Về bản chất, những bí ẩn lịch sử rất khó giải đáp vì các nhân chứng thường đã chết từ lâu và bằng chứng quan trọng đã bị thất lạc theo thời gian. Đôi khi toàn bộ nền văn hóa đã biến mất, không để lại tài liệu nào giải thích những thành tựu đáng chú ý nhất của họ. Dưới đây là 15 bí ẩn lớn nhất lịch sử và hầu hết trong số đó vẫn chưa được giải đáp, cùng BlogAnChoi tìm hiểu nào.
- 1. Lăng mộ Cleopatra ở đâu?
- 2. Chuyện gì đã xảy ra trên tàu Mary Celeste?
- 3. Điều gì đã gây ra sự không đồng nhất?
- 4. Salish Sea
- 5. Những cái đầu Olmec được tạo ra như thế nào?
- 6. Chuyện gì đã xảy ra với Roald Amundsen?
- 7. DB Cooper là ai?
- 8. Chuyện gì đã xảy ra với những người gác hải đăng ở đảo Flannan?
- 9. Vua Arthur có thật không?
- 10. Chuyện gì đã xảy ra với thuộc địa Roanoke?
- 11. Bệnh đổ mồ hôi nước Anh là gì?
- 12. Đường Nazca dùng để làm gì?
- 13. Bản thảo Voynich nói gì?
- 14. Ai đã xây dựng Stonehenge?
- 15. Ai đã giết Thược Dược Đen?
1. Lăng mộ Cleopatra ở đâu?
Việc tìm ra nơi chôn cất của Cleopatra VII, người thường được coi là vị vua cuối cùng của triều đại Ptolemaic cai trị Ai Cập sau cái chết của Alexander Đại đế, pharaoh cuối cùng của Ai Cập chắc chắn sẽ là một trong những thành tựu khảo cổ học đỉnh cao trong lịch sử hiện đại.
Nhiều người tin rằng ngôi mộ của Cleopatra nằm bên cạnh cung điện của bà ở một khu vực của Alexandria cổ đại hiện đang chìm dưới biển Địa Trung Hải. Nếu đúng như vậy thì ngôi mộ có thể sẽ bị mất vĩnh viễn.
Nhưng một số nhà nghiên cứu đã để mắt đến Taposiris Magna, vị trí của một ngôi đền dành riêng cho Osiris, người cai trị vương quốc của người Ai Cập, gần vùng ngoại ô phía tây của Alexandria. Vì Cleopatra muốn liên kết bản thân và người tình La Mã của bà, Mark Antony, với Osiris và vợ của ông, Isis, nên một số người tin rằng có lý do rằng cả hai có thể được an táng ở đó.
Các cuộc khai quật tại Taposiris Magna vẫn được tiến hành vào năm 2023 và cho đến nay đã phát hiện ra 16 phòng chôn cất, xác ướp với lưỡi vàng, mặt nạ tang lễ, đồng xu khắc khuôn mặt của nữ hoàng huyền thoại và một đường hầm dài hơn 4000 feet nhưng không có dấu hiệu nào của Cleopatra.
Cuộc khai quật Taposiris Magna đã được biến thành một trải nghiệm du lịch thực tế với giá khởi điểm khoảng 21.000 USD mỗi người.
2. Chuyện gì đã xảy ra trên tàu Mary Celeste?
Con tàu Mary Celest biến mất không rõ nguyên nhân vào năm 1872 với 10 người trên tàu là một trong những bí ẩn hàng hải lâu dài nhất mọi thời đại.
Cuộc điều tra chính thức được tiến hành nhiều năm trước không đưa ra được lý do nào khiến thủy thủ đoàn bỏ rơi một con tàu có khả năng đi biển. Có ba mét rưỡi nước trong hầm và một máy bơm đã bị tháo dỡ, xuồng cứu sinh của con tàu đã biến mất. Nhưng con tàu vẫn an toàn và có thể hoạt động được khi người ta tìm thấy nó trôi dạt gần quần đảo Azores.
Năm 2006, một giáo sư hóa học tại Đại học College London cho rằng có một vụ nổ dạng sóng áp suất do hàng hóa trên tàu gây ra – khoảng 1.700 thùng cồn công nghiệp – và một tia lửa không xác định nào đó đã gây ra ít thiệt hại nhưng khiến thủy thủ đoàn sợ hãi phải bỏ chạy. Các nhà nghiên cứu khác đã bác bỏ lý thuyết này.
