Lễ hội Hanukkah là một ngày lễ quan trọng của người Do Thái với hoạt động thắp 8 cây nến và những nghi lễ kiêng kị khắt khe. Cùng tìm hiểu về Lễ Hội Thắp Nến Hanukka độc đáo này nhé.
Lễ hội Hanukka là gì?
Hanukka là một lễ hội truyền thống kéo dài trong 8 ngày của dân tộc Do Thái. Lễ hội Hanukka bắt đầu vào ngày thứ 25 của tháng Kislev (tháng thứ ba của năm dân sự và tháng thứ chín của năm giáo hội theo lịch Do Thái). Bởi vậy ngày này không cố định, có thể là bất cứ ngày nào ở khoảng giữa tháng 11 đến cuối tháng 12 hàng năm.
Lễ hội Hanukkah 2020 sẽ bắt đầu vào thứ năm, ngày 10 tháng 12 và kết thúc vào tối thứ sáu, ngày 18 tháng 12.
Lễ hội Hanukka có đặc điểm là mỗi gia đình Do Thái sẽ thắp sáng những ngọn nến của một cây nến có chín nhánh, được gọi là menorah (hay hanukkiah). Một nhánh thường được đặt trên hoặc dưới những nhánh khác và ngọn nến của nó được dùng để thắp sáng tám ngọn nến còn lại. Ngọn nến chính giữa độc đáo này được gọi là shamash (tiếng Do Thái : שַׁמָּשׁ có nghĩa là “người phục vụ”). Mỗi đêm, thêm một ngọn nến được thắp sáng bởi shamash cho đến khi tất cả tám ngọn nến được thắp sáng cùng nhau trong đêm cuối cùng của lễ hội.
Nguồn gốc và ý nghĩa của từ Hanukka
Hanukka viết theo chữ Do Thái là חֲנוּכָּה, phát âm là [χanuˈka] bằng tiếng Do Thái hiện đại. Còn tiếng Anh sẽ phát âm từ Hanukka là [hɑːnəkə] (ha-nờ-kờ).
Chữ Hanukka trong tiếng Do Thái có nghĩa là “dâng tặng/cống hiến”. Có nhiều giả thuyết tôn giáo được đưa ra để giải thích cho từ này:
- Hanukka có thể được chia nhỏ thành חנו כ”ה, có nghĩa là “[họ] nghỉ ngơi [vào] ngày 25”, ám chỉ sự kiện người Do Thái ngừng chiến đấu vào ngày 25 của tháng Kislev, cũng chính là ngày bắt đầu lễ hội Hanukka.
- חנוכה (Hanukkah) cũng là từ viết tắt trong tiếng Do Thái của ח נ רות ו הלכה כ בית ה לל – “Tám ngọn nến, và halakha giống như Ngôi nhà của Hillel”. Đây là ám chỉ đến sự bất đồng giữa hai trường phái tư tưởng giáo sĩ – Nhà Hillel và Nhà Shammai đối với thứ tự thích hợp để thắp sáng ngọn lửa Hanukkah. Shammai cho rằng nên thắp 8 ngọn nến vào đêm đầu tiên, bảy ngọn nến vào đêm thứ hai, và cứ tiếp tục như vậy xuống một ngọn vào đêm cuối cùng (bởi vì phép màu là lớn nhất vào ngày đầu tiên). Hillel lại cho rằng bắt đầu với một ngọn nến và thắp thêm một ngọn mỗi đêm, lên đến 8 ngọn vào đêm thứ 8 (bởi vì phép màu cứ lớn dần lên mỗi ngày). Và người Do Thái áp dụng quan điểm của Hillel với việc thắp từng ngọn nến từ 1 đến 8 trong 8 đêm liền.
Lịch sử hình thành Lễ hội thắp nến Hanukka
Ngày lễ Hanukka được tạo ra nhằm đánh dấu ngày người dân Do Thái giành lại Jerusalem và Ngôi đền thiêng thứ 2 từ tay vương quốc Seleukos vào năm 168 trước CN.
Các sự kiện truyền cảm hứng cho ngày lễ Hanukkah diễn ra trong một giai đoạn đặc biệt hỗn loạn của lịch sử Do Thái. Khoảng năm 200 trước Công nguyên, Antiochus IV Epiphanes đã bác bỏ các luật lệ và tôn giáo của người Do Thái, bắt buộc người Do Thái phải thờ các vị thần Hy Lạp. Vào năm 168 trước Công nguyên, binh lính của Antiochus IV đã tấn công Jerusalem, tàn sát hàng nghìn người và xúc phạm Đền thờ thứ hai linh thiêng bằng cách dựng một bàn thờ thần Zeus và hiến tế lợn trong các bức tường thiêng của đền thờ.
