Mặt trái của trí tuệ nhân tạo: Khi thật – giả không còn ranh giới

Trí tuệ nhân tạo có tiềm năng thay đổi thế giới với những mô hình AI sáng tạo ngôn ngữ, biến văn bản thành hình ảnh và văn bản thành video khiến chúng ta phải kinh ngạc, thậm chí nhiều người không thể phân biệt chúng với nội dung thật của con người. Điều này làm mờ đi ranh giới giữa thực tế và giả tưởng, nhưng mặt trái là gì?

Coi nhân vật do AI tạo ra là người thật

Các ứng dụng AI tạo ra bạn gái/bạn trai ảo đang trở nên chân thực hơn bao giờ hết. Chúng mô phỏng các mối quan hệ tình cảm bằng cách tạo ra các nhân vật ảo mà người dùng có thể tùy chỉnh theo sở thích của mình. Một số người thích nhân vật giống ngoài đời thật với các đặc điểm chi tiết, trong khi những người khác lại sao chép hình tượng của các nhân vật hư cấu nổi tiếng.

Mọi người thường sử dụng các ứng dụng mô phỏng hẹn hò này để đối phó với sự cô đơn trong cuộc sống. Các ứng dụng được phát triển dựa trên công nghệ xử lý ngôn ngữ tự nhiên (NLP) hiện đại và mô hình ngôn ngữ lớn (LLM) bắt chước các cuộc đối thoại thật của con người, vì vậy người dùng cảm thấy rất yêu thích và gắn bó với các nhân vật ảo.

Trớ trêu thay, các ứng dụng bạn gái/bạn trai ảo lại làm trầm trọng thêm sự cô lập xã hội bằng cách nuôi dưỡng niềm tin sai lầm về mối quan hệ tình cảm. Người dùng muốn bạn đời của mình phải giống với ngoại hình và tính cách của nhân vật AI, thậm chí một số người còn đi xa đến mức kết hôn với nhân vật ảo và từ bỏ hoàn toàn các mối quan hệ với người thật.

Chatbot AI tư vấn tâm lý theo cách giả tạo

Việc sử dụng các chatbot AI để hỗ trợ điều trị tâm lý cho con người ngày càng phổ biến. Các hệ thống AI thu thập lời khuyên về sức khỏe tinh thần từ kho dữ liệu và bắt chước cách nói chuyện giống con người. Những câu trả lời của chúng mang tính trung lập và chung chung, nhưng nhiều người lại chọn cách này thay vì trả tiền cho các buổi trị liệu tâm lý.

Ngoài ưu điểm dễ tiếp cận và miễn phí, các chatbot AI còn thu hút mọi người vì thuật toán mang tính trung lập, không thiên vị. Trong khi đó chúng ta thường cảm thấy không thoải mái khi tâm sự chuyện của mình với người khác, kể cả khi đó là những chuyên gia về tâm lý.

Tuy nhiên việc coi chatbot AI giống như người trị liệu có thể tiềm ẩn nguy hiểm, vì AI không thể thực sự thấu hiểu và đồng cảm với con người, chúng chỉ dựa vào phân tích ngôn ngữ để hiểu câu hỏi của người dùng và đưa ra câu trả lời tương ứng dựa trên kho dữ liệu của chúng. Do đó cách tốt nhất là hãy đến gặp chuyên gia tâm lý hoặc bác sĩ tâm thần nếu bạn cần lời khuyên về sức khỏe tinh thần.

Giả giọng nói bằng công cụ AI

Những tiến bộ về mô hình AI chuyển văn bản thành giọng nói và giả giọng nói đã làm xuất hiện nhiều công cụ AI bắt chước giọng nói với giá rẻ và dễ tìm. Chúng có thể tạo ra lời nói một cách tự nhiên, tạo cơ hội để bất kỳ ai cũng có thể bắt chước giọng nói của người khác một cách chính xác.

Các nhà phát triển thường sử dụng các công cụ AI tạo giọng nói để làm thuyết minh cho video, tạo giọng nói cho các nhân vật ảo hoặc lập trình các ứng dụng kích hoạt bằng giọng nói. Cách này giúp tiết kiệm chi phí hơn so với ghi âm kiểu truyền thống. Trong khi đó một số người sử dụng AI tạo giọng nói để bắt chước và chế giễu người khác ngoài đời thật, ví dụ như những bản cover bài hát giả mạo xuất hiện trên mạng.