3. Điều gì đã gây ra sự không đồng nhất?
Vào năm 1869, nhà địa chất học và nhà thám hiểm người Mỹ John Wesley Powell đang làm việc ở Grand Canyon nhận thấy những tảng đá đáng lẽ phải dày hàng trăm mét chỉ còn lại có vài chục mét, rõ ràng là ở một số phần của khối đá có giá trị hơn một tỷ năm ở Grand Canyon đã biến mất. Vì khoảng thời gian bị mất ngay trước vụ nổ Cambri – thời kỳ mà quá trình tiến hóa dường như đã đạt tốc độ cao và sự sống trên Trái đất trở nên đa dạng một cách đột ngột và nhanh chóng – nên các nhà khoa học rất muốn biết thêm về nó.
Các tầng đá có rất nhiều khoảng trống, hay còn gọi là “sự không đồng nhất”, nhưng một tỷ năm là một khoảng thời gian lớn, ngay cả xét về thời gian địa chất. Sự bất thường ở Grand Canyon cũng được phát hiện ở những nơi khác trên thế giới.
Hai lý thuyết chính đã xuất hiện trong những năm gần đây. Giả thuyết đầu tiên cho rằng tảng đá bị mất đã bị các sông băng cuốn trôi cách đây vài trăm triệu năm, trong thời kỳ được gọi là Thời kỳ Quả cầu tuyết Trái đất. Giả thuyết khác cho rằng Rodinia, một siêu lục địa có trước Pangea và có khả năng cắt đi những vùng đất khổng lồ.
Một số nhà nghiên cứu tin rằng khi tảng đá bị mất tích được đưa vào các đại dương trên Trái đất, nó đã làm thay đổi tính chất hóa học của nước và gieo vào đó một lượng lớn khoáng chất và chất dinh dưỡng. Điều này có thể đã cung cấp cho các dạng sống ban đầu những tài nguyên mà chúng cần để phát triển những thứ hữu ích như vỏ sò và bộ xương, tạo tiền đề cho vụ nổ Kỷ Cambri.
4. Salish Sea
Năm 2007, một bé gái 12 tuổi tìm thấy một chiếc giày chạy bộ có chứa bàn chân người trên bãi biển British Columbia. Kể từ đó, hơn 20 bàn chân quái đản, hầu hết được buộc chặt trong giày thể thao, đã dạt vào bờ biển Hoa Kỳ và Canada. Các giả thuyết cho hiện tượng này bao gồm từ kẻ giết người hàng loạt đến người ngoài hành tinh).
Các nhà chức trách đã xác định rằng một số bàn chân thuộc về những người chết do tai nạn hoặc do tự tử. Nhưng nếu là hiện tượng tự nhiên thì tại sao lại chỉ là đôi chân? Tại sao nó lại bắt đầu xảy ra gần đây? Và tại sao chỉ có bờ biển xung quanh biển Salish?
Thi thể của các nạn nhân chết đuối có xu hướng chìm xuống, nơi mô mềm của họ bị các động vật sống ở đáy như cua và tôm hùm ăn mất. Nếu chúng được nhét bên trong giày chạy bộ hoặc giày đi bộ đường dài được làm bằng vật liệu nhẹ, nổi – công nghệ bắt đầu phát triển nhanh chóng vào khoảng thời gian bàn chân bắt đầu dạt vào bờ – thì chúng có khả năng nổi lên trên mặt nước, nơi biển Salish chảy vào. Sự kết hợp đặc biệt giữa địa lý, điều kiện gió và dòng chảy đưa chúng vào các bãi biển thay vì mang chúng ra đại dương.
5. Những cái đầu Olmec được tạo ra như thế nào?
Rất lâu trước khi người Maya và người Aztec xây dựng nền văn minh ở Trung Mỹ và Mexico, khu vực này là quê hương của người Olmec, một xã hội phát triển thịnh vượng vào khoảng 3200 đến 2400 năm trước.
Là nền văn minh vĩ đại đầu tiên của Trung Mỹ, người Olmec đôi khi được coi là “nền văn hóa mẹ” đã ảnh hưởng đến nhiều dân tộc sau này. Họ đã xây dựng một mạng lưới thương mại rộng khắp, các kỹ thuật ấn tượng, những tác phẩm nghệ thuật ngoạn mục bao gồm khoảng 17 đầu đá khổng lồ.
