12 sự thật thú vị về các quân cờ Lewis

Quân cờ Lewis là quân cờ quan trọng nhất trong lịch sử. Những bức tượng được chạm khắc từ ngà hải mã và răng cá nhà táng này được phát hiện lần đầu vào khoảng trước năm 1831 trên đảo Lewis ở Outer Hebrides của Scotland. Cùng BlogAnChoi tìm hiểu 12 sự thật về những kho báu thời Viking này nhé.

1. Không ai biết người đã phát hiện ra cờ vua Lewis

Các quân cờ có thể đã được khai quật từ dưới lớp cát sâu 4.5m ở đầu Vịnh Uig. Hoặc có lẽ chúng được tìm thấy trong một bãi cát bởi một người nông dân giản dị, người đã nhầm chúng với yêu tinh và nhanh chóng bỏ trốn, chỉ quay lại để lấy chúng trước sự thúc giục của người vợ dũng cảm hơn. Hoặc có lẽ những người sống sót sau một vụ đắm tàu ​​đã chôn giấu kho báu mà họ đã trục vớt được từ xác tàu nhưng không bao giờ quay lại lấy nó. Tuy nhiên, một giả thuyết khác lại cho rằng chúng được tìm thấy trong đống đổ nát của một nữ tu viện bị bỏ hoang.

Những câu chuyện khác nhau này có một điểm chung: việc phát hiện ra các quân cờ xảy ra ở Uig. Tất cả những gì chúng ta biết chắc chắn là những quân cờ được tìm thấy trước ngày 11 tháng 4 năm 1831 – lần đầu chúng được trưng bày ở Edinburgh tại Hiệp hội Đồ cổ Scotland.

2. Chúng có thể được chạm khắc bởi một nhà điêu khắc nữ…

Giả thuyết được chấp nhận rộng rãi nhất cho rằng quê quán của các quân cờ là Trondheim, Na Uy. Một giả thuyết khác pà chúng được chạm khắc ở Skaholt, Iceland.

Margret the Adroit – vợ của một linh mục – là thợ chạm khắc lành nghề nhất ở Iceland và thường xuyên được giám mục ủy quyền chế tác những món quà bằng ngà hải mã mà ông gửi cho bạn bè ở nước ngoài. Theo lý thuyết này, đó có thể là cách các quân cờ đến được đảo Lewis, một trung tâm thương mại quan trọng vào thời điểm đó. Một số nhà khảo cổ học đã nảy ra ý tưởng khai quật các khu vực ở Skalholt để tìm xưởng sản xuất ngà voi của Margret.

3. … Hoặc tối đa năm nghệ nhân khác nhau

Các chuyên gia về hiện vật của bảo tàng nói rằng dựa trên chất lượng khác nhau của các quân cờ, có ít nhất bốn thợ điêu khắc đã tạo ra chúng.

Vào năm 2009, nhà nhân chủng học pháp y Caroline Wilkinson, một chuyên gia tái tạo khuôn mặt, người đã “đắp thịt” vào hộp sọ của vua Richard III, nữ hoàng Scotland Mary và Johann Sebastian Bach đã đưa con số đó lên con số 5 dựa trên phân tích của cô về các khuôn mặt khác nhau trên 59 quân cờ. Cô sắp xếp chúng thành năm nhóm dựa trên các đặc điểm chung như “mắt mở tròn” và “lỗ mũi nằm ở vị trí thấp hơn”.

Có lẽ Margret the Adroit có bốn trợ lý trong xưởng của bà chăng?

4. Các quân cờ Lewis được chạm khắc vào khoảng năm 1150 đến 1200

Trang phục của các quân cờ đã cung cấp những manh mối đáng tin cậy cho việc xác định niên đại của chúng.

Các chiến binh này đều được trang bị theo phong cách thời trang đặc trưng Bắc Âu: áo khoác da dài, khiên Norman hình cánh diều, thanh kiếm đắt tiền và mũ bảo hiểm nhọn. Đối với các quân giám mục – cách chúng có chóp phía trước và phía sau xác định chúng là kiểu dáng được mặc vào cuối thế kỷ 12.

5. Bốn quân xe là những kẻ điên cuồng

Những quân cờ này được tạo hình như đang cắn tấm khiên của mình. Và theo lời kể từ thế kỷ 13 của nhà văn Iceland Snorri Sturluson thì các quân cờ này “không mặc áo giáp, điên cuồng như chó hay sói, cắn khiên, mạnh như gấu hoặc bò đực, cả lửa lẫn sắt đều không thể giết được họ.”

Đây hẳn hình tượng của các chiến binh đến từ phương Bắc.

6. Bộ cờ đầu tiên có quân giám mục

Là bộ cờ vua lâu đời nhất còn tồn tại có sự xuất hiện rõ ràng của các quân giám mục, bộ cờ Lewis có thể chính là bộ cờ đánh dấu sự xuất hiện của các quân này.

Có lẽ việc đưa chúng vào là do giám mục Pall của Skalholt, ủy viên phụ trách các tác phẩm ngà voi nổi tiếng của Margret the Adroit ra lệnh.

