng tâm lý: Nâng cao lòng tự trọng

Phương pháp phổ biến nhất mà những người giỏi thao túng tâm lý người khác sử dụng là làm suy yếu lòng tự trọng của người khác bằng cách “hạ thấp” họ, sau đó đưa ra mọi quyết định thay bạn nhân danh “lợi ích của chính bạn”, từng bước thao túng cuộc sống của bạn.

“Bạn chắc chắn sẽ thất bại nếu không có sự giúp đỡ của tôi trong việc đưa ra quyết định”, “Làm sao bạn có thể không nghe? Tôi đã dành nhiều thời gian và công sức cho bạn như vậy, bạn không chịu nghe lời khuyên của tôi sao?” Những lời nhận xét kiểu này có vẻ như thực sự vì lợi ích của chúng ta, nhưng thực tế, chúng chỉ đơn giản là thao túng tâm lý khiến bạn cảm thấy bản thân yếu kém hoặc có lỗi. Lần tới khi bạn nghe thấy chúng, bạn có thể sử dụng phản ứng phòng thủ: “Cảm ơn vì sự quan tâm của bạn, tôi sẽ tự đưa ra quyết định!”

Chống thao túng tâm lý: Độc lập tư duy

“Tôi chắc chắn bạn sẽ hối hận về điều này. Tôi hiểu rõ điều này nhất và bạn nên nghe lời tôi.” Kiểu thao túng tâm lý này khiến mọi người cảm thấy rằng họ sẽ bị tổn thương nếu không nghe lời họ, đang cố gắng sử dụng chiêu bài tình cảm để khiến chúng ta cảm thấy tội lỗi và sau đó tuân theo họ. Biện pháp phòng thủ chính là: “Đây chỉ là ý kiến của anh thôi.” Có thể dùng để nhấn mạnh quyền “phán đoán độc lập” của một người trong khi nhắc nhở bên kia rằng quyền lựa chọn của bạn không nên bị vi phạm, đưa cuộc trò chuyện trở lại mức độ thảo luận bình đẳng và hợp lý.

Chống thao túng tâm lý: Gậy ông đập lưng ông

Nếu đối phương chỉ trích bạn: “Bạn thực sự trẻ con và luôn làm mọi việc mà không có kế hoạch. Tôi đã nói với bạn phải làm gì, tại sao bạn không nghe?” Họ sử dụng sự chỉ trích và bắt lỗi để khiến chúng ta cảm thấy lo lắng và hoảng loạn, cố gắng khiến chúng ta hành động theo cách họ muốn trong tâm trạng bất an này. Nhưng thông thường những người thao túng tâm lý người khác có một loại đặc điểm “cán bộ được phép đốt lửa, nhưng dân chúng không được phép thắp đèn”. Người khác không thể làm được, nhưng họ có thể! Lần tới khi bạn gặp một người chỉ biết nói, hãy đáp trả: “Hãy tự làm trước khi yêu cầu tôi làm”.

Chống thao túng tâm lý: Đừng đặt nặng cảm xúc của người khác

Một số người sẽ kích thích cảm giác tội lỗi của người khác, khiến họ cảm thấy mình không đủ tốt đối và do đó thay đổi hành vi hoặc lựa chọn của mình, chẳng hạn như: “Bạn không quan tâm đến cảm xúc của tôi khi bạn nói điều đó”, “Bạn nên nghe tôi, bây giờ bạn làm tôi cảm thấy mình như một kẻ thua cuộc”, v.v., để khiến chúng ta vô thức cảm thấy có lỗi và sau đó đáp ứng nhu cầu của họ, và bị họ thao túng về mặt tinh thần và cảm xúc mà không hề biết. Nếu gặp tình huống đó, bạn có thể trả lời họ: “Đó là vấn đề của bạn, không phải của tôi” bằng cách sử dụng sự mỉa mai nhẹ hoặc cách đối xử lạnh lùng, ngụ ý rằng phản ứng thái quá của người kia là vô lý.