Bí ẩn về những cái đầu có hai phần. Đầu tiên, chúng cao khoảng 3m và nặng trung bình khoảng 8 tấn. Mỗi cái đầu được chạm khắc từ một tảng đá bazan núi lửa duy nhất, và mỗi tảng đá đó phải di chuyển hơn 50 dặm từ nơi xuất phát.
Hầu hết các nhà khảo cổ học cho rằng những cái đầu này là chân dung của những người cai trị Olmec đầy quyền lực. Về cách chúng di chuyển những quãng đường dài như vậy, một số giả thuyết đã được đưa ra, từ những con lăn bằng gỗ, những chiếc bè khổng lồ cho đến những con đường đắp cao tạm thời được xây dựng đặc biệt để vận chuyển chúng.
6. Chuyện gì đã xảy ra với Roald Amundsen?
Nhà thám hiểm huyền thoại người Na Uy Roald Amundsen là người đi đầu trong việc thám hiểm vùng cực. Amundsen biến mất trong một nhiệm vụ giải cứu khi cố gắng đến trợ giúp phi công và kỹ sư hàng không người Ý Umberto Nobile, người bị rơi khí cầu khi khám phá Bắc Cực vào năm 1928.
Máy bay của Amundsen được cho là đã rơi đâu đó quanh đảo Bear thuộc quần đảo Svalbard của Na Uy. Ngư dân đã tìm thấy thứ gì đó kỳ lạ trong khu vực vào năm 1933, nhưng vật thể đó đã rơi trở lại biển trước khi người ta vớt lên được. Số phận của Amundsen vẫn còn là một bí ẩn, nhưng đồ vật được tìm thấy ngay sau khi Amundsen mất tích có thể gợi ý một vụ tai nạn ở phía nam đảo Bear.
7. DB Cooper là ai?
DB Cooper là người duy nhất đã cướp một chiếc máy bay thương mại ở Hoa Kỳ và trốn thoát.
Một ngày trước Lễ Tạ ơn năm 1971, Cooper lên chuyến bay từ Portland, Oregon đến Seattle. Khoảng hơn 3 giờ chiều một chút, anh ta đưa cho một tiếp viên hàng không một tờ giấy nhắn, giơ quả bom được cho là của mình lên và yêu cầu 200.000 USD tiền mặt và bốn chiếc dù. Máy bay hạ cánh xuống Seattle, đổi hành khách và hầu hết các tiếp viên để lấy tiền chuộc của Cooper, rồi lại cất cánh.
Khi máy bay bay qua khu vực nào đó giữa Seattle và Reno, Cooper nhảy vào đêm mưa lạnh lẽo, bị gió thổi với vận tốc 200 dặm/giờ, không mang theo gì ngoài bộ đồ công sở, hai chiếc dù, và 200.000 USD (hơn 1,5 triệu USD theo thời giá hiện nay). Cuộc săn lùng tên tội phạm sau đó kéo dài 45 năm với 800 nghi phạm nhưng không bắt giữ được ai.
Vào năm 1980, một số tiền được tìm thấy gần sông Columbia khiến nhiều người nghi ngờ Cooper có lẽ đã nhảy dù xuống nước và chết, nhưng một nghiên cứu năm 2020 kiểm tra các loài tảo cát trên các tờ tiền thu hồi được cho thấy chúng đã tiếp xúc với nước vào khoảng tháng 5-6 chứ không phải tháng 11. Một giả thuyết thậm chí còn cho rằng Cooper là một phụ nữ chuyển giới tên là Barbara Dayton, qua đời năm 2002 ở tuổi 76.
8. Chuyện gì đã xảy ra với những người gác hải đăng ở đảo Flannan?
Vào tháng 12 năm 1900, một con tàu hơi nước đi ngang qua quần đảo Flannan thì thủy thủ đoàn nhận thấy ngọn hải đăng đã tối. Các cuộc tìm kiếm sau đó cho thấy những dấu hiệu của một cơn bão dữ dội đã xé toạc hòn đảo.
