Có những khái niệm, những phương pháp trong chiến thuật bóng đá mà thời nay chúng ta vẫn đang trầm trồ, thực tế đã được một “gã điên” tên Marcelo Bielsa áp dụng từ hơn 15 năm về trước.
Marcelo Bielsa, ông là ai?
Bóng đá hiện đại ngày nay có nhiều huấn luyện viên (HLV), nhiều đội bóng đang áp dụng chiến thuật pressing, và thường thì mỗi HLV, mỗi đội bóng lại chơi theo một kiểu khác nhau. Nhưng suy cho cùng chúng ta sẽ thấy tất cả đều chỉ bắt nguồn từ một vài cái gốc. Và một trong những cái gốc đó chính là Marcelo Bielsa.
Về thành tích, Marcelo Bielsa (sinh ngày 21/7/1955) không phải là một HLV vĩ đại. Sau hơn 25 năm theo đuổi nghiệp cầm quân, ông chỉ giành được vỏn vẹn 3 chức vô địch Argentina cùng 1 tấm huy chương vàng Olympic. Nhưng với thế giới bóng đá, Bielsa là một người thầy, một nhà tư tưởng vĩ đại, người đã xây móng lý thuyết và đã truyền cảm hứng cho phong cách của rất nhiều huấn luyện viên khác sau này.
Trong số những người từng học hỏi phương pháp của Bielsa, có thể kể đến Pep Guardiola – khi chuẩn bị khởi nghiệp HLV đã từng sang tận Argentina để tìm ông. Giờ đây, Pep luôn dẫn đầu trong các giải đấu mà ông đặt chân tới. Hay Mauricio Pochettino (đá vị trí trung vệ tại Old Boys do Bielsa dẫn dắt những năm 1990, hiện là HLV đội bóng nhà giàu nước pháp PSG)…
Những người đó, chúng ta tạm gọi là những HLV theo trường phái Bielsa. Vậy thì trường phái Bielsa là gì, có những đặc điểm nào? Trước hết, có lẽ chúng ta nên điểm qua vài nét về con người của vị HLV này.
Nói điến Bielsa người ta nhắc ngay tới một “gã điên”. Và không phải tự dưng Bielsa có biệt danh là El Loco (tiếng Tây Ban Nha có nghĩa là người điên). Ngay từ khi còn trẻ ông đã quyết định theo nghiệp bóng đá, trong khi gia đình ông là nhà danh giá vốn toàn những thành viên là lao động trí óc. Họ hoặc là làm luật sư, hoặc là làm chính trị gia. Anh trai của Bielsa – ông Rafael Bielsa đã làm Bộ trưởng ngoại giao. Chị gái ông, bà Eugenia Bielsa từng giữ chức phó thị trưởng tại địa phương.
Tuy nhiên Bielsa lại tiếp thu ảnh hưởng rất lớn từ ông nội và mẹ. Ông nội có một tủ sách khổng lồ chứa tới hơn 30.000 cuốn, và đó cũng là nơi khơi dậy tinh thần ham học hỏi và là nguồn kiến thức cho Bielsa. Còn mẹ ông là một người chăm chỉ và cầu toàn, sau này Bielsa trở nên “nghiện công việc” là do ảnh hưởng từ mẹ.
Cuộc đời và sự nghiệp của Bielsa có rất nhiều điều để nói, nhưng vài nét trên đây có lẽ là đủ để hình dung khái quát về con người và cách làm việc của ông: là con người cầu toàn, nghiện việc và tỉ mỉ đến từng chi tiết. Trong đời mình, ông đã xem không biết bao nhiêu video bóng đá. Khi không biết làm gì, Bielsa sẽ xem video, thậm chí ông có thể xem và phân tích 2 trận đấu cùng một lúc.
Những ngày đầu trong sự nghiệp cầm quân ở CLB Newell’s, Bielsa đã mang sự nhiệt huyết và tỉ mỉ đó vào các buổi tập trên sân. Nếu Chủ nhật đá thì thứ hai nghỉ, thứ ba và sáng thứ tư tập thể lực. Chiều thứ tư xem và phân tích video. Ngày thứ năm đá tập, nhưng với cường độ của một trận đấu thực sự. Còn ngày thứ sáu và thứ bảy được dành để chuẩn bị cho trận đấu. Bielsa vạch ra hơn 100 tình huống phòng ngự và tấn công, ông buộc các học trò phải phản xạ thật nhanh khi gặp các tình huống đó.
