Sữa mẹ là thức ăn hoàn hảo nhất đối với trẻ nhỏ, nhất là trẻ dưới 6 tháng tuổi bởi vì trong sữa mẹ có chứa đầy đủ các chất dinh dưỡng mà trẻ cần với hàm lượng vừa phải, không thiếu mà cũng không thừa. Chính vì vậy, các mẹ nên nuôi con bằng sữa mẹ.
Phần đặc biệt trong sữa mẹ là sữa non. Sữa non được tiết ra rất ngắn, trong vòng 2-3 ngày đầu sau sinh, sữa non rất giàu các yếu tố kháng khuẩn như bạch cầu, IgA, lysozyme,… giúp cho cơ thể non nớt của trẻ có thêm sức mạnh chống đỡ với các yếu tố bất lợi bên ngoài, nhất là các vi sinh vật như vi khuẩn, virus,… Bên cạnh đó, các dưỡng chất trong sữa mẹ rất dễ tiêu hoá, dễ hấp thu và ít có nguy cơ gây dị ứng cho trẻ.
Xét về mặt dinh dưỡng, sữa mẹ chứa các thành phần chính như sau:
Chất bột đường (Carbohydrate)
Đường chủ yếu có trong sữa mẹ là đường lactose, lactose là đường đơn giản. Men lactase hoạt động mạnh nhất ngay khi trẻ vừa mới chào đời, giúp trẻ sử dụng đường lactose trong sữa hiệu quả. 100ml sữa mẹ có chứa khoảng 7g lactose, cao hơn hàm lượng đường lactose có trong sữa của bất kỳ loài động vật nào khác.
Lactose không những có vai trò là nguồn cung cấp năng lượng chính cho trẻ, mà còn là nguyên liệu giúp trưởng thành não của trẻ sơ sinh. Mỗi ngày, trẻ sơ sinh cần tăng 25g trọng lượng cơ thể và 2g khối lượng não. Trong khi đó, bò con thì cần tăng nhanh về trọng lượng và ít về khối lượng não. Chính vì vậy, sữa mẹ giàu lactose và ít protein hơn so với sữa bò.
Lactose là yếu tố hỗ trợ cho sự hấp thu canxi vào trong thành ruột. Do vậy, canxi trong sữa được hấp thu dễ dàng hơn canxi trong các chế phẩm hỗn hợp canxi – vitamin D. Đường lactose trong sữa mẹ là beta-lactose giúp phát triển hệ vi khuẩn có lợi trong đường ruột.
Trẻ bú mẹ có sự tống xuất các vi khuẩn bất lợi qua phân nhiều hơn. Đồng thời, chủng vi khuẩn có lợi lại gia tăng nhanh hơn so với trẻ bú sữa công thức. Do đó, lactose trong sữa mẹ làm giảm nguy cơ bệnh lý nhiều hơn so với lactose trong sữa công thức.
Chất đạm (Protein)
Thành phần acid amin trong sữa mẹ rất cân đối nên chất đạm trong sữa mẹ phù hợp nhất đối với sự phát triển của bé. Sữa mẹ có chứa cả 2 loại đạm whey và casein như trong sữa bò. Tỷ lệ whey và casein là 60:40 cho phép trẻ sơ sinh nhanh chóng tiêu hóa chất đạm trong sữa.
Ngoài ra, đạm whey còn chứa nhiều yếu tố diệt khuẩn như lactoferrin, kháng thể IgA, lysozyme và yếu tố Bifidus giúp phát triển chủng vi khuẩn đường ruột có lợi. Hàm lượng chất đạm trong sữa mẹ thấp hơn trong sữa bò, điều này phù hợp với chức năng thận còn non yếu của trẻ.
Chất béo (Fat)
Lượng chất béo trong sữa mẹ cao, cung cấp 50% năng lượng khẩu phần, phù hợp với nhu cầu chất béo cao trong những năm đầu sau sinh để hoàn tất cấu trúc hệ thần kinh. Sữa mẹ có chứa một số acid béo thiết yếu, nghĩa là loại acid béo mà cơ thể trẻ không thể tự tổng hợp được mà phải cung cấp từ thức ăn bên ngoài.
Vitamin và khoáng chất
Nếu mẹ ăn tốt trong quá trình mang thai cũng như trong giai đoạn cho con bú thì sữa mẹ chứa đầy đủ các vitamin và khoáng chất cần thiết cho trẻ.
Các bạn có thể đọc thêm các bài viết khác về dinh dưỡng:
- Những thực phẩm cần hạn chế trong thai kỳ để tránh tổn hại cho mẹ và bé
- Nguy cơ tăng huyết áp thai kỳ và chế độ ăn như thế nào cho phù hợp?
- Biện pháp quản lý đái tháo đường thai kỳ giúp bảo vệ mẹ và bé khỏe mạnh
Tài liệu tham khảo:
- Bộ Y tế – Viện Dinh dưỡng (2016) – Bảng nhu cầu dinh dưỡng khuyến nghị cho người Việt Nam.
- Bộ môn Dinh dưỡng – An toàn Thực phẩm Đại học Y khoa Hà Nội (2016) – Dinh dưỡng và An toàn thực phẩm – Nhà xuất bản Y học.