7. Ngựa của hiệp sĩ có đôi chân ngắn nhưng chính xác về mặt lịch sử

Những con chiến mã cao lớn mà chúng ta hình dung về các hiệp sĩ thời Trung Cổ thực sự không phổ biến lắm vào thế kỷ 12. Từ Ý đến Anh, hầu hết mọi người đều cưỡi những giống ngựa chắc nịch, với chân của người cưỡi treo lủng lẳng dưới bụng ngựa. Những con ngựa của hiệp sĩ Lewis cũng không khác.

Thậm chí ngày nay, ngựa Iceland, thuần chủng từ thế kỷ 12 – thời điểm các quân cờ Lewis được tạo ra – rất khỏe mạnh và nhanh nhẹn, nhưng chúng cũng chỉ có kích thước bằng ngựa con.

8. Tất cả các hoàng hậu đều đưa tay lên má

Vào thời điểm đó, quân hậu là quân yếu nhất trên bàn cờ, mỗi lượt chỉ di chuyển một ô. Phải đến cuối thế kỷ 15 thì quân hậu mới bắt đầu trở thành quân cờ mạnh nhất. Phải chăng địa vị thấp kém đó là nguyên nhân tạo ra cảm xúc mãnh liệt trên khuôn mặt của các hoàng hậu và vị trí bàn tay của họ?

Tất cả tám vị hoàng hậu đều đội vương miện, ngồi trên ngai vàng, mặc những bộ váy cầu kỳ và đưa tay phải lên má. Cảm xúc đằng sau tư thế đặc biệt này được hiểu theo nhiều cách khác nhau như đau buồn, tuyệt vọng, kiên nhẫn, tính toán, không đồng tình hoặc ngạc nhiên.

9. Có thể dựa trên các vị vua có thật

Nếu các quân cờ này thực sự có niên đại vào cuối thế kỷ 12 thì chúng ta có thể xác định được hai trong số tám vị vua trong cờ Lewis được lấy hình tượng từ các vị vua có thật: Magnus V đăng quang ở Na Uy năm 1164 và Sverrir (1184–1202) – người kế vị của Magnus V.

Magnus V trở thành vua khi mới 8 tuổi, nhưng cha ông là Erling Skew-Neck đã cai trị Na Uy cho đến khi ông qua đời vào năm 1179, lúc đó Magnus là một người đàn ông đẹp trai thích uống rượu và phụ nữ. Sverrir lại mập mạp, to lớn và “trông rất vương giả khi ngồi”.

Khi Magnus qua đời vào năm 1184, Sverrir lên ngôi, nhưng xung đột với tổng giám mục đã dẫn đến việc ông bị vạ tuyệt thông. Ông nhanh chóng tổ chức một cuộc nổi dậy có vũ trang nhưng quân nổi dậy bị mắc kẹt tại Viken và phải ăn những sợi dây da hải mã. Sau khi hòa bình được lập lại vài tháng thì nhưng Sverrir chết vì bệnh tật năm 1202.

10. Harry và Ron chơi cờ phù thủy với các quân cờ Lewis trong Harry Potter và Hòn đá phù thủy

Trong cảnh đấu cờ vua của phần phim Harry Potter đầu tiên này, các quân cờ tự di chuyển chính là cờ vua Lewis.

11. Cờ vua Lewis được coi là báu vật quốc gia Scotland

Ngày nay, 82 trong số 93 quân cờ được biết đến đang ở bảo tàng Anh, 11 quân cờ khác đang ở bảo tàng quốc gia Scotland ở Edinburgh.

Trong phong trào đòi độc lập của Scotland vào năm 2012, một số người đã kêu gọi đòi lại các quân cờ Lewis từ bảo tàng Anh. Đảng Liên minh Dân chủ Scotland trung hữu, ủng hộ độc lập đã xuất bản một cuốn sách trắng có tựa đề “Quản trị tương lai của Scotland” bao gồm năm khía cạnh chính của “chiến lược rút lui khỏi Vương quốc Anh”. Vị trí thứ ba trong danh sách đó là “đàm phán về việc phân chia tài sản của vương quốc Anh (dầu mỏ, tài chính, quân sự, quân cờ Lewis,…

Năm 2014, Scotland đã bỏ phiếu chống độc lập và các quân cờ vẫn được trưng bày tại bảo tàng Anh.

12. Sáu quân cờ đã trở về “nhà” ở đảo Lewis

Bảo tàng trong khuôn viên lâu đài Lews ở Stornoway là ngôi nhà mới của sáu quân cờ Lewis được cho mượn vĩnh viễn từ bảo tàng Anh. Ngoài việc trưng bày các quân cờ nhỏ, bảo tàng còn trưng bày di sản của Outer Hebrides để du khách có thể hiểu được nguồn gốc cảu các quân cờ.

Bạn có thể đọc thêm:

• 5 phim Hàn giúp bạn có thêm động lực để hoàn thành mục tiêu trong năm mới
• 8 con đường giao thương cổ xưa đã góp phần định hình lịch sử nhân loại
• 11 sự thật về Joséphine de Beauharnais – hoàng hậu của Napoléon

Xem thêm

Top 10 loại đá quý hiếm nhất thế giới

Hiện nay trên thế giới có khoảng 200 loại đá quý tự nhiên. Bên cạnh các loại đá quý như kim cương, hồng ngọc, ngọc bích, ngọc lục bảo,... thì còn có rất nhiều loại đá bán quý - một số trong số đó hiếm đến mức giá trị của chúng vượt xa nhiều loại trang sức đắt giá ...