Viêm da có thể do nhiều tác nhân gây ra, và chúng ta đều chẳng xa lạ gì với chứng bệnh này nữa. Nhưng bạn đã biết đến viêm da do thực vật chưa? Vì sao một số loại rau quả vốn có lợi cho sức khỏe lại có thể gây viêm da? Hãy cùng BlogAnChoi tìm hiểu nhé!
Viêm da do thực vật là gì?
Phytophotodermatitis là một dạng viêm da tiếp xúc. Tên gọi này được tạo thành từ ba phần:
- Phyto có nghĩa là thực vật
- Photo có nghĩa là ánh sáng mặt trời
- Dermatitis là tình trạng viêm da
Như vậy có thể hiểu phytophotodermatitis là hiện tượng làn da bị viêm khi tiếp xúc đồng thời với một số loại thực vật và ánh nắng. Trên thực tế, bệnh này ít phổ biến hơn các loại viêm da tiếp xúc khác.
Các triệu chứng của viêm da do thực vật có thể khá nghiêm trọng, nhưng tình trạng này thường tự hết sau một thời gian. Những trường hợp nặng có thể phải đến bác sĩ da liễu để được điều trị phù hợp.
Nguyên nhân gây viêm da do thực vật là gì?
Nguyên nhân trực tiếp gây ra tình trạng này là do tiếp xúc với furocoumarin. Đây là một nhóm chất hóa học tồn tại trên bề mặt thực vật và có thể được kích hoạt bởi tia UVA trong ánh sáng mặt trời. Nếu làn da tiếp xúc với hóa chất bị kích hoạt, dù chỉ trong thời gian rất ngắn, thì phản ứng có thể xảy ra và gây tổn thương da.
Loại viêm da này chỉ ảnh hưởng đến lớp biểu bì, tức là lớp ngoài cùng của da. Một số loại thực vật có thể gây ra phản ứng là:
- Cà rốt
- Rau cần tây
- Các loại trái cây họ cam quýt (thường gặp nhất là chanh)
- Quả sung
- Thì là dại
- Mùi tây dại
- Củ cải dại
Viêm da do thực vật có triệu chứng như thế nào?
Các triệu chứng của bệnh thay đổi theo thời gian. Ban đầu có thể xuất hiện các mảng giống như mụn nước phồng rộp trên da, thường ngứa và có hình dạng không đều. Ngoài mụn nước tròn, các mảng phồng rộp cũng có thể có hình dạng giọt nhỏ và vệt dài. Những mảng này xuất hiện ở vùng da tiếp xúc với thực vật, trong đó thường gặp nhất là chân tay.
Sau giai đoạn phản ứng ban đầu, các vết phồng rộp sẽ không còn ngứa nhiều nữa, hiện tượng sưng đỏ cũng giảm bớt. Tuy nhiên lúc này tại vị trí của các mụn nước có thể xuất hiện các vết sắc tố sẫm màu, được gọi là sắc tố sau viêm. Giai đoạn này có thể kéo dài vài tuần, thậm chí vài tháng.
Triệu chứng phồng rộp ban đầu là do tác động của chất hóa học trong thực vật lên lớp biểu bì. Furocoumarin cũng là tác nhân kích thích sản xuất nhiều sắc tố melanin trong tế bào da, gây nên những vết sẫm màu ở giai đoạn sau.
Viêm da Berloque
Có một phân nhóm của phytophotodermatitis được gọi là viêm da Berloque, do một số chất có trong nước hoa gây ra. Triệu chứng của nó là các vết lằn xuất hiện trên vùng da tiếp xúc với nước hoa – thường gặp nhất là quanh cổ và cổ tay.
Viêm da Berloque gây ra bởi một chất gọi là bergapten, khi tiếp xúc với lượng lớn có thể gây ra những phản ứng trên da. Mặc dù tình trạng này khá hiếm gặp nhưng bạn nên cân nhắc tránh sử dụng chất này nếu làn da thuộc loại nhạy cảm.
Các yếu tố nguy cơ nào làm bạn dễ bị viêm da do thực vật?
Không phải tất cả mọi người đều mắc chứng viêm da này sau khi tiếp xúc với furocoumarin. Bạn có thể dễ bị hơn nếu đã từng có tiền sử viêm da tiếp xúc với các chất khác, chẳng hạn như kim loại và chất tẩy rửa.
