Cuốn trôi trong biển tin xấu: Doom-scrolling là gì và cách thoát khỏi nó

Trong thời đại mà chỉ cần một cú lướt nhẹ, chúng ta có thể truy cập vào hàng loạt thông tin từ khắp nơi trên thế giới, hành vi doom-scrolling đã trở nên phổ biến hơn bao giờ hết. Doom-scrolling là thuật ngữ mô tả việc cuộn liên tục qua các nội dung tiêu cực, nhất là trên các nền tảng mạng xã hội hoặc các trang tin tức. Tưởng chừng như đây là cách để nắm bắt thông tin nhanh chóng, nhưng thực tế, doom-scrolling lại khiến chúng ta càng thêm căng thẳng và lo lắng. Vậy, doom-scrolling là gì? Tại sao nhiều người lại rơi vào “vòng xoáy” này và nó có ảnh hưởng như thế nào đến sức khỏe tinh thần của chúng ta? Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng nhau tìm hiểu sâu về hiện tượng doom-scrolling và những cách để hạn chế thói quen này.

Doom-scrolling là gì?

Doom-scrolling là một thuật ngữ kết hợp từ “doom” (nghĩa là sự tiêu cực, diệt vong) và “scrolling” (hành động cuộn nội dung trên các thiết bị di động hoặc máy tính). Doom-scrolling đề cập đến thói quen cuộn không ngừng trên các trang mạng xã hội, báo chí hoặc các ứng dụng đọc tin để xem những tin tức, thông tin tiêu cực. Hành vi này thường kéo dài và trở thành một thói quen khó dứt, đặc biệt là trong bối cảnh mà tin tức tiêu cực ngày càng tràn ngập.

Doom-scrolling dễ xảy ra nhất khi chúng ta tiếp cận các thông tin về các sự kiện toàn cầu như thiên tai, dịch bệnh, khủng hoảng chính trị hay các tin tức mang tính “giật gân”. Mặc dù việc cập nhật thông tin là cần thiết nhưng khi chúng ta liên tục tiếp xúc với những tin tức tiêu cực, não bộ sẽ dần cảm thấy bị quá tải và dễ rơi vào trạng thái căng thẳng, thậm chí dẫn đến lo âu và trầm cảm.

Tại sao chúng ta dễ bị cuốn vào doom-scrolling?

Doom-scrolling không chỉ là một hành vi vô thức mà còn được thúc đẩy bởi những yếu tố tâm lý và môi trường mà chúng ta sống trong thời đại số. Dưới đây là ba lý do chính khiến doom-scrolling trở nên phổ biến và khó dứt bỏ:

Cơ chế tâm lý và phản ứng của bộ não

Bộ não của chúng ta có xu hướng nhạy cảm với những thông tin tiêu cực, do đó khi thấy các tin tức xấu, chúng ta thường bị kích thích và tiếp tục theo dõi. Đây là một phần của bản năng sinh tồn giúp con người tồn tại và nhận diện các mối nguy hiểm tiềm ẩn. Tuy nhiên, khi doom-scrolling trở thành thói quen, nó có thể khiến não bộ rơi vào trạng thái căng thẳng, làm tăng nguy cơ lo âu và mệt mỏi về tinh thần.

Thiết kế “cuốn hút” của mạng xã hội

Các nền tảng mạng xã hội như Facebook, Twitter, TikTok đều được thiết kế nhằm tối ưu hóa thời gian người dùng tương tác. Những thuật toán ưu tiên hiển thị nội dung mà chúng ta có khả năng tương tác nhiều nhất và tin tức tiêu cực thường tạo ra những cảm xúc mạnh mẽ, dễ dẫn đến tương tác. Nhờ các thuật toán, các nội dung tiêu cực dần chiếm ưu thế trong nguồn cấp tin của chúng ta, khiến cho hành vi doom-scrolling dễ xảy ra và khó kiểm soát.

Nỗi sợ bỏ lỡ thông tin (FOMO – Fear of Missing Out)

Nỗi sợ bỏ lỡ thông tin – hay FOMO – là yếu tố khác làm chúng ta khó rời khỏi doom-scrolling. Trong thời điểm xảy ra các sự kiện lớn như khủng hoảng, thiên tai hoặc dịch bệnh, chúng ta dễ cảm thấy cần cập nhật liên tục để không bị bỏ lỡ bất kỳ tin tức quan trọng nào. FOMO khiến chúng ta càng ngày càng bị cuốn vào hành vi doom-scrolling, làm tăng nguy cơ căng thẳng và giảm chất lượng cuộc sống.