Hành động áp bức này đã vấp phải sự phản đối và nổi dậy của người Do Thái, do linh mục Do Thái Mattathias và năm người con trai của ông lãnh đạo. Khi Matthathias qua đời vào năm 166 TCN, con trai của ông là Judah, được gọi là Judah Maccabee đã lên nắm quyền lãnh đạo. Và trong vòng 2 năm, người Do Thái đã thành công đánh đuổi người Syria khỏi Jerusalem. Judah kêu gọi các môn đồ của mình dọn dẹp Đền thờ thứ hai, xây dựng lại bàn thờ và thắp sáng menorah của nó — chiếc chân đèn bằng vàng có bảy nhánh tượng trưng cho tri thức và sự sáng tạo và được đốt cháy hàng đêm.
Và một truyền thuyết được lưu giữ đến ngày nay đã kể về “phép màu” của Hanukka. Khi Judah Maccabee và các môn đồ xây dựng lại Ngôi đền thứ 2, họ không có đủ dầu oliu để thắp sáng cây đèn vàng trong 1 ngày. Nhưng điều kỳ diệu là cây đèn vẫn cháy sáng trong 8 đêm liền, để thời gian để Judah tìm được nguồn dầu tiếp ứng. Đây cũng chính là cảm hứng cho lễ hội Hanukka diễn ra trong 8 ngày đêm với 8 cây nến được thắp sáng mỗi đêm.
Những hoạt động truyền thống của lễ hội Hanukka
Điểm đặc biệt và quan trọng nhất của Lễ hội Thắp Nến Hanukka chính là cây nến 9 nhánh Menorah. Ngày đầu tiên của lễ hội, ngọn nến chính giữa – shamash (“người phục vụ”) được thắp lên và thắp sáng ngọn nến đầu tiên. Những lời chúc phúc đặc biệt được đọc theo một giai điệu truyền thống trước khi ngọn nến menorah được thắp lên, và các bài hát truyền thống của người Do Thái sẽ được hát sau đó.
Các ngày thứ 2, 3…đến ngày thứ 8 đều như vậy, mỗi khi một menorah được thắp sáng là những lời chúc phúc, những bài hát được vang lên trong những ngôi nhà.
Cây nến Menorah được thắp sáng và được đặt ở cửa ra vào hoặc cửa sổ như một lời nhắc nhở những người khác về phép màu đã truyền cảm hứng cho ngày lễ.. Menorah cũng được thắp sáng trong các giáo đường Do Thái và những nơi công cộng khác. Trong những năm gần đây, hàng nghìn menorah khổ lồ đã mọc lên trước các tòa thị chính thành phố và các tòa nhà lập pháp cũng như trong các trung tâm thương mại và công viên trên khắp thế giới.
Người Do Thái sẽ đọc lời cầu nguyện Hallel đặc biệt hàng ngày, và thêm V’Al HaNissim trong các lời cầu nguyện cùng lời tạ ơn sau bữa ăn, để dâng lời ca ngợi và cảm tạ Đức Chúa Trời.
Bài hát Hanukkah:
Món ăn truyền thống của lễ hội Hanukka
Bởi vì truyền thuyết về phép màu của Hanukah liên quan đến dầu nên món ăn truyền thống của Lễ hội thắp nến này cũng thường có những món ăn chiên, rán. Bánh khoai tây (được gọi là latkes) trang trí với sốt táo hoặc kem chua và bánh rán nhân mứt (sufganiyot) đặc biệt phổ biến ở nhiều hộ gia đình Do Thái.
Trò chơi truyền thống của lễ hội Hanukka
Theo thông lệ, bạn có thể chơi với con quay 4 mặt được gọi là dreidel. Con quay dreidel gồm có các chữ cái tiếng Do Thái: nun, gimmel, hei và shin – viết tắt của nes gadol hayah sham (một phép màu tuyệt vời đã xảy ra ở đó). Trò chơi thường được chơi để lấy tiền xu, quả hạch hoặc những thứ khác, thắng hoặc thua dựa trên chữ cái mà dreidel tiếp đất khi nó được quay. Ngoài ra các thành viên trong gia đình Do Thái cũng trao đổi, tặng quà cho nhau vào ngày lễ này.
Trong những thập kỷ gần đây, đặc biệt là ở Bắc Mỹ, Hanukkah đã bùng nổ thành một hiện tượng thương mại lớn, phần lớn là do nó rơi vào gần hoặc trùng với Giáng Sinh. Tuy nhiên, từ góc độ tôn giáo, đây vẫn là một ngày lễ tương đối nhỏ không hạn chế việc đi làm, đi học hoặc các hoạt động khác.