Dĩ nhiên các cầu thủ của ông cảm thấy rất mệt mỏi, đặc biệt là những cầu thủ trong đội hình chính. Nhưng sau đó, những chiến thắng liên tiếp đã tới với ông và các học trò, họ không những có niềm tin vào phương pháp của Bielsa, mà còn bị “nghiện”. Và rồi Newell’s cũng có được những danh hiệu đầu tiên, chức vô địch Apertura và chức vô địch mùa bóng 1990-1991.
Tuy nhiên những thất bại và đỉnh điểm là trận thua 0-6 trước đội bóng San Lorenzo tại vòng bảng Copa Libertadores năm 1992 đã khiến “gã điên” Bielsa nghi ngờ năng lực bản thân mình. Liệu ông đã đi sai hướng, hay đi quá xa với phương pháp của mình hay không? Bielsa bắt tay vào nghiên cứu phân tích và đi đến kết quả: không phải là ông đi quá xa, mà chỉ đơn giản là ông đi chưa đủ xa.
Những gì diễn ra sau đó đã định hình nên thứ gọi là “trường phái Bielsa”. Với Bielsa, phòng ngự là bước đầu tiên của tấn công. Và triết lý của ông là không bao giờ phòng ngự bằng cách lùi lại chờ đối thủ tấn công, mà sẽ chủ động “tấn công” đối phương ngay trên phần sân của họ. Trong các đội bóng mà Bielsa dẫn dắt không có khái niệm vị trí cố định. Mọi cầu thủ đều phải đủ thể lực và tư duy để chơi được nhiều vị trí, bởi chỉ như vậy thì hệ thống mới có thể hoạt động trơn tru khi liên tục xoay chuyển cho phù hợp với tình hình trên sân.
Từ đó ta thấy được trường phái Bielsa có những đặc điểm sau
- Áp dụng high pressing – nghĩa là pressing ngay trên phần sân đối phương, ngay cả khi đối thủ được coi là “chiếu trên”.
- Hậu vệ dâng cao để ép chặt mặt sân, hạn chế không gian chơi bóng của đối phương, và từ đó dễ press giành lại bóng hơn.
- Khi có bóng, các tiền vệ có xu hướng chuyền ngang nhiều để khiến hàng thủ đối phương di chuyển sang hai bên để theo bóng liên tục, từ đó khoảng trống sẽ tự động lộ ra.
- Chỉ có 2 cầu thủ phụ trách tấn công biên (thường là các hậu vệ cánh). Những cầu thủ còn lại trên hàng công có xu hướng bó vào giữa, tạo nên sự chật chội, từ đó những mảng đánh tấn công được thực hiện đa dạng trước khung thành của đối thủ.
Có thể thấy, lối đá của Bielsa là lối chơi đòi hỏi ở các cầu thủ của ông phải vận động với cường độ và sự tập trung cực kì cao. Khi áp dụng lối đá này, thì chỉ cần một mắt xích trong hệ thống bị lỗi, hoặc không tuân thủ chiến thuật, sơ hở sẽ lộ ra và cả hệ thống sẽ phải trả giá.
Xem lại cách Athletic Bilbao của Bielsa ép Barca phải chơi bóng dài:
Mặt trái của cách chơi này là các cầu thủ sẽ sớm rơi vào tình trạng hết thể lực sớm và xuống tinh thần nếu như để thua trước. Không chỉ người chơi kiệt quệ, mà cả huấn luyện viên theo triết lí này cũng vậy. Bielsa rời CLB Athletic Bilbao chỉ sau 2 năm vì không thể chịu được áp lực từ các trận đấu, cho dù các cầu thủ gần như đã cầu xin ông tiếp tục ở lại. Pep Guardiola cũng phải rời Barca sau 4 năm và đi nghỉ 1 năm vì quá mệt mỏi.
Mời bạn xem thêm các bài viết liên quan:
- Chiến thuật bóng đá cho người mới: Khối đội hình lùi sâu (Low block)
- Những HLV bóng đá xuất sắc lẫy lừng ngày ấy, giờ ra sao?
Hãy theo dõi BlogAnChoi để cập nhật nhiều thông tin bổ ích nhé!