Hậu quả của doom-scrolling

Doom-scrolling không chỉ tiêu tốn thời gian mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe tinh thần và thể chất của chúng ta. Dưới đây là một số hậu quả tiêu cực mà doom-scrolling có thể gây ra.

Tác động tiêu cực đến sức khỏe tinh thần

Doom-scrolling có thể làm tăng cảm giác lo âu, căng thẳng và thậm chí dẫn đến trầm cảm. Khi chúng ta tiếp xúc liên tục với những thông tin tiêu cực, não bộ sẽ dần trở nên quá tải. Điều này khiến cảm giác chán nản, lo âu gia tăng và nếu không kiểm soát, nó có thể gây ra những ảnh hưởng sâu sắc đến sức khỏe tinh thần.

Giảm năng suất và khả năng tập trung

Một trong những hệ quả rõ ràng của doom-scrolling là nó khiến chúng ta mất rất nhiều thời gian mà không nhận ra. Chúng ta dễ bị cuốn vào chuỗi nội dung tiêu cực mà không kiểm soát được thời gian, khiến công việc, học tập bị gián đoạn. Hơn nữa, khi tâm trí đầy ắp các thông tin tiêu cực, chúng ta sẽ khó tập trung vào những việc quan trọng khác.

Ảnh hưởng xấu đến giấc ngủ

Doom-scrolling thường diễn ra vào buổi tối trước khi đi ngủ, và việc liên tục tiếp xúc với các thông tin tiêu cực có thể kích thích thần kinh và làm chúng ta khó thư giãn. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ mà còn làm giảm khả năng tái tạo năng lượng cho ngày hôm sau. Tình trạng thiếu ngủ kéo dài có thể dẫn đến mệt mỏi, giảm năng suất, và các vấn đề sức khỏe khác.

Cách nhận biết khi bạn đang doom-scroll

Để thoát khỏi vòng xoáy doom-scrolling, bước đầu tiên là nhận diện được khi nào mình đang bị cuốn vào hành vi này. Dưới đây là một số dấu hiệu phổ biến giúp bạn nhận biết rằng mình có thể đang doom-scroll:

Khó dừng lại khi lướt tin tức hoặc mạng xã hội

Khi doom-scroll, bạn có thể nhận thấy mình cuộn tin tức liên tục, đặc biệt là khi gặp các bài viết hoặc tin tức tiêu cực, vô giá trị. Dù đã đọc được rất nhiều nội dung, bạn vẫn cảm thấy chưa đủ và muốn tiếp tục tìm thêm thông tin.

Tâm trạng lo âu hoặc căng thẳng sau khi lướt mạng xã hội

Nếu bạn cảm thấy lo lắng, căng thẳng hoặc buồn bã sau khi lướt qua các nội dung trên mạng xã hội hoặc các trang tin tức, đó có thể là dấu hiệu của doom-scrolling. Những tin tức tiêu cực liên tục có thể tạo ra những cảm xúc tiêu cực và khiến tâm trạng trở nên tồi tệ.

Sử dụng thời gian nhiều hơn dự kiến trên mạng xã hội

Một trong những dấu hiệu rõ ràng nhất là bạn dành nhiều thời gian cho việc doom-scroll hơn dự định. Ban đầu bạn có thể chỉ muốn cập nhật nhanh nhưng sau đó nhận ra rằng mình đã dành hàng giờ cho việc cuộn qua các tin tức tiêu cực mà không thể dừng lại.

Cảm giác “nghiện” thông tin tiêu cực

Doom-scrolling có thể tạo ra cảm giác “nghiện” với những thông tin tiêu cực. Bạn có thể cảm thấy cần phải cập nhật thường xuyên, không muốn bỏ lỡ tin tức. Cảm giác này sẽ khiến bạn tiếp tục doom-scroll, ngay cả khi biết rằng hành vi này ảnh hưởng xấu đến tinh thần.