Cuộc điều tra sau đó cho rằng những người canh giữ hải đăng đã bị cuốn vào cơn bão và bị cuốn ra biển, nhưng vẫn còn những chi tiết không thể lí giải nổi, khiến nhiều thuyết âm mưu về câu chuyện này ngày càng được lan rộng và phong phú thêm.
9. Vua Arthur có thật không?
Có một sự đề cập mơ hồ đến một anh hùng huyền thoại tên là Arthur trong bài thơ Y Gododdin của xứ Wales có niên đại vào khoảng thế kỷ thứ 6 hoặc thứ 7. Câu chuyện vẫn tồn tại trong một vài phiên bản khác nhau được viết nhiều thế kỷ sau đó và chỉ một trong số đó đề cập đến Arthur.
Các ghi chép rõ ràng đầu tiên có từ thế kỷ thứ 9, ghi lại 12 trận chiến được cho là diễn ra chống lại người Saxon bởi một chỉ huy quân đội người Anh được xác định là Arthur.
Giáo sĩ Geoffrey của Monmouth đã xây dựng dựa trên truyền thuyết về Arthur vào thế kỷ 12 với cuốn Lịch sử các vị vua nước Anh, sau đó là những bài thơ và truyện lãng mạn về thời Arthurian đã bổ sung thêm những yếu tố quen thuộc hiện nay như Bàn tròn và cuộc tìm kiếm Chén Thánh. Mãi đến thế kỷ 15, Thomas Malory mới xuất hiện và kể câu chuyện hoàn chỉnh về vua Arthur như chúng ta biết ngày nay.
Khi chúng ta hỏi liệu Arthur có thực sự tồn tại hay không, điều quan trọng là phải quyết định xem chúng ta đang hỏi về phiên bản nào của ông. Nếu đó là câu chuyện bắt đầu với Geoffrey – một vị vua vinh quang từng cai trị phần lớn châu Âu – thì câu trả lời có lẽ là không. Nếu một người cai trị như vậy tồn tại, rất ít khả năng ông sẽ bị lược bỏ khỏi hồ sơ lịch sử.
10. Chuyện gì đã xảy ra với thuộc địa Roanoke?
Kế hoạch xâm chiếm Bắc Mỹ của Anh đã không có một khởi đầu suôn sẻ. Vào thời điểm nhà thám hiểm John White và khoảng 115 người dân thuộc địa đến đảo Roanoke ngoài khơi bờ biển Bắc Carolina ngày nay vào năm 1587, khu định cư này đã bị bỏ hoang một lần vào năm 1586,: một đội đồn trú gồm 15 người biến mất, không để lại gì ngoài một bộ xương duy nhất.
Những người thực dân đến quá muộn để tự trồng lương thực, và White quay trở lại Anh để lấy thêm nguồn cung cấp. Chiến tranh Anh-Tây Ban Nha lần thứ nhất đã trì hoãn sự trở lại của ông và cuối cùng khi ông trở lại vào năm 1590, mọi người đều đã biến mất. Nhưng White dường như không hề bối rối trước sự biến mất của họ. Ai đó đã khắc từ CROATOAN, tên của một hòn đảo gần đó vào một cột rào (hoặc có thể là một cái cây).
Hầu hết các nhà nghiên cứu cho rằng những người định cư đã bị giết bởi người Mỹ bản địa, những người trở nên thù địch với thực dân châu Âu hoặc nhiều khả năng là đã bị hòa nhập vào những cộng đồng bản địa thân thiện hơn.
11. Bệnh đổ mồ hôi nước Anh là gì?
Từ năm 1485 đến 1551, nước Anh đã phải hứng chịu 5 đợt bùng phát một căn bệnh nguy hiểm đến mức có thể giết chết một người khỏe mạnh chỉ trong vài giờ. Nạn nhân là những người đàn ông trưởng thành giàu có; trẻ em và người già nói chung được tha, trong khi tầng lớp quý tộc, thành viên của các tầng lớp tinh hoa và giới tăng lữ dường như đặc biệt dễ bị tổn thương.
Các trận dịch diễn ra trong thời gian ngắn nhưng tàn khốc, và gần như không lan ra ngoài nước Anh.
Các triệu chứng xuất hiện nhanh chóng như đột ngột đổ mồ hôi nhiều, mặt và toàn thân đỏ bừng, sốt, đau đầu và mê sảng. Có đến một nửa số người đã chết trong vòng 18 giờ. Bất cứ ai vượt qua được ngày đầu tiên đều có thể sẽ bình phục, nhưng luôn có nguy cơ tái nhiễm.
