Sử dụng khối đội hình lùi sâu (low block) để phòng ngự là một chiến thuật cực kì phổ biến trong bóng đá. Sau đây, hãy cùng phân tích đặc điểm của chiến thuật này.
Trong bài viết này, tác giả xin phép để nguyên thuật ngữ tiếng Anh “Low block” trong phần lớn các trường hợp để đảm bảo ít sai sót nhất về mặt dịch thuật.
Định nghĩa
Low block được dùng để nhắc đến khối đội hình phòng ngự của một đội bóng khi họ không giữ bóng. Thông thường, low block bao gồm hai tuyến cầu thủ phòng ngự, mỗi hàng có 4 người (đôi khi là cả 10 cầu thủ trên sân). Những người này lùi sâu về phần sân nhà, thu hẹp khoảng trống phía trước khung thành, hạn chế việc đội có bóng xâm nhập.
Tuy nhiên, mỗi huấn luyện viên lại có cách vận hành chiến thuật low block một cách khác nhau, đặc biệt là về mức độ thu hẹp mà khối đội hình thể hiện. Ví dụ, Atletico Madrid của Diego Simeone ưa thích tổ chức low block hẹp, bó vào trung tâm, để lại khoảng trống bên hành lang cánh.
Nhiều đội bóng yếu sử dụng low block để đối phó với những câu lạc mạnh hơn. Tuy nhiên, chiến lược gia nổi tiếng Jose Mourinho đã cho thấy việc dùng low block kết hợp với các pha phản công sắc bén là một chiến thuật hữu hiệu để đoạt lấy chức vô địch.
Low block trong nhận định của Mourinho
Sau trận thắng 4-0 của Manchester United trước Chelsea ở mùa 2019/20, Mourinho đã nhận xét:
“Về mặt phòng ngự Chelsea không chơi co cụm (compact), họ để lộ quá nhiều khoảng trống cho đối thủ khai thác, không gây sức ép đủ lớn lên đối thủ khi mất bóng. Hàng phòng ngự, hàng tiền vệ, hàng tấn công, họ đều không kết đặc lại với nhau”.
“Tiền đạo Tammy Abraham ở trên cao, Ross Barkley ở trên cao, Mason Mount ở trên cao, Pedro ở trên cao… Ở thời đại này, nếu nhìn vào những đội bóng lớn bạn sẽ thấy họ phòng ngự co cụm. Dù là khối dâng cao hay lùi sâu, khối lùi sâu thì mang tính phòng ngự nhiều hơn, khối dâng cao thì gây áp lực và tấn công hơn, thì đều phải kết thành khối”.
“Điều này vốn dĩ là một nguyên lý cơ bản rồi. Bạn phải phòng ngự theo khối, co cụm. Chelsea không làm như vậy, và mọi chuyện trở nên dễ dàng với Man United”.
Trong những diễn giải ở trên, chiến lược gia người Bồ Đào Nha nói về khái niệm khối đội hình (block). Về cơ bản thì nó là cấu trúc phòng ngự một cách kết đặc, co cụm của một đội bóng. Tuy nhiên, nên nhớ là một khối đội hình dâng cao (high block) thì không phải lúc nào cũng co cụm. Lý do là bởi để duy trì khối đội hình này, một đội bóng sẽ cần phải gây áp lực (pressing) mạnh mẽ lên đối thủ khi mất bóng, khiến cấu trúc kết đặc bị phá vỡ.
Điểm nguy hiểm của low block là nó không chỉ giúp bảo vệ khung thành, mà còn tạo ra cơ hội ghi bàn. Khi các đối thủ đẩy thêm người lên cao hòng phá vỡ low block, khoảng trống cho các pha phản công sẽ xuất hiện. Giống với cách mà Tiki taka có thể được dùng để phòng ngự, low block kết hợp với phản công sẽ trở thành chiến thuật tấn công đáng gờm.
Pressing với low block
Đối với một đội bóng muốn chiến thắng bằng low block, họ cần một chiến lược pressing đồng bộ, mạch lạc mà không phá vỡ cấu trúc phòng ngự. Thông thường các câu lạc bộ sẽ sử dụng một tiền đạo, một tiền vệ trung tâm và một tiền vệ cánh để kết hợp thành một đơn vị pressing (một nhóm gây áp lực lên đối thủ), tùy thuộc vào việc quả bóng đang ở khu vực nào trên sân.
Một điều quan trọng nữa là phải biết khi nào thì pressing và lúc ấy sẽ pressing ai. Các đội bóng có thể nhắm đến một cầu thủ hoặc một khu vực cụ thể để bắt đầu pressing.
Cách phá vỡ low block
Dãn rộng theo bề ngang mặt sân là yếu tố hệ trọng giúp phá vỡ low block. Bởi vì mục tiêu trọng tâm của low block là giữ vị trí co cụm, kết đặc, nên thường sẽ để lộ khoảng trống ở phần sân đối diện với nơi quả bóng đang được kiểm soát. Khi đối đầu các đội phòng ngự vững chắc với các trung vệ to cao, việc xuống cánh rồi tạt bóng không phải là giải pháp thông minh nhất. Thay vào đó, phương án chiếm đóng hành lang trong (half space), trả ngược lại tuyến hai hay nhanh chóng chuyển hướng bằng các tam giác phối hợp là một vài miếng đánh hữu hiệu.
Một vũ khí nguy hiểm để đả phá low block là các hậu vệ cánh dâng cao – những người đã trở thành kênh tấn công quan trọng trong bóng đá hiện đại. Hậu vệ cánh bây giờ không chỉ cần giỏi tạt bóng, mà phải biết chuyền, chạy chỗ thông minh, phối hợp với các tiền vệ, hoặc bó vào trung tâm khi được yêu cầu. Phần lớn các đội bóng thành công đều có các hậu vệ cánh tấn công còn tốt hơn cả phòng ngự.
Lời kết
Như vậy là chúng ta đã tìm hiểu sơ lược về hệ thống đội hình low block. Dù còn nhiều thiếu sót nhưng mong các bạn yêu thích chiến thuật bóng đá có thêm kiến thức từ bài viết này.
Cuối cùng, nhớ theo dõi BlogAnChoi để cập nhật những bài viết thú vị không kém nhé.
(Nội dung được biên dịch từ bài viết “FOOTBALL TACTICS FOR BEGINNERS: THE LOW BLOCK” của Ritesh Gogineni trên thefalse9.com)
