Vào tháng 5 năm 1897, Archibald Constable and Company ở London xuất bản cuốn Dracula của Bram Stoker, một cuốn sách có sức ảnh hưởng vượt xa giá bán của nó. Cuốn sách này đã hồi sinh và phổ biến một hình ảnh ma cà rồng “hiện đại” hơn: bi thảm, gợi tình, lãng mạn, bị mắc kẹt ở đâu đó giữa sự sống và cái chết, rình rập chúng ta trong bóng tối. Nhưng bạn có biết cuốn sách này không phải là khởi nguyên của ma cà rồng không?
Với Dracula, Stoker đã tạo ra một thể loại văn học và phim ảnh hoàn toàn mới nhưng ông không tạo ra kẻ săn mồi quý tộc vẫn còn ám ảnh chúng ta đến ngày nay. Lịch sử, truyền thuyết và đêm mưa ở Thụy Sĩ đã làm được điều đó từ tận 80 năm trước.
Từ những kẻ hút máu ban đầu đến những câu chuyện ma quái
Wayne Bartlett và Flavia Idriceanu viết trong cuốn sách Legends of Blood: The Vampire in History and Myth xuất bản năm 2006 rằng ma cà rồng và nỗi sợ hãi mà chúng gây ra đã ở bên chúng ta “gần như từ khi các ghi chép bằng văn bản xuất hiện”.
Trong khoảng thế kỷ 17 và đầu thế kỷ 18, các khu vực biệt lập trước đây của Châu Âu – đặc biệt là các quốc gia Balkan – trở nên cởi mở hơn, những câu chuyện được cho là có thật về ma cà rồng của họ dần lan truyền trên khắp lục địa già. Những câu chuyện này đã khai sinh ra một nền văn học về ma cà rồng non trẻ, bao gồm các tác phẩm như Die Braut von Korinth (1798) của Johann Wolfgang von Goethe và bài thơ sử thi hoành tráng Thalaba the Destroyer (1801) của Robert Southey.
Những sợi dây thần thoại và truyền thuyết này kết hợp với nhau vào tháng 6 năm 1816 (được gọi là “năm không có mùa hè”), khi nhà thơ lãng mạn Lord Byron đến Thụy Sĩ vào một ngày mưa và mời những người hàng xóm của mình – nhà thơ Percy Bysshe Shelley, vợ sắp cưới của ông Mary Wollstonecraft Godwin (hay còn gọi là Mary Shelley), chị kế của cô ấy là Claire Clairmont, bác sĩ riêng của Byron là John Polidori – tới một bữa tiệc nho nhỏ.
Khi tìm kiếm thứ gì đó để giải trí cho đến khi tạnh mưa, cả nhóm bắt đầu đọc Fantasmagoriana, một tuyển tập truyện ma Đức đã được dịch sang tiếng Pháp. Byron đề nghị mỗi người trong số họ viết một câu chuyện tương tự và họ đồng ý (ngoại trừ Clairmont). Tuy nhiên, Shelley nhanh chóng bỏ cuộc, Byron đã viết một đoạn sau đó được xuất bản cùng với bài thơ Mazeppa của ông. Câu chuyện của Godwin đã trở thành hạt giống cho cuốn tiểu thuyết Frankenstein kinh điển (1818) của bà.
Tác phẩm của Byron kể về một nhân vật tên là Augustus Darvell đi cùng người kể chuyện đến Türkiye hiện đại, nơi anh ta chết sau khi người kể chuyện hứa sẽ không tiết lộ cái chết của mình cho bất kỳ ai. Không có gợi ý về chủ nghĩa ma cà rồng hay các hiện tượng siêu nhiên nhưng Polidori tuyên bố rằng Byron sẽ tiếp tục câu chuyện với việc người kể chuyện trở về nhà để tìm Darvell chưa chết và vẫn “đang hoạt động trong xã hội”.
Hai năm sau, đoạn văn của Polidori được hoàn thành và gửi đến một nhà xuất bản ở Anh tên là Henry Colburn. Trong phiên bản The Vampyre chính thức, Augustus Darvell trở thành Lord Ruthven.
Tuy nhiên, các bằng chứng gần đây hơn cho thấy Polidori đã viết The Vampyre vào cuối năm 1819 – khác xa với thời gian ông làm việc với Byron. Có thể nội dung cuốn sách chỉ dựa trên những ký ức mơ hồ của ông về nội dung câu chuyện của Byron và đây là một cách để thu hút sự quan tâm đến ấn phẩm sắp tới khi “ké fame” chính sự kiện văn học đã tạo ra Frankenstein.