Đợt bùng phát cuối cùng là vào năm 1551, và chúng ta chưa từng thấy nó kể từ đó – mặc dù một cơn bệnh tương tự gọi là “mồ hôi Picardy”, đã xuất hiện ở Pháp một thế kỷ rưỡi sau đó, gây ra gần 200 đợt bùng phát nhỏ trước khi biến mất vào năm 1861.
Có ý kiến cho rằng bệnh đổ mồ hôi ở Anh có thể là một loại bệnh sốt phát ban hoặc cúm, hoặc thậm chí là bệnh than. Một câu trả lời khả dĩ hơn xuất hiện vào năm 1993, khi một đợt bùng phát tương tự xảy ra ở vùng Tây Nam nước Mỹ. Căn bệnh này do một loại hantavirus gây ra, khiến các nhà nghiên cứu suy đoán rằng một loại hantavirus cũng là nguyên nhân gây ra bệnh đổ mồ hôi ở Anh và chứng đổ mồ hôi Picardy.
Vì hantavirus có thể lây lan qua loài gặm nhấm, điều này có thể giải thích tại sao các hộ gia đình lớn và các tổ chức học thuật lại bị ảnh hưởng nặng nề bởi căn bệnh này: Nhà bếp và tủ đựng thức ăn chứa đầy đồ sẽ thu hút chuột và người trong nhà có thể đã tạo khí dung cho vi-rút trong phân của chúng trong khi quét dọn.
12. Đường Nazca dùng để làm gì?
Các đường Nazca (hoặc Nasca) là một dãy các hình vẽ địa hình được khắc vào vùng đồng bằng ven biển phía nam Peru. Một số chỉ đơn giản là những đường thẳng chạy theo mọi hướng, trong khi một số khác mô tả động vật hoặc con người.
Các đường này đã được nghiên cứu vào những năm 1920, nhưng phải đến khi các phi công thương mại bắt đầu bay qua khu vực vào những năm 1930 thì phạm vi đầy đủ và thiết kế phức tạp của chúng mới được tiết lộ.
Theo UNESCO, các đường Nazca “không thể so sánh được về mức độ, độ lớn, số lượng, quy mô, sự đa dạng và cổ xưa với bất kỳ công trình tương tự nào trên thế giới”. Chúng được xây dựng trong suốt 1000 năm, chủ yếu bằng cách loại bỏ những viên đá sẫm màu hơn để lộ ra lớp cát màu nhạt hơn bên dưới.
Trong nhiều thập kỷ, một số nhà khảo cổ học tin rằng chúng là lịch thiên văn khổng lồ , có thể liên quan đến các chòm sao hoặc các thiên thể khác. Nghiên cứu gần đây cho thấy có vẻ như các đường Nazca có thể được kết nối với các nghi lễ nhằm kêu gọi các vị thần cầu mưa. Có thể họ đã đánh dấu các tuyến đường hành hương được những người hành hương sử dụng khi họ đi đến các đền thờ, hoặc các nghi lễ được thực hiện tại các điểm được chỉ định dọc theo các tuyến đường.
13. Bản thảo Voynich nói gì?
Chúng ta không biết Bản thảo Voynich được viết khi nào, ở đâu, bởi ai, thậm chí hoàn toàn không biết nó nói gì. Văn bản này chứa các biểu đồ chiêm tinh, hình minh họa về những loài thực vật kỳ lạ và những phụ nữ khỏa thân, có thể là đang mang thai chui ra từ các ống và phễu hoặc lội trong chất lỏng màu xanh lá cây, cùng những hình ảnh kỳ quái khác được soạn thảo bằng một hệ thống chữ viết không xuất hiện trên bất kỳ hệ thống chữ viết nào khác đã được khám phá.
Một số người, bao gồm cả nhà mật mã quá cố của Quân đội Hoa Kỳ William Friedman, tin rằng Voynich được viết bằng ngôn ngữ tổng hợp. Những người khác cho rằng bản thảo sử dụng một ngôn ngữ chết như proto-Romance, tiền thân của tiếng Latin thô tục (mặc dù tuyên bố đó gây nhiều tranh cãi), hoặc nó có thể được viết dưới một số dạng mã hoặc mật mã.