Làm thế nào để thoát khỏi doom-scrolling?

Doom-scrolling có thể trở thành thói quen khó bỏ, nhưng vẫn có những cách hiệu quả giúp bạn kiểm soát và ngừng lại hành vi này. Dưới đây là những biện pháp hữu ích để giảm thiểu doom-scrolling và xây dựng một thói quen sử dụng mạng lành mạnh hơn.

Thiết lập giới hạn thời gian cho mạng xã hội

Việc giới hạn thời gian sử dụng mạng xã hội là một bước quan trọng để thoát khỏi doom-scrolling. Bạn có thể sử dụng các ứng dụng hẹn giờ hoặc cài đặt giới hạn thời gian cho các ứng dụng mạng xã hội trên điện thoại của mình. Khi đặt ra thời gian cố định, bạn sẽ có ý thức ngừng lại và dành thời gian cho các hoạt động khác.

Xây dựng thói quen lành mạnh thay thế

Thay vì doom-scroll, hãy tìm kiếm các hoạt động lành mạnh hơn như đọc sách, nghe nhạc, tập thể dục, hoặc đi dạo. Những hoạt động này không chỉ giúp bạn thư giãn mà còn tăng cường sức khỏe tinh thần và thể chất. Đặc biệt, thể dục và mindfulness (chánh niệm) là những cách rất tốt để giảm căng thẳng và cải thiện tâm trạng.

Lựa chọn nguồn tin tức đáng tin cậy và đa dạng

Thay vì chỉ theo dõi các kênh mạng xã hội với nội dung tiêu cực, bạn có thể lựa chọn các nguồn tin tức đáng tin cậy và có nội dung tích cực hơn. Việc cập nhật tin tức từ các nguồn tin khác nhau giúp bạn có cái nhìn đa chiều và tránh bị cuốn vào các thông tin gây hoang mang.

Thực hành mindfulness (chánh niệm)

Mindfulness là kỹ năng nhận thức về bản thân và các hành vi của mình. Khi bạn bắt đầu doom-scroll, hãy dừng lại và tự hỏi bản thân: “Tại sao mình lại lướt tiếp?”, “Mình đang cảm thấy thế nào?”. Việc tự nhận thức này giúp bạn ý thức rõ ràng hơn và dễ dàng dừng lại trước khi bị cuốn vào doom-scrolling quá sâu.

Tìm kiếm sự hỗ trợ nếu cần thiết

Nếu bạn cảm thấy khó dừng lại hoặc nhận ra rằng doom-scrolling đã ảnh hưởng tiêu cực nghiêm trọng đến cuộc sống của mình, hãy cân nhắc tìm kiếm sự hỗ trợ từ các chuyên gia tâm lý. Họ có thể giúp bạn hiểu rõ hơn về hành vi của mình và hướng dẫn những cách lành mạnh để kiểm soát stress và lo âu.

Kết luận

Doom-scrolling có thể là một thói quen khó bỏ, nhưng việc nhận diện và thay đổi thói quen này là hoàn toàn khả thi. Bằng cách hiểu rõ hơn về doom-scrolling, nhận biết các dấu hiệu và áp dụng những phương pháp hiệu quả, bạn có thể bảo vệ sức khỏe tinh thần của mình và tận hưởng cuộc sống một cách lành mạnh hơn. Hãy bắt đầu từ những bước nhỏ, như thiết lập giới hạn thời gian hay tìm kiếm các hoạt động thay thế, để dần dần kiểm soát hành vi doom-scrolling và tạo nên một lối sống tích cực hơn.

Bạn có thể quan tâm:

• In-group Bias (Thiên vị nhóm) là gì?
• Fight or Flight là gì? Bạn biết gì về cơ chế chiến đấu hoặc bỏ chạy của cơ thể người?

Xem thêm

30 Câu Chúc Ngày 20/11 ý nghĩa, đơn giản tặng Thầy Cô mới nhất

Ngày Nhà Giáo Việt Nam 20/11 là dịp để học sinh, sinh viên cũng như phụ huynh bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến những người thầy, người cô tận tận sâu với sự nghiệp "trồng người." Dưới đây là 30 câu chúc ý nghĩa ngày 20/11 và sâu lắng để tri ân thầy cô trong ngày đặc ...