Chống thao túng tâm lý: Từ chối nhận những lỗi không phải của mình

Khi cuộc trò chuyện giữa những kẻ thao túng cảm xúc trở nên gay gắt hơn hoặc thậm chí cực đoan hơn, giọng điệu sẽ trở nên cảm xúc hơn, chẳng hạn như: ” Tôi đã cho anh rất nhiều, nhưng anh không quan tâm đến tôi!” “Tôi đã bao dung và tha thứ, nhưng anh luôn làm tổn thương tôi như thế này. Anh không nghĩ là quá đáng sao?”

Họ sử dụng ngôn ngữ dữ dội, buộc tội và đe dọa để khiến người kia cảm thấy bất tài hoặc tội lỗi, qua đó buộc người kia phải hành động theo ý muốn của họ. Khi đó hãy trả lời: “Tôi không quan tâm nữa, sao anh phải bận tâm đến chuyện đó?”. một mặt, chúng ta thể hiện sự mất kiên nhẫn hoàn toàn với hành vi của người kia, mặt khác, chúng ta thiết lập ranh giới cảm xúc để người kia biết rằng họ sẽ không còn bị ảnh hưởng bởi sự tống tiền tình cảm như vậy nữa.

Chống thao túng tâm lý: Đứng ở góc độ thứ 3

Nếu chúng ta nhìn nhận theo góc độ của bên thứ ba, không khó để nhận ra rằng rất nhiều lời nói và hành động của những kẻ thao túng đều rất vô lý. Họ cấm bên kia làm điều này và yêu cầu bên kia làm điều kia, nhưng họ không thể giải thích lý do đằng sau những điều đó. Ngay cả khi họ thực sự giải thích, lý do thường là vô lý. Nếu bạn gặp phải tình huống này, bạn cũng có thể thử hỏi lại anh ta: “Anh có thể tự thuyết phục mình bằng những lời này không?”. Đừng bỏ lỡ bất kỳ sự nghi ngờ nào thoáng qua trong tâm trí bạn, vì sự nghi ngờ đó rất có thể là chiếc bè giúp bạn thoát khỏi vũng lầy!

Chống thao túng tâm lý: Tỉnh táo và bá đạo

Những kẻ thao túng cảm xúc thích dùng “mọi người” để ám chỉ bản thân, và gói gọn nhu cầu cảm xúc hoặc lời chỉ trích của họ bằng “mọi người đều nghĩ vậy”, ví dụ: “Mọi người đều nói rằng hành vi của anh thực sự ích kỷ. Anh không chỉ làm tổn thương tôi mà những người xung quanh anh cũng không chịu nổi”. Họ cố tình mở rộng trách nhiệm và khiến chúng ta cảm thấy rằng chúng ta không chỉ đang giải quyết mối quan hệ giữa hai chúng ta mà còn đang đấu tranh với một “nhóm” tưởng tượng. Sẽ khó bác bỏ hơn khi đứng ở phía đối diện của “phần lớn”, và theo thời gian, chúng ta sẽ bị bên kia dẫn dắt.

Khi chúng ta đã chịu đựng những lời nói như vậy từ đối phương trong một thời gian dài và đến mức không thể chịu đựng được nữa, chúng ta sẽ trực tiếp phản công: “Ngoài anh ra, ‘mọi người’ mà anh nhắc đến còn ai nữa?”, “Tôi không biết ‘mọi người’ mà anh đang nói đến là những ai” và yêu cầu anh ta chỉ mặt “mọi người” mà anh ta đang nói đến, và vạch trần các chiến thuật thao túng tâm lý của đối phương – đây chỉ là yêu cầu cá nhân của anh, không phải là “sự đồng thuận của nhóm” thực sự, đừng để “mọi người” đổ lỗi cho bạn!

Chống thao túng tâm lý: Từ chối giao tiếp

Nhiều người thao túng tâm lý người khác thực sự không thể giao tiếp được. Họ sẽ không lắng nghe ngay cả khi bạn nói chuyện với họ. Những người hay cằn nhằn và bám dính khiến mọi người cảm thấy mệt mỏi hơn! Lần sau gặp phải loại chuyện này, cứ coi như không nghe thấy. Nếu đối phương vẫn không chịu buông tha, cứ trả lời anh ta: “Anh đang nói chuyện với tôi à?”

Kiểu phản công có chút khiêu khích này không chỉ để bảo vệ bản thân khỏi bị cuốn vào vòng xoáy thao túng cảm xúc, mà còn để nói với đối phương – đừng làm phiền tôi nữa!

