Bạn có biết trong một số thực phẩm thường gặp có chứa một chất tên là tyramine có thể gây tăng huyết áp, thậm chí rất nguy hiểm đối với những người mắc bệnh đặc biệt? Hãy cùng khám phá tyramine là gì và thực phẩm nào nên tránh nhé!
Tyramine là gì và có ảnh hưởng như thế nào đến cơ thể chúng ta?
Tyramine là một chất thuộc nhóm amin, là sản phẩm được tạo ra khi phân hủy loại axit amin có tên là tyrosine. Chất này tồn tại tự nhiên trong cơ thể người cũng như một số thực phẩm có nguồn gốc thực vật lẫn động vật.
Tyramine có tác dụng điều chỉnh huyết áp. Nếu bạn đang mắc chứng đau nửa đầu hoặc dùng các loại thuốc ức chế monoamine oxidase (MAOI) thì có thể đã nghe nói về “chế độ ăn không có tyramine”. Thuốc MAOI có tác dụng ức chế monoamine oxidase, là một loại enzyme phân hủy tyramine dư thừa trong cơ thể, do đó kết quả là làm tăng tích tụ tyramine.
Khi xuất hiện tyramine trong cơ thể quá nhiều sẽ làm tăng các chất đóng vai trò hormone và dẫn truyền thần kinh bao gồm dopamine, norepinephrine và epinephrine. Chúng kích hoạt phản ứng của cơ thể để đối phó với stress, dẫn đến tăng huyết áp và nhịp tim.
Hầu hết mọi người đều có thể ăn các thực phẩm chứa tyramine mà không gặp tác dụng phụ đáng kể nào. Tuy nhiên các hormone nói trên gây tăng huyết áp và có thể đe dọa tính mạng nếu được tiết ra quá nhiều.
Nhóm người nào nên áp dụng chế độ ăn ít tyramine?
Tyramine trong thực phẩm có thể tương tác với các loại thuốc trị bệnh và ảnh hưởng đến tác dụng của thuốc trong cơ thể. Ví dụ một số thuốc MAOI dùng để chống trầm cảm và điều trị bệnh Parkinson có thể gây tích tụ tyramine, nếu ăn thêm thực phẩm chứa chất này có thể gây tác dụng phụ.
MAOI là nhóm thuốc chống trầm cảm hiệu quả, nhưng ngày càng được thay thế bằng các thuốc mới an toàn hơn và ít tác dụng phụ hơn. Tuy vậy MAOI vẫn là lựa chọn tốt đối với một số người, có thể làm giảm trầm cảm khi các phương pháp điều trị khác không thành công.
Một số loại MAOI được sử dụng cho bệnh trầm cảm bao gồm:
- Isocarboxazid
- Phenelzine
- Selegiline
- Tranylcypromine
Theo Mayo Clinic, nếu dùng thuốc MAOI đồng thời ăn thực phẩm giàu tyramine, nồng độ chất này trong máu có thể tăng cao nhanh chóng làm cho huyết áp tăng đột biến rất nguy hiểm, phải điều trị khẩn cấp. Do đó nên tránh các thực phẩm nhiều tyramine nếu đang dùng thuốc này, thậm chí có thể phải tiếp tục áp dụng chế độ ăn ít tyramine kéo dài vài tuần sau khi ngưng thuốc.
Ngoài ra, nếu cơ thể không có khả năng phân hủy các amin như tyramine hoặc histamine sẽ xuất hiện phản ứng giống như dị ứng, được gọi là hiện tượng “không dung nạp amin”.
Phần lớn những người không dung nạp amin sẽ thấy ảnh hưởng của tyramine khi ăn nhiều thực phẩm chứa chất này. Nếu nghi ngờ cơ thể mình nhạy cảm với tyramine hoặc nếu đang dùng thuốc MAOI và gặp triệu chứng bất thường thì hãy nói với bác sĩ để được tư vấn.
Các dấu hiệu thường gặp khi huyết áp tăng nhanh và nguy hiểm (được gọi là cơn tăng huyết áp) bao gồm:
- Đau đầu dữ dội
- Buồn nôn và nôn ói
- Đổ mồ hôi, tâm trạng lo lắng, hoảng sợ
- Chảy máu cam
- Tim đập nhanh
- Đau tức ngực
- Mắt nhìn mờ
- Khó thở
- Một số trường hợp hiếm gặp, huyết áp tăng nghiêm trọng có thể dẫn đến chảy máu trong não (đột quỵ xuất huyết não)
Nếu bạn đang hoặc sắp dùng thuốc MAOI, hãy hỏi bác sĩ về các loại thực phẩm cần tránh và phải làm gì nếu vô tình ăn hoặc uống những thứ có nhiều tyramine. Để điều trị chứng đau nửa đầu migraine, nhiều bác sĩ khuyên người bệnh nên thử chế độ ăn ít tyramine. Tuy nhiên hiệu quả của phương pháp này chưa được khoa học chứng minh.
Thực phẩm nào chứa nhiều tyramine?