Ngoài ra còn tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn bảo mật khi sử dụng AI tạo giọng nói. Kẻ xấu có thể khai thác những công cụ này để phát tán thông tin sai lệch và thực hiện các cuộc tấn công kỹ thuật xã hội. Ngay cả những người am hiểu về công nghệ nếu không cẩn thận cũng có thể bị lừa bởi giọng nói do AI tạo ra.

AI tạo ra những “con người” hoàn toàn mới trên mạng

Sự phổ biến của các công cụ AI tạo giọng nói, hình ảnh và văn bản cho phép người dùng tạo ra hồ sơ cá nhân hoàn toàn mới của mình trên mạng. Ví dụ như những nhân vật ảo có ảnh hưởng trên mạng, đó là những hình đại diện do AI tạo ra có các đặc điểm siêu chân thực, sống động như thật và khiến mọi người tưởng là người thật.

Trên thực tế, việc tạo ra những nhân vật ảo giống thật là một cách góp phần xây dựng metaverse, nhưng cũng có thể bị kẻ xấu lợi dụng để thực hiện các cuộc tấn công tinh vi bằng cách tạo ra những nhân vật giả mạo để đánh cắp danh tính và lừa đảo qua hẹn hò trực tuyến. Và khi kẻ lừa đảo kết hợp những công nghệ tiên tiến này với thao túng tâm lý, chúng sẽ lừa được nhiều nạn nhân hơn.

Nguy hiểm hơn, một số người dùng ảo tưởng rằng họ có thể xây dựng mối quan hệ thực sự với các nhân vật AI. Nhưng họ quên mất rằng thực ra những người điều hành các nhân vật ảo đó không hề quan tâm đến họ.

Nội dung do AI tạo ra tràn ngập trên mạng

Chatbot AI đã tác động rất lớn đến lĩnh vực sáng tạo nội dung. Những người viết lách, đơn vị marketing, người sản xuất nội dung và thậm chí cả những trang tin chính thống đang tìm cách đẩy nhanh quá trình viết bằng AI. Trên thực tế các LLM nâng cao có thể tạo ra đoạn văn dài 500 từ chỉ trong vòng chưa đầy 15 giây.

Có một số cách hợp lệ để sử dụng AI viết nội dung, nhưng vấn đề là hầu hết mọi người đều muốn làm ra nội dung càng nhanh càng tốt, và tốc độ quá nhanh sẽ ảnh hưởng đến chất lượng. AI viết ra bằng cách thu thập thông tin từ kho dữ liệu của nó, nhưng nó không kiểm tra tính xác thực của thông tin và cũng không so sánh các nguồn tham khảo. Kết quả là sản phẩm do AI làm ra thường mang tính chung chung và dễ gây hiểu nhầm.

Tệ hơn nữa, nhiều bài viết sử dụng AI một cách lười biếng vẫn đạt xếp hạng cao so với các kỹ thuật SEO nâng cao. Khi tìm kiếm nội dung trên Google, hầu hết chúng ta cũng không chú ý xem kết quả nào là do AI tạo ra, dẫn đến đọc và sử dụng thông tin một cách sai lầm mà không hề hay biết.

Deepfake lừa đảo và giả mạo người nổi tiếng

Các mô hình AI sáng tạo có thể bắt chước các đặc điểm ngoại hình, giọng nói và hành động của người khác thông qua các phương tiện kỹ thuật số. Ví dụ như dưới đây là video TikTok có hình ảnh của Tom Cruise. Hàng triệu người sẽ tin đây là thật nếu như chủ tài khoản không nói rõ rằng đây là một video deepfake.

Nhưng không phải ai cũng trung thực như vậy. Kẻ xấu có thể sử dụng các video deepfake để phát tán nội dung giả mạo gây hiểu lầm, lừa dảo và tổn hại danh tiếng của người khác. Trên thực tế chúng có thể tạo ra hầu như bất kỳ video nào với sự trợ giúp của các công cụ và kỹ năng phù hợp.