Chống thao túng tâm lý: Xây dựng nguyên tắc

Nếu lời lẽ chống thao túng tâm lý mang tính phòng thủ hoặc khiêu khích ở trên không có tác dụng với kẻ thao túng, thì hãy sử dụng cách tiếp cận cứng rắn để đặt ra ranh giới và thực hiện thôi! Ví dụ, khi người khác chỉ trích bạn: “Bạn trông thật xấu xí trong bộ đồ này. Sau này đừng mặc váy ngắn như vậy nữa”, “Nghe tôi này! Bạn sẽ cảm ơn tôi sau”, chúng ta có thể nói: “Đây là nguyên tắc của tôi. Có vấn đề gì với nó không?” hoặc “Tôi thích nó, và đó là việc riêng của tôi”. Bình tĩnh nhấn mạnh vào quyền tự chủ và quyền ra quyết định của bạn để người khác không thể lợi dụng điểm yếu về mặt cảm xúc của chúng ta để thao túng chúng ta.

Chống thao túng tâm lý: “Thao túng” lại đối phương

“Bạn vốn là vậy mà. Bạn lúc nào cũng mắc lỗi. Tôi đã bảo là điều này không ổn mà.” “Cách anh làm điều này chứng tỏ anh không yêu em”..vv

Những lời lẽ mang tính hạ thấp và buộc tội ngầm này thường khiến mọi người cảm thấy tội lỗi, như thể họ chưa cho đi đủ, hoặc thậm chí là họ đã làm điều gì đó sai trái. Nếu gặp phải người như vậy, chúng ta nên trực tiếp đáp lại: “Nếu anh nghĩ vậy, em cũng không thể làm gì khác” hoặc “Tùy anh, anh muốn yêu thế nào thì yêu”. Kiểu phản công tuyệt vọng này chẳng những không tiêu tốn quá nhiều năng lượng của chúng ta mà còn khiến đối phương tạm thời nhượng bộ hoặc dừng lại.

Hãy nhớ rằng bạn không có lỗi với những gì bạn đang trải qua. Người thao túng tâm lý bạn đang lựa chọn hành xử theo cách này và họ phải chịu trách nhiệm về hành động của mình. Bạn không làm gì sai hay khiến họ đưa ra lựa chọn này và bạn sẽ không thể thay đổi những gì họ đang làm. Điều duy nhất bạn có thể làm là chấm dứt sự thao túng tâm lý độc hại đó, chấm dứt mối quan hệ lạm dụng cảm xúc ấy và lấy lại sự tự tin cho bản thân mình.

Hãy nhớ rằng, điều đầu tiên bạn cần yêu thương và tôn trọng chính là bản thân mình. Kết thúc những mối quan hệ độc hại chính là một trong những biểu hiện của yêu thương và chiều chuộng bản thân. Chỉ như thế, bạn mới học được cách quý trọng và yêu thương mọi người xung quanh – những người cũng thực sự quan tâm và đối xử tốt với bạn, và tiến đến những mối quan hệ lành mạnh và tốt đẹp hơn.

Một số thông tin khác:

• Gaslighting là gì? 11 dấu hiệu bạn đang bị thao túng tâm lý và cách chấm dứt chúng
• Pick me girl là gì? Pick me boy là gì? Vì sao netizen lại kỳ thị “pick me girl/boy”?
• 8 dấu hiệu mối quan hệ độc hại trong tình yêu: Chia tay ngay còn kịp!
• FWB – Friend With Benefit là gì? 10 nguyên tắc để có mối quan hệ FWB lành mạnh
• Bạn có đang dính phải mối quan hệ độc hại? Làm cách nào thoát khỏi nó để bảo vệ sức khỏe tinh thần của mình?

Xem thêm

5 tác hại của thức khuya đối với nam giới cực kỳ nghiêm trọng

Thức khuya không chỉ có hại đối với nữ giới mà còn ảnh hưởng nhiều đến nam giới. 5 tác hại của thức khuya đối với nam giới cùng cách từ bỏ thói quen này mà BlogAnChoi tổng hợp sẽ giúp ích cho bạn đấy, xem ngay nhé!