Nếu bạn thuộc nhóm nhạy cảm hoặc đang dùng thuốc MAOI thì tốt nhất nên hạn chế các thực phẩm và đồ uống giàu tyramine để giảm nguy cơ tích tụ chất này gây hại cho cơ thể.
Các thực phẩm có hàm lượng tyramine cao là đồ lên men, đồ muối, đồ để lâu và những thứ đã hư hỏng. Tyramine xuất hiện tự nhiên với lượng nhỏ trong các thực phẩm chứa protein. Khi để lâu hàm lượng của nó sẽ tăng lên, ngoài ra còn phụ thuộc vào phương pháp chế biến và bảo quản khác nhau. Đặc biệt là không thể giảm lượng tyramine trong thực phẩm bằng cách nấu chín.
Một số thực phẩm cụ thể có chứa nhiều tyramine là:
- Phô mai có hương vị mạnh hoặc để lâu năm như Cheddar, Gorgonzola, Stilton, Camembert hay phô mai xanh
- Các món thịt cá được hun khói hoặc ướp muối để bảo quản lâu, thịt đã qua chế biến
- Đồ uống có cồn, nhất là bia tự làm tại nhà
- Một số loại trái cây quá chín (chuối, bơ) hoặc trái cây khô như nho, mận
- Một số loại đậu
- Một số loại đồ chấm như xì dầu, xốt teriyaki, mắm cá, mắm tôm
- Đồ muối chua hay muối mặn như dưa cải muối, kimchi, trứng cá muối
- Bánh mì bột chua
- Đậu nành và các sản phẩm làm từ đậu nành, đặc biệt là nếu lên men như miso, đậu phụ, tempeh. Một số loại đậu phụ đặc biệt được lên men như món “đậu phụ thối”.
Thực phẩm có hàm lượng tyramine vừa phải:
- Một số loại phô mai làm từ sữa tiệt trùng chứa ít tyramine hơn như phô mai Mỹ, Parmesan, Havarti, Brie, Ricotta, Cottage, phô mai kem
- Quả bơ
- Cá cơm
- Quả mâm xôi
- Rượu vang
- Các loại đồ uống có caffeine cũng có thể chứa tyramine, bác sĩ có thể khuyên người bệnh hạn chế nếu đang dùng thuốc MAOI.
Thực phẩm chứa ít tyramine:
- Các loại thịt gia súc, gia cầm và cá ở dạng tươi, đông lạnh và đóng hộp đều được chấp nhận trong chế độ ăn ít tyramine.
Làm cách nào để hạn chế lượng tyramine trong chế độ ăn hằng ngày?
Nguyên tắc chung là hãy luôn cẩn thận khi lựa chọn, bảo quản và chế biến thực phẩm:
- Các thực phẩm tươi nên ăn ngay trong vòng 2 ngày sau khi mua, đặc biệt đối với thịt cá nên ăn trong ngày hoặc đông lạnh ngay nếu chưa dùng hết
- Đọc kỹ bảng thành phần và hướng dẫn sử dụng của các loại thực phẩm, đồ uống
- Không dùng thực phẩm đã để lâu, hư hỏng, hạn chế ăn đồ lên men và đồ muối.
- Không rã đông thực phẩm ở nhiệt độ phòng, thay vào đó nên rã đông trong tủ lạnh hoặc lò vi sóng
- Các loại thịt đóng hộp hoặc đông lạnh nên ăn ngay sau khi mở
- Nhớ rằng quá trình nấu nướng không thể làm giảm lượng tyramine trong thực phẩm
- Thận trọng khi ăn ở ngoài vì không thể biết thực phẩm ở hàng quán đã được bảo quản như thế nào
Tổng kết
Tyramine tích tụ trong cơ thể có liên quan đến chứng đau nửa đầu và tăng huyết áp, có thể rất nguy hiểm ở những người dùng thuốc MAOI chữa trầm cảm. Nếu bạn bị đau nửa đầu, không dung nạp với amin hoặc dùng thuốc MAOI thì nên áp dụng chế độ ăn ít tyramine, nhưng hãy nói chuyện với bác sĩ để kết hợp với dùng thuốc.
Mời bạn xem thêm những bài viết liên quan của BlogAnChoi:
- Đau đầu migraine là gì? Triệu chứng và cách điều trị ra sao?
- Sai lầm thường gặp khi nấu các món trứng – Cách làm đúng theo đầu bếp chuyên nghiệp là như thế nào?
- 10 loại thực phẩm không nên cho vào lò vi sóng – Hãy lưu ý để không gây nguy hiểm cho sức khỏe!
- Trứng luộc, trứng chiên, ốp la, lòng đào,… Món trứng nào giữ được dinh dưỡng tốt nhất theo khoa học?
- Bữa ăn trưa vào giờ nào là tốt nhất? Lời khuyên từ chuyên gia dinh dưỡng
Hãy đón xem BlogAnChoi mỗi ngày để nhận được nhiều thông tin thú vị bạn nhé!