Trải nghiệm VR/AR ảnh hưởng tới các giác quan của người dùng

Các mô hình AI cho phép các công nghệ thực tế ảo (VR) và thực tế tăng cường (AR) mang đến trải nghiệm sống động hơn. Hình ảnh đầu ra siêu giống thật của chúng có khả năng kích thích các giác quan một cách toàn diện. Và khi các thiết bị VR/AR ngày càng phát triển cao cấp hơn, các tín hiệu thính giác, thị giác và xúc giác của chúng cũng sẽ được cải thiện.

Tuy nhiên việc đắm chìm trong VR/AR quá thường xuyên sẽ làm biến đổi cảm nhận tự nhiên của bạn. Các hệ thống VR/AR thường cô lập người dùng ra khỏi môi trường thật xung quanh, thay vào đó là môi trường ảo, do đó tiếp xúc quá nhiều với các yếu tố nhân tạo sẽ khiến người dùng khó phân biệt giữa thật vào ảo.

Thậm chí một số người dùng đã trở nên bị phụ thuộc quá mức vào thực tế mở rộng. Họ luôn muốn sống trong môi trường ảo được tùy chỉnh theo sở thích của họ hơn là đối mặt với thế giới thật ngoài đời.

Sử dụng thiết bị VR/AR trong thời gian dài có thể dẫn đến một số vấn đề như mỏi mắt, cô lập với xã hội và dễ bị tấn công mạng.

AI đưa ra kỳ vọng lợi nhuận kinh doanh phi thực tế

Trí tuệ nhân tạo đang thay đổi cách hoạt động của các công ty trong nhiều lĩnh vực khác nhau. Trang tin Fox báo cáo rằng 90% doanh nghiệp nhỏ đã tích hợp chatbot AI vào quy trình làm việc của họ. Tương tự như vậy, các chuyên gia công nghệ hàng đầu cũng đang tìm hiểu và phát triển các mô hình cao cấp hơn.

Đúng là các doanh nghiệp có thể tăng năng suất làm việc thông qua tự động hóa AI, nhưng nếu chỉ dựa vào các hệ thống này sẽ dẫn đến nguy cơ thừa vốn. Các hệ thống AI toàn diện rất đắt tiền, và nếu đi sâu vào AI mà không chuẩn bị cẩn thận sẽ chỉ làm bạn tốn thêm chi phí và càng khó thu được tiền lãi từ khoản đầu tư của mình.

Dù sao AI cũng không phải là tấm vé vàng để chắc chắn thành công. Những người làm kinh doanh nên từ bỏ ngay niềm tin sai lầm rằng thay thế nhân công người thật bằng AI sẽ làm tăng lợi nhuận nhanh chóng. Trên thực tế, áp dụng các hệ thống mới vẫn có thể dẫn đến thua lỗ nếu không có kế hoạch phù hợp.

Tóm lại

Việc phân biệt giữa thế giới ảo và thật sẽ càng trở nên khó khăn hơn khi công nghệ AI ngày càng phát triển, vì các mô hình AI cao cấp sẽ tạo ra nội dung giống thật hơn. Cách duy nhất để chống lại những thông tin sai lệch là hãy tự mình khám phá AI, nghiên cứu các chức năng và giới hạn của nó.

Ngoài ra, hãy luôn nhìn AI với thái độ cẩn trọng. Mặc dù đã phát triển vượt bậc so với ban đầu nhưng AI vẫn không thể thay thế sự nghiên cứu và đánh giá kỹ càng của con người. Tin tưởng một cách mù quáng vào AI sẽ khiến bạn dễ mắc phải sai lầm.

Mời bạn xem thêm các bài viết liên quan:

• Trí tuệ nhân tạo: Sự tiến bộ của công nghệ hay mối đe doạ tới cuộc sống con người?
• Trí tuệ nhân tạo đã thông minh hơn con người? Những thành tựu của AI “gây sốc” cả thế giới

Hãy theo dõi BlogAnChoi để cập nhật nhiều thông tin bổ ích nhé!

Xem thêm

Top 12 công cụ hỗ trợ dạy học online hiệu quả dành cho giáo viên tốt nhất hiện nay

Mùa tựu trường đã đến, việc giãn cách và học online cũng là nỗi khó khăn của cả giáo viên lẫn học sinh. Để việc dạy học trở nên thú vị hơn, bạn có thể sử dụng các hình thức chơi game, giải đố vui nhộn. Dưới đây là 12 công cụ hỗ trợ việc học online một cách ...