Các yếu tố nguy cơ khác của viêm da do thực vật bao gồm:
- Làm việc hoặc vui chơi ngoài trời
- Làm vườn
- Đi bộ hoặc các hoạt động khác trong khu vực nhiều cây cối
- Tiếp xúc với thực vật vào giữa trưa khi mức độ tia UVA cao hơn
- Tiếp xúc với thực vật ở vùng cao
- Chạm vào cây có nhiều nhựa
- Đốt lửa trại có thể dẫn đến tiếp xúc tình cờ do sử dụng các loại gỗ có chứa furocoumarin
- Nấu ăn hoặc pha chế rượu
Viêm da do thực vật cũng phổ biến hơn vào mùa xuân và mùa hè, đó là lúc thực vật thường tạo ra các chất có thể gây độc cho da người với lượng lớn. Ngoài ra đó cũng là khoảng thời gian mà mọi người thường ra ngoài trời nhiều hơn và dễ tiếp xúc với thực vật.
Viêm da do thực vật có thể xuất hiện trước khi furocoumarin tiếp xúc với tia UVA, đặc biệt là ở trẻ nhỏ. Trên thực tế, một số trường hợp trẻ em mắc phải tình trạng này lại bị lầm tưởng là vết đánh đập do người lớn gây ra.
Viêm da do thực vật được chẩn đoán như thế nào?
Các trường hợp nhẹ của bệnh này không nhất thiết phải đến gặp bác sĩ. Nhưng nếu bạn bị phồng rộp và ngứa nhiều thì hãy đi khám ngay, hoặc khi nhận thấy có dấu hiệu nhiễm trùng, chẳng hạn như vết loét chảy dịch.
Viêm da do thực vật thường bị nhầm lẫn với các vấn đề về da khác, chẳng hạn như:
- Dị ứng ánh nắng mặt trời
- Chất độc của cây thường xuân hoặc cây sồi
- Da cháy nắng
- Nổi mề đay
Bác sĩ có thể chẩn đoán loại viêm da này bằng cách xem xét các triệu chứng và hỏi bạn về các hoạt động gần đây mà bạn đã tham gia và thời điểm các triệu chứng bắt đầu xuất hiện.
Điều trị viêm da do thực vật như thế nào?
Tình trạng này chủ yếu được điều trị bằng chăm sóc tại nhà. Có thể dùng khăn mát để làm dịu vết phồng rộp mức độ vừa phải. Thuốc mỡ bôi ngoài da, chẳng hạn như steroid, có thể giúp làm giảm các vết phồng rộp ban đầu và giảm viêm với các trường hợp phản ứng nặng hơn, đồng thời cũng giúp giảm ngứa.
Steroid và các loại thuốc bôi khác không giúp thay đổi hiện tượng sẫm màu da do tăng sắc tố xảy ra ở giai đoạn sau, nhưng sự đổi màu da này thường sẽ tự mờ đi trong vài tuần. Hạn chế tiếp xúc với ánh nắng mặt trời cũng có thể giúp da không bị sẫm thêm nữa.
Liệu pháp quang hóa thường được sử dụng trong các bệnh về da khác như bệnh vẩy nến nhưng không được khuyên dùng cho viêm da do thực vật vì có thể làm trầm trọng thêm sự thay đổi sắc tố. Chất tẩy trắng cũng đã được chứng minh là không hiệu quả đối với tình trạng này.
Để đối phó với viêm da do thực vật thì phòng ngừa ngay từ đầu là biện pháp tốt nhất. Bạn có thể sử dụng xà phòng thông thường và nước sạch để rửa trôi các chất gây ra phản ứng trên da sau khi tiếp xúc với thực vật.
Tổng kết
Viêm da do thực vật không phải là vấn đề quá nghiêm trọng, nhưng ảnh hưởng của nó có thể kéo dài trong vài tuần hoặc thậm chí vài tháng. Tình trạng này thường tự khỏi sau một thời gian và không cần điều trị y tế trừ những trường hợp triệu chứng nghiêm trọng.
Viêm da do thực vật rất hiếm khi tái phát dai dẳng. Nếu đã mắc phải tình trạng này thì bạn nên chú ý hơn tới môi trường ngoài trời và tránh tiếp xúc với một số loại thực vật nhất định để tránh bị viêm da trong tương lai. Nếu bạn bị phát ban trên da kéo dài không thuyên giảm hoặc ngày càng nặng hơn thì hãy đến gặp bác sĩ để thăm khám xem có phải đó là một vấn đề khác về da hay không.
Mời bạn xem thêm những bài viết liên quan của BlogAnChoi:
- Đổ mồ hôi lạnh là dấu hiệu của bệnh gì, và có nguy hiểm hay không?
- Tuổi trưởng thành vẫn bị mụn trứng cá? Nguyên nhân vì đâu, và làm gì để khắc phục?
Hãy đón xem BlogAnChoi mỗi ngày để nhận được nhiều thông tin thú vị cho cuộc sống bạn nhé!