Cuốn sách được chia thành sáu phần: một phần dành cho nghiên cứu thực vật; một thứ dường như liên quan đến các vấn đề chiêm tinh và thiên văn học; một bản chứa các bản vẽ sinh học phức tạp (và siêu kỳ lạ); một phần chứa những thứ mà đại học Yale, người giữ cuốn sách từ năm 1969, xác định là “huy chương vũ trụ học”; một phần dành riêng cho phác thảo dược phẩm; và một phần chỉ có văn bản dành cho những thứ có vẻ là công thức nấu ăn.
Việc xác định niên đại bằng carbon cho chúng ta biết giấy da của bản thảo có nguồn gốc từ đầu thế kỷ 15. Nó từng thuộc về một hoàng đế La Mã Thần thánh, một nhà giả kim, một bác sĩ nổi tiếng người Bohemian, và có thể cả nhà huyền bí thời Elizabeth và nhà chiêm tinh cung đình John Dee.
14. Ai đã xây dựng Stonehenge?
Kể từ thế kỷ 17, phần lớn mọi người thường liên kết Stonehenge với các Druid. Các tài liệu tham khảo lịch sử sớm nhất về Druid có từ thế kỷ thứ 4 trước Công nguyên, trong khi Stonehenge rất có thể được xây dựng vào khoảng giữa năm 3000 và 2000 trước Công nguyên.
Việc xây dựng Stonehenge được cho là diễn ra theo nhiều giai đoạn trong khoảng 1500 năm. Tượng đài đầu tiên ở Stonehenge chỉ đơn giản bao gồm một công trình đất hình tròn bao quanh hàng chục hố và có thể cả một số tảng đá. Những phiến đá mang tính biểu tượng đã được thêm vào vài trăm năm sau – cùng thời điểm người Ai Cập đang xây dựng các kim tự tháp ở Giza. Các bằng chứng mới cho thấy những người xây dựng Stonehenge là hậu duệ của những người nông dân Địa Trung Hải đã di cư đến Tây Bắc châu Âu 6000 năm trước.
Dù những người xây dựng Stonehenge là ai thì thành tích của họ cũng thật đáng kinh ngạc vì một số đá có nguồn gốc từ một địa điểm ở xứ Wales cách đó 200 dặm. Không biết làm thế nào mà những người không có bánh xe lại có thể vận chuyển những viên đá khổng lồ và nâng chúng vào đúng vị trí như thế?
15. Ai đã giết Thược Dược Đen?
Vụ sát hại cô gái trẻ Elizabeth Short với biệt danh Thược Dược Đen là một trong những vụ án “treo” nổi tiếng nhất lịch sử nước Mỹ.
Thi thể của Short được phát hiện vào ngày 15 tháng 1 năm 1947 tại một khu đất trống ở Los Angeles. Khuôn mặt của cô bị biến dạng một cách kỳ dị, cơ thể bị cắt làm đôi, một số nội tạng bị cắt bỏ, nhiều dấu hiệu tra tấn và cắt xẻo khác.
Sở Cảnh sát Los Angeles đã điều tra hàng chục nghi phạm, trong đó có bác sĩ phẫu thuật George Hodel, nhiếp ảnh gia siêu thực Man Ray và đạo diễn John Huston.
Năm 2018, tác giả người Anh Piu Eatwell khẳng định rằng thủ phạm không phải là một kẻ sát nhân mà là một nhóm âm mưu bao gồm một nhân viên bán chuông và cựu trợ lý của người làm lễ tang tên là Leslie Dillon (người từng là một trong những nghi phạm), chủ hộp đêm Mark Hansen và một người đàn ông tên Jeff Connors.
Eatwell cho rằng cảnh sát đã che đậy vụ việc do mối quan hệ của họ với các nghi phạm.
Bạn có thể đọc thêm:
- 10 thông điệp bí ẩn giấu mình trong các tác phẩm nghệ thuật thời kì Phục Hưng
- 8 hội kín bí ẩn nổi tiếng trên thế giới và câu chuyện thực sự đằng sau chúng
- 10 vấn đề về môi trường và con người bị ảnh hưởng do thực phẩm biến đổi gen
Bạn có những ý kiến gì về bài viết này? Hãy để lại bình luận giúp mình nhé.