Dù chuyện gì đã xảy ra thì câu chuyện vẫn được đăng trên tạp chí The New Monthly Magazine năm 1819 với tựa đề The Vampyre: A Tale by Lord Byron. Ngay sau đó, Polidori đã viết thư cho nhà xuất bản nói rằng đã xảy ra sai sót “liên quan đến câu chuyện về The Vampyre, nó không phải của Lord Byron mà hoàn toàn do tôi viết” và yêu cầu tạp chí đính chính.
Lúc đó Byron đang sống ở Venice cũng thẳng thừng phủ nhận việc viết The Vampyre.
Vampyre và xa hơn
Mọi thứ xung quanh việc xuất bản The Vampyre đều là một vụ bê bối lớn và sự nghiệp của Polidori đã bị hủy hoại. Tuy nhiên, câu chuyện của ông đã thành công. Nó được in và tái bản như một tác phẩm đích thực của Byron trong nhiều thập kỷ đồng thời được dịch và đọc rộng rãi trên lục địa châu Âu, tạo ra nhiều lần tái bản và ấn bản quốc tế. Và mặc dù nó có thể không phải là tác phẩm văn xuôi về những kẻ hút máu duy nhất vào thời điểm đó nhưng nó vẫn đi chệch khỏi chuẩn mực mà nhiều người thời đó thường tưởng tượng về ma cà rồng.
Ma cà rồng trong văn học và truyện dân gian thời đó là những sinh vật “xù xì, hôi hám và hoang dại” chuyên săn lùng các thành viên trong gia đình, hàng xóm và gia súc của chúng. Polidori đã nâng ma cà rồng lên hàng quý tộc, phát động một cơn sốt ma cà rồng mà sau hai thế kỷ vẫn giữ được khả năng thu hút người đọc. Nhân vật ma cà rồng Lord Ruthvenđẹp trai, nhẫn tâm, địa vị cao, khả năng di chuyển cực nhanh, giàu có và ham muốn tình dục sắc bén.
Sau khi The Vampyre được xuất bản, thậm chí còn có nhiều câu chuyện về ma cà rồng hơn, một số trong đó đưa ra quan điểm riêng về sinh vật này. Edgar Allan Poe có lẽ đã lấy cảm hứng từ truyền thuyết về ma cà rồng khi viết truyện Berenice xuất bản năm 1835 và Sự sụp đổ của ngôi nhà Usher xuất bản năm 1839. Varney the Vampire, đăng nhiều kỳ trong các tập sách nhỏ từ năm 1845 đến năm 1847, đã đưa ra khái niệm về ma cà rồng có “răng nanh” sắc nhọn. Một số học giả hiện đại tuyên bố đã tìm thấy mô típ ma cà rồng trong tiểu thuyết Đồi Gió Hú của Emily Brontë năm 1847 và Carmilla của Sheridan Le Fanu – câu chuyện về một ma cà rồng đồng tính nữ – xuất hiện dưới dạng truyện nhiều tập vào năm 1872.
Stoker bị ảnh hưởng bởi nhiều tác phẩm về ma cà rồng trong thời kì này, đặc biệt là Carmilla. Khi ông đi nghỉ ở thị trấn ven biển Whitby của Anh vào năm 1890, bầu không khí của ngôi làng, những sự kiện, ngày lễ và nghiên cứu mà ông thực hiện tại thư viện địa phương – nơi ông tình cờ nhìn thấy từ Dracula trong một cuốn sách – tất cả đều ảnh hưởng đến câu chuyện của ông. Một phiên bản khác cho rằng Stoker đã gặp một nhà văn và nhà ngôn ngữ học người Hungary tên là Ármin Vámbéry, người đã kể cho Stoker những câu chuyện đen tối về Transylvania – mặc dù một số học giả hiện đại tin rằng ảnh hưởng của Vámbéry đối với Stoker và câu chuyện của ông là không có thực.
Sau Stoker, Dracula trở thành ma cà rồng trong những câu chuyện, những bộ phim, những đêm sương mù và cả những cơn ác mộng của chúng ta.
Bạn có thể đọc thêm:
Tớ muốn nghe từ các bạn về bài viết này để cải thiện hơn, các bạn có thể cho tớ biết ý kiến được không?